«Ελεύθερη πληροφόρηση», «Εγώ συμμετέχω, εσύ συμμετέχεις, εμείς συμμετέχουμε – αυτοί επωφελούνται», «Η ομορφιά είναι στους δρόμους», «Γράψτε παντού! Πριν γράψετε, μάθετε να σκέφτεστε», «Καταναλώστε λιγότερο, ζήστε περισσότερο», «Δεν θέλουμε έναν κόσμο, όπου η βεβαιότητα ότι δεν θα πεθάνουμε από ασιτία ανταλλάσσεται με τη βεβαιότητα ότι θα πεθάνουμε από πλήξη».
Πολλά από τα συνθήματα (στην ελληνική τους εκδοχή) τα είδαμε, τα διαβάσαμε, κάποιοι τα γράψαμε, δεκαετίες αργότερα, σε τοίχους και αφίσες και πανό, σε δρόμους και δημόσια κτήρια.
Πενήντα χρόνια από την εξέγερση του Μάη του 1968 στη Γαλλία, η 15η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου, που φιλοξενείται από τις 3 Μαΐου στη Θεσσαλονίκη – η αφιερωμένη σε μια …γλώσσα (στη Γαλλοφωνία ανά τον κόσμο) – δεν θα μπορούσε να μην συμπεριλάβει στις εκδηλώσεις της το ιωβηλαίο από εκείνο τον «Γαλλόφωνο» Μάη, που μπορεί να μην άλλαξε τον κόσμο, άλλαξε όμως τον τρόπο που βλέπουμε πλέον τον κόσμο.
«Αυτό που ανέδειξε θεαματικά το 1968 ήταν η εκπληκτική επιτάχυνση του κοινωνικού μετασχηματισμού σε μια περίοδο μετά το 1945, την οποία οι ιστορικοί κατέληξαν να αναγνωρίσουν ως την πιο επαναστατική της παγκόσμιας Ιστορίας. (…) Το 1968 ξεκίνησε, τον Δεκέμβριο του 1967, με την επίθεση αυτοκτονίας των Βιετναμέζων την ημέρα του Τετ, η οποία συνέτριψε την αυτοπεποίθηση των Αμερικανών. (…) Σχεδόν τα πάντα ήταν αναπάντεχα. Για τις οικονομίες των ανεπτυγμένων δυτικών χωρών ήταν η πιο δυνατή περίοδος ευημερίας και ανάπτυξης στην ιστορία του βιομηχανοποιημένου κόσμου. Εξίσου απροσδόκητα ήταν τα γεγονότα στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό του κομμουνιστικού κόσμου» (Έρικ Χόμπσμπομ).
Έτσι, 50 χρόνια πριν – και σύμφωνα με το χρονικό των γεγονότων που ετοίμασαν οι διοργανωτές της 15ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου ως υλικό της έκθεσης:
Γαλλία 3 Μαΐου 1968
Φοιτητική συγκέντρωση στη Σορβόνη ενάντια στις φασιστικές προκλήσεις και την αστυνομική καταπίεση. Εισβολή της αστυνομίας στο ιστορικό πανεπιστήμιο του Παρισιού και συλλήψεις διαδηλωτών. Τίποτα δεν θα μείνει στο απυρόβλητο ετούτον τον Μάη στη Γαλλία. Η εκπαίδευση, οι κρατικοί θεσμοί, η εργασία, η εκκλησία, η οικογένεια, οι σχέσεις των δύο φύλων, η τέχνη, η επικοινωνία, το θέαμα και το εμπόρευμα, όλα θα αναλυθούν, θα αμφισβητηθούν, θα απομυθοποιηθούν και ορισμένες πτυχές τους θα γελοιοποιηθούν, με μια πρωτοφανή εικονοκλαστική διάθεση αλλά και με μοναδική διεισδυτικότητα.
7, 8 Μαΐου 1968
Μεγάλη διαδήλωση της Εθνικής Φοιτητικής Ένωσης Γαλλίας στο Παρίσι με 25.000 άτομα και ολονύκτια σύγκρουση με την αστυνομία στην αριστερή όχθη του Σηκουάνα. Οι καθηγητές πολλών λυκείων κατεβαίνουν σε απεργία. Μεγάλος ξεσηκωμός στη Γκρενόμπλ, τη Λιλ, τη Ρουέν, τη Νάντη, τη Μασσαλία, όπου συμμετέχει και πλήθος εργατών. Ο Σαρτρ, η Μποβουάρ και άλλοι διανοούμενοι διακηρύσσουν την υποστήριξή τους στο φοιτητικό κίνημα. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας καταγγέλλει τις διαδηλώσεις ως «ενέργειες παραχαϊδεμένων τυχοδιωκτικών στοιχείων».
10 Μαΐου 1968
Καταλήψεις σε 400 λύκεια σε ολόκληρη τη Γαλλία, 60 οδοφράγματα στην οδό Γκε Λισάκ κοντά στη Σορβόνη, ολονύκτιες συγκρούσεις φοιτητών και καθηγητών με την αστυνομία στο Παρίσι, οι τραυματίες ξεπερνούν τους 400. Το «Ελληνικό Περίπτερο» στην Πανεπιστημιούπολη του Παρισιού κινητοποιείται κι αυτό «ενάντια στην καπιταλιστική καταπίεση». Στην κατειλημμένη Σχολή Καλών Τεχνών, που μετονομάζεται σε «Λαϊκό Εργαστήρι», θα παραχθούν χιλιάδες αφίσες μέχρι και τον Ιούνιο του ’68, σε συνεννόηση με τις Επιτροπές Δράσης Εργατών-Φοιτητών – Αγροτών.
Στη Δύση, η πολιτιστική σημασία της φοιτητικής εξέγερσης ήταν πολύ μεγαλύτερη από τον πολιτικό της αντίκτυπο. Το 1968 διεύρυνε το χάσμα – στις παραδόσεις, στη συμπεριφορά, στους φόβους, στις ελπίδες, στις προσδοκίες- ανάμεσα στις γενιές τις πριν και τις μετά το 1950.
Οι αφίσες μιας επανάστασης
Οι αυθεντικές αφίσες του Μάη του ’68, που παρουσιάζονται στην αίθουσα με το όνομα «Ματαρόα» του περιπτέρου 13 στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν πριν από πενήντα χρόνια στο Παρίσι μέσα στην κατειλημμένη από τους φοιτητές και τις φοιτήτριες Σχολή Καλών Τεχνών.
Μέσα στην εκρηκτική ατμόσφαιρα του Μάη του 1968, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες της Σχολής Καλών Τεχνών του Παρισιού μετέτρεψαν την κατάληψή τους σε ένα «Λαϊκό Εργαστήρι» – το Atelier Populaire.
Στους χώρους του κατειλημμένου κτηρίου της Σχολής Καλών Τεχνών σχεδιάστηκαν περισσότερες από 350 αφίσες. Η αναπαραγωγή τους έγινε με τη μέθοδο της μεταξοτυπίας, με τιράζ που ξεπερνούσε τα 200.000 αντίτυπα. Οργανώθηκαν επιτροπές που συλλογικά αποφάσιζαν πάνω στα προτεινόμενα σχέδια. Μέσα στην ένταση των κινητοποιήσεων, τα βασικά κριτήρια ήταν η απλότητα, η αμεσότητα και η προπαγανδιστική αποτελεσματικότητα. Αρκετές από τις αφίσες σχεδιάστηκαν μετά από αίτημα σωματείων ή εργοστασιακών επιτροπών στη διάρκεια της γενικής απεργίας.
Οι αφίσες κολλήθηκαν σε δρόμους, εργοστάσια, γραφεία, μαγαζιά, πανεπιστήμια. Έγιναν το σύμβολο μιας παγκόσμιας επαναστατικής έκρηξης το 1968 όσο και τα χρόνια που ακολούθησαν.
Αντικατοπτρίζουν τη φοιτητική και εργατική έκρηξη που συγκλόνισε τη Γαλλία πριν από 50 χρόνια και συνδέθηκε με την άνοιξη των επαναστατικών ιδεών και της αμφισβήτησης σε κάθε γωνιά του πλανήτη: από τις ΗΠΑ και τον αγώνα των Αφροαμερικανών, έως την Κίνα του Μάο, από τη Γερμανία και την Ιταλία έως το Μεξικό, από την Τσεχοσλοβακία έως την Ιαπωνία.
Η έκθεση με τις αφίσες του Μάη του ’68, βασίζεται στην επετειακή έκδοση 54 ιστορικών αφισών που έκανε το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο και παραχώρησε στη 15η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης την άδεια να τις παρουσιάσει.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ
