Στο Νικόλα Κοπέρνικο (19 Φεβρουαρίου 1473 – 24 Μαΐου 1543) είναι αφιερωμένο το σημερινό Doodle της Google με αφορμή τα 540 χρόνια από τη γέννησή του διάσημου Πολωνού αστρονόμου και γεωγράφου.
Μαθητής του αστρονόμου Ντομένικο Νοβάρα ντα Φερράρα, γίνεται βοηθός του στη συνέχεια, με τις πρώτες τους κοινές παρατηρήσεις να αποτυπώνονται στο «De Revolutionibus». Μελετώντας στενά τα έργα του Πτολεμαίου, η επαφή του με την αρχαία γραμματεία αναφορικά με τις θεωρίες δημιουργίας και λειτουργίας του Σύμπαντος και τη θέση της Γης μέσα σε αυτό, άνοιξε τον δρόμο για να κάνουν την εμφάνισή τους οι πρώτες αμφιβολίες του για το κατά πόσο η Γη είναι ακίνητη και βρίσκεται στο Κέντρο του Κόσμου (Γεωκεντρική θεωρία).
Ο Κοπέρνικος διαφώνησε με τη θεωρία του Πτολεμαίου πως η Γη είναι ακίνητη και πως ο Ήλιος, η Σελήνη και τα άστρα κινούνται γύρω της. Συμπεραίνοντας ότι η Γη κινείται περιστροφικά, ο Κοπέρνικος εξακολούθησε να μελετά τους πλανήτες και ύστερα από πολλή σκέψη διατύπωσε τη δική του θεωρία. Σύμφωνα με αυτήν ο ήλιος βρισκόταν στο κέντρο του ηλιακού συστήματος και η Γη, όπως και οι άλλοι πλανήτες, περιστρέφονταν περί τον άξονά τους και κινούνταν γύρω από αυτόν.
Η ιστορική συγκυρία μέσα στην οποία παρήγαγε το έργο του συνδέεται άμεσα με την κατάρριψη της Γεωκεντρικής Θεωρίας, καθώς ζει την πρώτη περίοδο των «Μεγάλων Ανακαλύψεων». Βάσκο Ντα Γκάμα, Κολόμβος, Μαγγελάνος είναι ορισμένα μόνο από τα ονόματα σπουδαίων εξερευνητών από την Ισπανία και την Πορτογαλία, οι οποίοι ανακάλυψαν «Νέους Κόσμους» στην προσπάθειά τους να ανοίξουν για λογαριασμό των χωρών τους τον δικό τους δρόμο προς τις Ινδίες για να παρακάμψουν την κυριαρχία της Βενετίας και των υπολοίπων ιταλικών πόλεων στη μάχη για τη μεταφορά μπαχαρικών, υφασμάτων και λοιπών πρώτων υλών από τη Μέση και Άπω Ανατολή.
Το 1514 κυκλοφόρησε μεταξύ των φίλων του το «Commentariolus» («Μικρή Ερμηνευτική Πραγματεία»), ένα εξασέλιδο χειρόγραφο κείμενο με τις ιδέες του για το Ηλιοκεντρικό Σύστημα που πρέπει να γράφτηκε μεταξύ 1507 και 1514. Ωστόσο, σύμφωνα με άλλους μελετητές, η συγγραφή του έργου τοποθετείται γύρω στο 1533. Οι ιδέες της νέας θεωρίας άρχισαν να έχουν απήχηση στα υψηλά κλιμάκια της πολιτικής και παπικής εξουσίας, με όλο και περισσότερους να του ζητούν να τις δημοσιοποιήσει σ’ ένα ολοκληρωμένο κείμενο.
Παρ’ όλα αυτά, ο ίδιος για λόγους που δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως καθυστέρησε να προχωρήσει σε μια τέτοια ενέργεια. Αρκετοί μελετητές θεωρούν πως ο φόβος της κριτικής από την Εκκλησία αποτέλεσε τροχοπέδη, ωστόσο η συγκεκριμένη προσέγγιση δεν φαίνεται να δικαιολογεί απόλυτα τη στάση του Πολωνού Αστρονόμου. Οι περισσότεροι εκτιμούν πως απλώς ο Κοπέρνικος επιθυμούσε να τελειοποιήσει τη θεωρία του πριν τη δημοσιοποιήσει επίσημα.
Σύμφωνα με τον θρύλο πάντως, το έργο του εκδόθηκε και έφθασε στα χέρια του λίγο πριν αφήσει την τελευταία του πνοή (24 Μαΐου 1543) μέσω ενός στρατιώτη, ο οποίος χρειάστηκε να ταξιδέψει με το πιο γρήγορο άλογο της εποχής. Το σώμα του τοποθετήθηκε στον Καθεδρικό Ναό του Φρόμπορκ.
Επιμέλεια: Μάριος Βελέντζας
