Του Κώστα Μπετινάκη
Η προθεσμία λήγει απόψε τα μεσάνυχτα και οι υπουργοί Εξωτερικών του Ιράν και των ΗΠΑ, της Βρετανίας, της Κίνας, της Γαλλίας, της Ρωσίας από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ συν της Γερμανίας, στη Λωζάνη, θα πρέπει να έχουν καταλήξει σε συμφωνία για τα πυρηνικά της Τεχεράνης.
Σε καθοριστική φάση εισέρχονται οι διαπραγματεύσεις της Λωζάνης για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Η Τεχεράνη επιδεικνύει συμβιβαστική διάθεση, ανοίγοντας το δρόμο για την επίτευξη συμφωνίας.
Οι συνομιλίες άρχισαν πριν ενάμιση χρόνο με στόχο να αποφευχθεί η Τεχεράνη να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Υπάρχουν ακόμη ορισμένα ακανθώδη ζητήματα και οι υπουργοί Εξωτερικών «εργαζόμαστε πολύ σκληρά για να τα ξεπεράσουμε», όπως είπε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι στο CNN.
Είχε προηγηθεί νωρίς το πρωί, συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών ΗΠΑ, Γαλλίας, Βρετανίας, Κίνας και Γερμανίας, ενώ ο Ρώσος υπουργός Σεργκέι Λαβρόφ είχε αναχωρήσει χτες από τη Λωζάνη δηλώνοντας πως θα επιστρέψει στην περίπτωση που υπάρχει «ρεαλιστική» πρόταση για την επίτευξη συμφωνίας, όπως είπε η εκπρόσωπός του.
Η συμφωνία που θα πρέπει να οριστικοποιηθεί συζητείται από τον περασμένο Ιούνιο, με στόχο να περιορισθεί το μέγεθος της ποσότητας του εμπλουτισμένου ουρανίου που θα διαθέτει το Ιράν ώστε να αποκλείεται το ενδεχόμενο να το χρησιμοποιήσει για την κατασκευή πυρηνικού οπλοστασίου, για τα επόμενα δέκα χρόνια.
Όσοι κατηγορούν το Ιράν για τα σχέδια που έχει το πυρηνικό του πρόγραμμα υποστηρίζουν ότι βρίσκεται σε απόσταση ενός χρόνου να αποκτήσει ατομικά όπλα.
Η Τεχεράνη αρνείται ότι με το πυρηνικό της πρόγραμμα σχεδιάζει να κατασκευάσει όπλα αλλά το χρειάζεται για ειρηνικούς και μόνο σκοπούς.
Συμπληρώνονται πλέον σχεδόν δώδεκα χρόνια διαμάχης του Ιράν με τη δύση για το ζήτημα αυτό, ενώ έχουν επιβληθεί εναντίον της Τεχεράνης οικονομικές κυρώσεις από τον ΟΗΕ.
Οι διαπραγματεύσεις γίνονται κάτω από τη σκιά απειλών του Ισραήλ ότι «ενδεχόμενη συμφωνία με το Ιράν θα αποτελέσει κίνδυνο για την ασφάλειά του εβραϊκού κράτους».
Κύκλοι της γερμανικής αντιπροσωπείας ανέφεραν την Κυριακή, ότι οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται σε κρίσιμη φάση. Πάντως, όλα τα συμμετέχοντα μέρη κρατούν κλειστά τα χαρτιά τους. Το μόνο βέβαιο, προς το παρόν, είναι ότι οι διαπραγματεύσεις είναι εντατικές και σκληρές καθώς και ότι σημειώνεται πρόοδος.
Όπως είπε την Κυριακή ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάγερ, προσερχόμενος στις συνομιλίες: «Με το βλέμμα στα ελβετικά βουνά θυμάται κάποιος πάντα ότι ακόμη κι όταν βλέπεις μπροστά σου την κορυφή, τα τελευταία μέτρα που έχεις να διανύσεις είναι τα πιο δύσκολα και πιο καθοριστικά. Αυτό είναι το ζητούμενο εδώ».
Συμβιβαστική διάθεση
Η κυβέρνηση της Τεχεράνης φέρεται διατεθειμένη να μειώσει σημαντικά τον αριθμό των φυγόκεντρων, να μεταφέρει εμπλουτισμένο ουράνιο στο εξωτερικό -πιθανότατα στη Ρωσία- ενώ επιδεικνύει συμβιβαστική διάθεση και σε θέματα διαφάνειας.
Πολλά ερωτήματα όμως δεν έχουν ακόμη απαντηθεί, όπως για παράδειγμα εκείνο που αφορά τη διάρκεια της συμφωνίας, τον τρόπο και το χρόνο άρσης των οικονομικών κυρώσεων που έχουν επιβληθεί σε βάρος του Ιράν αλλά και τη μελλοντική μορφή του πυρηνικού του προγράμματος.
Κύριο εμπόδιο η αμερικανική γεωπολιτική άποψη για το Ιράν
Για τους παρατηρητές, μία ενδεχόμενη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν, δεν θα είναι αρκετή για την ηρεμία στην περιοχή. Οι ΗΠΑ θα πρέπει να αλλάξουν την γεωστρατηγική τους απέναντι στο Ιράν και τα σχέδιά τους στην περιοχή του Κόλπου.
Αυτό διακρίνεται και με τις εξελίξεις στην Υεμένη, όπου μεγάλη στρατιωτική συμμαχία υπό τη Σαουδική Αραβία και υποστηριζόμενη από την Ουάσιγκτον, επιτίθεται εναντίον των Υεμενιτών Χούθι, που υποστηρίζονται από το Ιράν και ανέτρεψαν τον εκλεκτό των ΗΠΑ πρόεδρο Abd Rabbo Mansour Hadi.
Το αμερικανικό «ενδιαφέρον» για την ευρύτερη Μέση Ανατολή, εκδηλώνεται με τα γεγονότα από το Ιράκ, τη Λιβύη και τη Συρία και τώρα στην Υεμένη.
Η Ουάσιγκτον δεν θέλει να αποδεχτεί ότι η ως τώρα πολιτική της στην περιοχή έχει αποβεί καταστροφική και ότι το Ιράν αναδεικνύεται περιφερειακή δύναμη.
Ακόμη οι συντηρητικοί κύκλοι της Ουάσιγκτον θα πρέπει να λάβουν ικανοποιητική απάντηση από τον πρόεδρο Ομπάμα, σε ενδεχόμενη συμφωνία με την Ισλαμική δημοκρατία του Ιράν για τα πυρηνικά του.
Αλλά οι πιο ψύχραιμοι γνωρίζουν πως οι ΗΠΑ δεν μπορούν να επιτύχουν κάποιον από τους πρώτης γραμμής στόχους τους στην ευρύτερη περιοχή – π.χ. να πολεμήσουν το Ισλαμικό Χαλιφάτο, να αποτρέψουν μία νέα βίαιη ανακατάληψη του Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν, την επίλυση της συριακής κρίσης, και της νέας κρίσης στην Υεμένη- χωρίς τη συναινετική διάθεση του Ιράν.
Ενός Ιράν, εκτός των δημογραφικών και γεωγραφικών διαστάσεών του και της γεωστρατηγικής του θέσης, με πολιτιστική ιστορία όσο αρχαία όπως της Κίνας, που διαθέτει και πλούσια αποθέματα υδρογονανθράκων, καθιστώντας το πρώτης τάξης παίκτη στην σκακιέρα της περιοχής.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες, δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν με την προσπάθεια να δαιμονοποιηθεί το καθεστώς της Ισλαμικής Δημοκρατίας, κάτι που προσπαθεί με κάθε τρόπο η Ουάσιγκτον, μετά την ιρανική επανάσταση του 1979 και την ανατροπή του φιλοδυτικού καθεστώτος του σάχη.
Ιδιαίτερα ενοχλεί το ότι το Ιράν, με την υποστήριξη του δικαιώματος για ανεξάρτητο Παλαιστινιακό κράτος και αντι-ισραηλινή ρητορική, έχει ιδιαίτερα ενοχλήσει το εβραϊκό (εξίσου θεοκρατικό) κράτος.
Κάτι ακόμη που έχουν διαπιστώσει οι ΗΠΑ, είναι πως η δεσπόζουσα θέση του Ιράν, αποτελεί ένα μονοπάτι προς τα Ασιατικά κράτη, μια ανερχόμενη αγορά που ενδιαφέρει ιδιαίτερα πλέον την Ουάσιγκτον. Όταν μάλιστα οι κύριοι αντίπαλοι της Ουάσιγκτον στον εμπορικό δρόμο της Ασίας, είναι η Κίνα και η Ρωσία που ήδη έχουν άριστες σχέσεις με το Ιράν. Μάλιστα, τόσο ο Κινέζος πρόεδρος Ξι, όσο και ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν σχεδιάζουν να επισκεφθούν την Τεχεράνη, αυτή την Άνοιξη.
Στην περίπτωση που η διακυβέρνηση Ομπάμα, επιτύχει διπλωματική προσέγγιση με την Τεχεράνη, θα έχει επιτύχει ένα σημαντικό βήμα, ανάλογο με εκείνο της διακυβέρνησης Νίξον, στη δεκαετία του ’70 με την Κίνα.
