Του Κώστα Μπετινάκη
Στη διεθνή σκηνή, η Τουρκία παίζει ένα παράξενο παιχνίδι, προσπαθώντας να καταστεί ισχυρή περιφερειακή δύναμη, με την μετατροπή της σε διαμετακομιστικό ενεργειακό κέντρο.
Η προσπάθειά της όμως αυτή συγκρούεται με ορισμένες πολιτικές εκτροπές- όπως η ψυχρότητα που έχει προκληθεί στις σχέσεις της Άγκυρας με τη Μόσχα, αλλά και η εσωτερική έντονα έκρυθμη πολιτική κατάσταση, χωρίς να παραλείπεται η αναταραχή –σε επίπεδο εμφυλίου πολέμου- στις ΝΑ κουρδικές περιοχές.
Εκείνο όμως που έρχεται να προκαλέσει νέους πολιτικούς τριγμούς είναι οι εμμονές ορισμένων στελεχών στην «πνευματικότητα» και τις εμμονές σε ισλαμικά πρότυπα.
Η αρχή του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους θα περιλαμβάνεται στο νέο Σύνταγμα της Τουρκίας, διαβεβαίωσε ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου μετά την έντονη αντιπαράθεση που προκλήθηκε όταν ο πρόεδρος της Βουλής τάχθηκε υπέρ ενός θρησκευτικού Συντάγματος.
Ο πρόεδρος του κοινοβουλίου Ισμαήλ Καχραμάν, μέλος του κυβερνώντος ισλαμοσυντηρητικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι η κατά συντριπτική πλειοψηφία μουσουλμανική Τουρκία χρειάζεται ένα θρησκευτικό Σύνταγμα.
Αυτή η πρόταση όμως, έρχεται σε αντίθεση με τις θεμελιώδεις αρχές της σύγχρονης τουρκικής δημοκρατίας του Κεμαλικού κράτους.
Ο Καχραμάν δήλωσε κατόπιν (προφανώς παρέμβασης άνωθεν) ότι τα σχόλιά του, ήταν «προσωπικές απόψεις» και ότι το νέο Σύνταγμα πρέπει να εγγυάται τις θρησκευτικές ελευθερίες.
«Στο νέο Σύνταγμα που καταρτίζουμε θα υπάρχει η αρχή της κοσμικότητας του κράτους ώστε να εγγυάται την ελευθερία της θρησκευτικής λατρείας των πολιτών και ώστε το κράτος να ισαπέχει από όλες τις θρησκείες», δήλωσε ο Νταβούτογλου σε δημόσια ομιλία του στην Άγκυρα.
«Οι θεμελιώδεις αρχές του κράτους δεν αποτελούν θέμα συζήτησης για εμάς», επέμεινε ο πρωθυπουργός.
Κινητοποιήσεις πραγματοποιήθηκαν σε όλη τη χώρα, μερικές από τις οποίες διαλύθηκαν βίαια από την αστυνομία, με τους διαδηλωτές να καταγγέλλουν τον πρόεδρο του κοινοβουλίου Ισμαήλ Καχραμάν.
«Ως μουσουλμανική χώρα, γιατί θα πρέπει να είμαστε σε μια κατάσταση όπου ακυρώνουμε τη θρησκεία; Είμαστε μια μουσουλμανική χώρα. Πριν από οτιδήποτε άλλο, η κοσμικότητα του κράτους δεν πρέπει να υπάρχει στο νέο Σύνταγμα», δήλωσε ο Καχραμάν προκαλώντας αμέσως την οργή κύκλων υπέρ της κοσμικότητας του κράτους καθώς και του συνόλου της κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης.
Το ΑΚΡ τήρησε επίσης αποστάσεις από τον Καχραμάν. “Ο πρόεδρος του κοινοβουλίου μας εξέφρασε δικές του απόψεις”, αντέδρασε ο πρόεδρος Ερντογάν κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στην Κροατία.
Μετά την άνοδό του στην εξουσία το 2002, το ΑΚΡ κατηγορείται από τους επικριτές του ότι θέλει να εξισλαμίσει την τουρκική κοινωνία. Το κόμμα επέτρεψε την ισλαμική μαντίλα στα σχολεία, αίροντας έτσι την εδώ και δεκαετίες αυστηρή απαγόρευσή της στις δημόσιες υπηρεσίες και τα πανεπιστήμια, με συνέπεια να προκαλέσει την οργή των υποστηρικτών της κοσμικότητας του κράτους, οι οποίοι το κατηγορούν ότι διαλύει τις αρχές της σύγχρονης Τουρκίας όπως τέθηκαν από τον ιδρυτή της Μουσταφά Κεμάλ.
Η σημερινή εικόνα της Τουρκίας
Παρ΄ όλο που ο τουρκικός στρατός, ως θεματοφύλακας των επιταγών του Μουσταφά Κεμάλ εμφανίζεται ότι εγγυάται το σημερινό status quo, με το πραξικόπημα του Σεπτεμβρίου 1980, κατά κάποιο τρόπο οδήγησε στη νοσταλγία για επανεμφάνιση του Ισλάμ στην τουρκική κοινωνική ζωή.
Οι πραξικοπηματίες της 12ης Σεπτεμβρίου, με το Σύνταγμα του 1982 και στο 24ο άρθρο του, αρχίζει με τη φράση: «Όλοι έχουν δικαίωμα της ελευθερίας της συνείδησης και της θρησκευτικής πίστης». Ταυτόχρονα όμως τονίζει πως «η εκπαίδευση και η εισαγωγή στα θρησκευτικά και την ηθική πραγματοποιείται κάτω από την κρατική επίβλεψη και τον έλεγχο του κράτους».
Άλλωστε η επιβολή του νέου τουρκικού λατινικού αλφαβήτου το Νοέμβριο του 1928, είχε ως κύριο σκοπό να στραφεί ο τουρκικός πολιτισμός προς της Δύση και την Ευρώπη, απομακρυνόμενος από την Αραβική και Μουσουλμανική παράδοση.
Ωστόσο στα 1994, 12 χρόνια μετά το πραξικόπηαμ του Εβρέν και το νέο τουρκικό σύνταγμα, ο Νετσμεντίν Εμπρακάν και το ισλαμικό κόμμα της Ευημερίας ήρθαν στην εξουσία, για να ακολουθήσει μετά την απαγόρευσή του, ο σημερινός κλώνος του κόμματος εκείνου, το AKP (της Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Έτσι σταδιακά η Οθωμανική παράδοση και το Ισλάμ σταδιακά άρχισε να επιστρέφει με απαιτήσεις στην τουρκική κοινωνία.
Έτσι ενώ πρωταρχικό μέλημα στη διδασκαλία της Ιστορίας στα τουρκικά σχολεία ήταν η Κεμαλική παράδοση, από το Δεκέμβριο του 2013 με την 19η εκπαιδευτική απόφαση (Sura) συμπεριλήφθηκαν και μαθήματα θρησκευτικών στα σχολεία. Έτσι το θρησκευτικό επίχρισμα αφήνει το σημάδι του στους μαθητές για τα επόμενα χρόνια.
Όσο κρατούσε ο Ψυχρός Πόλεμος, σύμφωνα με τις επιταγές από το δόγμα του Ζμπίγκνιου Μρζεζίνσκι το Ισλάμ αποτελούσε το ενδεδειγμένο αντίβαρο στο Κομμουνιστικό Σύστημα.
Σήμερα όμως, με τις διαστάσεις που έχει πάρει η «θεοκρατική τρομοκρατία», μέσω του Ισλαμικού Χαλιφάτου, το κοσμικό κράτος θα έπρεπε να διατηρήσει την Κεμαλική του μορφή στην Τουρκία. Όμως ο Ερντογάν κλείνει το μάτι και στους τζιχαντιστές…
