To δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση ανήκει εδώ και λίγες ώρες στο παρελθόν και ένα νέο κεφάλαιο στην πολυτάραχη πολιτική σκηνή της Ιταλίας μόλις άνοιξε. Το πού βαδίζει το ιταλικό οικοδόμημα είναι ένα από τα κυρίαρχα ερωτήματα στον εγχώριο και διεθνή Τύπο.

Οι πιο ψύχραιμοι σχολιαστές υποστηρίζουν πως η «εκστρατεία του ΟΧΙ» κέρδισε, κεντρίζοντας το συναίσθημα των Ιταλών και όχι τη λογική​

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Για την απάντηση θα πρέπει να περιμένουμε αρκετές ημέρες, ώστε να ξεκαθαριστεί η πολιτική ατμόσφαιρα που θα προκύψει από τις ζυμώσεις και τις ενδεχόμενες συμφωνίες των κομμάτων. Εκείνο, όμως, που φαίνεται ξεκάθαρα είναι πως το «ΟΧΙ» που έβγαλε η κάλπη συνδέεται με πολλά αμεσότερα προβλήματα: η οικονομική κρίση στην πραγματικότητα δεν έχει ακόμη ξεπεραστεί, ενώ οι περισσότεροι νέοι στην Ιταλία έχουν απογοητευτεί και έχουν σταματήσει πλέον να ψάχνουν για δουλειά, μετά την αποτυχημένη μεταρρύθμιση της δημόσιας παιδείας.
Το σύνολο των Ιταλών πολιτικών καλείται πλέον να βρει τις σωστές απαντήσεις σε αυτά.

Η άνοδος και η πτώση του Ρέντσι

Το τέλος της πρωθυπουργίας του Ματέο Ρέντσι ήταν εξίσου σύντομο, όπως και η αξιοθαύμαστη γοργή άνοδός του στην πολιτική ζωή της Ιταλίας.

Η ανακοίνωση της παραίτησής του σηματοδοτεί εξελίξεις. Είναι ο δεύτερος Ευρωπαίος πρωθυπουργός που πέταξε την πετσέτα έπειτα από δημοψήφισμα. Ακολούθησε τα χνάρια του Ντέιβιντ Κάμερον, όταν νίκησε το Brexit. «H πορεία της κυβέρνησης τελειώνει εδώ» ξεκαθάρισε στο διάγγελμά του. Και οι δύο πολιτικοί παραιτήθηκαν αφού νικήθηκαν σε μια διαδικασία που ξεκίνησαν οι ίδιοι και στην οποία επικράτησαν ξενοφοβικές δυνάμεις, αντίθετες σε μεταρρυθμίσεις και κινούμενες στα όρια του λαϊκισμού τόσο της Αριστεράς όσο και της Δεξιάς. Οι πιο ψύχραιμοι σχολιαστές υποστηρίζουν πως η «εκστρατεία του ΟΧΙ» κέρδισε, κεντρίζοντας το συναίσθημα των Ιταλών και όχι τη λογική.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Ο νεότερος πρωθυπουργός στην ιταλική ιστορία ήταν μόλις 39, όταν ανέλαβε καθήκοντα τον Φεβρουάριο του 2014 έπειτα από το εσωτερικό… πραξικόπημα στους κόλπους του Δημοκρατικού Κόμματος. Έχει μείνει στα χρονικά, άλλωστε, εκείνη η περίφημη φράση στο προσωπικό του Twitter: «Enrico stai sereno» (ήτοι «Ενρίκο ηρέμησε»), απευθυνόμενος στον Ενρίκο Λέτα, πριν ηγηθεί τελικά του κομματικού μηχανισμού που οδήγησε στην ανατροπή του τότε πρωθυπουργού. Πλέον, ο Ρέντσι καλείται να κάνει στην άκρη για να δώσει τη θέση του στον επόμενο, ο οποίος αναλαμβάνει να τρέξει τις διαδικασίες μέχρι την επόμενη εκλογική διαδικασία.

Σε κάθε περίπτωση, η πολιτική πορεία του ήταν εντυπωσιακά γοργή. Χρειάστηκαν μόλις τρεις μήνες για τον τότε δήμαρχο της Φλωρεντίας να μετακομίσει στο Κυρηνάλιο Μέγαρο, αναλαμβάνοντας την πρωθυπουργία.

Η λαϊκή βούληση

Η συμμετοχή των ψηφοφόρων στο χθεσινό δημοψήφισμα ήταν εντυπωσιακή. Στις κάλπες πήγε το 68,5% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων στην Ιταλία, αριθμός πολύ μεγαλύτερος από τις ευρωεκλογές του 2014.

Αμέσως μετά την ανακοίνωση των πρώτων επίσημων αποτελεσμάτων -που επιβεβαίωναν όλες τις δημοσκοπήσεις- ο Ματέο Ρέντσι ανήγγειλε σε απευθείας τηλεοπτική μετάδοση την παραίτησή του, την οποία και επισημοποιεί σήμερα σε συνάντησή του με τον Πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας Σέρτζιο Ματαρέλα.
Στις πολιτικές νίκες του Ρέντσι παραμένουν τώρα πλέον μόνον ο αμφιλεγόμενος εργατικός νόμος καθώς και ο νέος εκλογικός νόμος, μια διαδικασία ωστόσο που ζητούν πολλοί να αναθεωρηθεί.

Γεννημένος στις 11 Ιανουαρίου 1975 στη Φλωρεντία, ο Ιταλός πολιτικός σπούδασε νομικά και ξεκίνησε σε νεαρή ηλικία την πολιτική του σταδιοδρομία ως εθελοντής για την εκλογή του Ρομάνο Πρόντι στην πρωθυπουργία της Ιταλίας (αρχικά) και στη θέση του επικεφαλής της Κομισιόν (στη συνέχεια).

Τα αίτια της ήττας

Γιατί όμως έχασε ο Ματέο Ρέντσι στο χθεσινό δημοψήφισμα και ποιες οι πιθανές εξελίξεις από αυτό το γεγονός που περίμεναν -όπως φαίνεται- οι αγορές; Οι ιταλικές εφημερίδες επιχειρούν να δώσουν την απάντηση.

«Πριν από έναν χρόνο, ο πρωθυπουργός είχε την ατυχή ιδέα να μετατρέψει το συνταγματικό δημοψήφισμα σε έκφραση της λαϊκής βούλησης σχετικά με το πρόσωπό του» γράφει ο διευθυντής της «​La Repubblica»Ο σχολιαστής της εφημερίδας «Corriere della Sera» Μάσιμο Φράνκο, σε ανάλυσή του με τίτλο «Το αίσθημα ευθύνης τώρα είναι αναγκαίο», υποστηρίζει ότι «οι ψηφοφόροι δεν είπαν “όχι” μόνο στον τρόπο με τον οποίο ο Ρέντσι ήθελε να αλλάξει το Σύνταγμα, αλλά, ίσως, ακόμη περισσότερο στην κυβέρνησή του και στις επιλογές της». «Ο πρωθυπουργός είχε απευθύνει έκκληση στην κινητοποίηση της “σιωπηλής πλειοψηφίας”, βέβαιος ότι θα μπορούσε να τη σαγηνεύσει. Η πλειοψηφία εκφράστηκε, αλλά εναντίον του, με μια διαφορά η οποία αγγίζει τις 20 μονάδες» γράφει ο Φράνκο.
  
Σύμφωνα με την ανάλυσή του, «χρειάζεται λίγος χρόνος για να σμιλευτεί εκ νέου το εκλογικό σύστημα, λαμβάνοντας υπ’ όψιν το πόσο πολύπλοκη και διαιρεμένη είναι η ιταλική κοινωνία». Και για τον λόγο αυτόν, εκτιμά ο αναλυτής, «θα είναι πρώτα απ’ όλα καθήκον του Προέδρου της Δημοκρατίας να κινηθεί έτσι ώστε η κυβέρνηση και ο Ρέντσι να ερμηνεύσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη λαϊκή ετυμηγορία, χωρίς να προσπαθήσουν να πετύχουν απίθανες ρεβάνς».

Από τη μεριά του, ο διευθυντής της εφημερίδας «La Repubblica» Μάριο Καλαμπρέζι αναφέρεται στην πορεία και στις πρωτοβουλίες του Ρέντσι που οδήγησαν στη διαμορφωθείσα κατάσταση.

«Πριν από έναν χρόνο, ο πρωθυπουργός είχε την ατυχή ιδέα να μετατρέψει το συνταγματικό δημοψήφισμα σε έκφραση της λαϊκής βούλησης σχετικά με το πρόσωπό του, σ’ ένα είδος νέας στέψης, ελπίζοντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε να επαναλάβει την επιτυχία των ευρωεκλογών του 2014» σχολιάζει ο Καλαμπρέζι, προσθέτοντας όμως πως «ο Ρέντσι δεν κατάλαβε πως ουδεμία κυβέρνηση, στις δυτικές δημοκρατίες, υπάρχει που μπορούσε να επιβιώσει μιας ψηφοφορίας τέτοιου είδους, έπειτα από 1.000 ημέρες θητείας». 

Ο διευθυντής της «La Repubblica» εύχεται «τόσο στη δεξιά παράταξη (όπως συνέβη στη Γαλλία) όσο και στην αριστερά να κάνουν επιλογές με σημείο αναφοράς τον πολιτικό ορθολογισμό», εκφράζοντας την ελπίδα το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα «να αφήσει πίσω του την περίοδο των καβγάδων, ώστε να εργαστούν όλοι για την καταπολέμηση του λαϊκισμού».

Η ιταλική εφημερίδα «Il Messaggero» αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας -όπως του επιβάλλει και ο ρόλος του- να προβεί σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για τη σύσταση νέας κυβέρνησης, «με την ήδη υπάρχουσα πλειοψηφία, του Δημοκρατικού Κόμματος και των Πέντε Αστέρων». Φροντίζει, ωστόσο, να επισημάνει ότι «όσοι επένδυσαν σε κυβέρνηση ευρείας συμμαχίας μπορεί τελικά να απογοητευτούν».



Κίνδυνοι εν όψει

Στον απόηχο του δημοψηφίσματος, όλοι οι σχολιαστές τώρα διερωτώνται τι ακριβώς θα συμβεί.

Η πρώτη δυσμενής επίπτωση από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν η κάθετη πτώση του ευρώ. Κάποια στιγμή η τιμή του ήταν 1.0507 δoλάρια, το χαμηλότερο επίπεδο από τον Μάρτιο του 2015. «Ενώ οι αγορές παραμένουν νευρικές καθώς ξεκινά νέα εβδομάδα, ακόμα δεν έχουμε πέσει στον γκρεμό» δήλωσε στο BBC η Kathleen Brooks, διευθύντρια ερευνών στη City Index Direct.

​Σε κάθε περίπτωση, η Ιταλία διολισθαίνει όλο και περισσότερο σε οικονομική κρίση με άμεσο κίνδυνο για το τραπεζικό της σύστημαΣε πολιτικό επίπεδο τα «Πέντε Αστέρια», η «Λέγκα του Βορρά» και ένα μεγάλο μέρος της «Φόρτσα Ιτάλια» ζητούν να οδηγηθεί άμεσα η χώρα σε πρόωρες εκλογές. Αντίθετη άποψη διατυπώνουν στελέχη της αριστερής πτέρυγας του Δημοκρατικού Κόμματος, τα οποία θεωρούν ότι μπορεί να συσταθεί νέα κυβέρνηση με διαφορετικό πρωθυπουργό. Από την άλλη όμως, η διατύπωση με δημοκρατικό τρόπο της λαϊκής βούλησης θα πρέπει να γίνει σεβαστή. Η πολιτική Ρέντσι απερρίφθη και το εκλογικό σώμα διατύπωσε με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο την επιθυμία του για αλλαγή. Παρ’ όλα αυτά, η κατάσταση παραμένει ρευστή και ένα από τα ερωτήματα είναι πόσοι θα ικανοποιηθούν από το αντίδοτο που θα προκύψει από τις πολιτικές ζυμώσεις στο διαμορφωθέν αδιέξοδο μετά το δημοψήφισμα.

Σε κάθε περίπτωση, η Ιταλία διολισθαίνει όλο και περισσότερο σε οικονομική κρίση με άμεσο κίνδυνο για το τραπεζικό της σύστημα. Και όλοι στην Ευρώπη αναρωτιούνται μήπως η Ρώμη θα αποτελέσει το επόμενο ευρωπαϊκό οικονομικό πρόβλημα. Πριν καν ξεκινήσουν επίσημα οι διαδικασίες για το Brexit και με την ελληνική κρίση παραδοσιακό «αγκάθι» στα πλευρά των Βρυξελλών, η Ευρώπη παρακολουθεί φοβισμένη τις πολιτικές εξελίξεις στην Ιταλία.

Θα ακολουθήσει μεγάλης διάρκειας αβεβαιότητα; Τι είδους επενδυτές θα δείξουν εμπιστοσύνη σε ενδεχόμενη κυβέρνηση Μπέπε Γκρίλο -που σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις θα κερδίσει τις επόμενες εκλογές; Ο επικεφαλής του Κινήματος των Πέντε Αστέρων έχει να επιδείξει ως πολιτική πλατφόρμα θυμό και αγανάκτηση, εκφράζοντας την επιθυμία να τερματίσει την πορεία της Ιταλίας -της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας στην Ε.Ε.- στην Ευρωζώνη.

Πληροφορίες από AFP | Deutsche Welle | france24.com
Σύνταξη: Κ. Μπετινάκης

Διαβάστε επίσης:

σχόλια αναγνωστών
oδηγός χρήσης
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ: #δημοψήφισμα #Ιταλία #Ρέντσι