H επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, Ντούνια Μιγιάτοβιτς, ζητεί από τα ευρωπαϊκά κράτη να θέσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα στο επίκεντρο των μεταναστευτικών τους πολιτικών. Σε χθεσινή δήλωσή της, θέτει προϋποθέσεις για την ενδεχομένη εφαρμογή των αποφάσεων του πρόσφατου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σχετικά με τις προταθείσες περιφερειακές πλατφόρμες αποβίβασης, κατά τρόπο ώστε να είναι συμβατές με τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η επίτροπος σημειώνει, ότι η σημερινή προσέγγιση των ευρωπαϊκών κρατών στο θέμα των αφίξεων προσφύγων και μεταναστών «έχει μετατρέψει ένα διαχειρίσιμο ζήτημα σε ένα εξαιρετικά διχαστικό θέμα, ιδίως στα κράτη μέλη της ΕΕ και έχει προκαλέσει τεράστιες ταλαιπωρίες και κακουχίες σε χιλιάδες ανθρώπους που ζήτησαν την προστασία μας».
«Είναι καιρός τα ευρωπαϊκά κράτη να θέσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα των μεταναστών, των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων, καθώς και την αρχή της κατανομής των ευθυνών, στο επίκεντρο των πολιτικών τους για τη μετανάστευση και το άσυλο», τόνισε.
Υπογραμμίζει, πως ενώ τα κράτη έχουν το δικαίωμα να ελέγχουν τα σύνορά τους και να μεγιστοποιήσουν την ασφάλεια, αυτό δεν μπορεί να γίνει εις βάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
«Τα πρόσφατα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου καθώς και οι αποφάσεις σε εθνικό επίπεδο εγείρουν ανησυχίες, τις οποίες πρέπει να αντιμετωπίσουν τα ευρωπαϊκά κράτη, προκειμένου να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, που έχουν αναλάβει να σέβονται».
Η Ν. Μιγιάτοβιτς αναπτύσσει τις προτεραιότητες ως προς την αντιμετώπιση της μετανάστευσης:
«Πρώτα απ ‘όλα, οποιαδήποτε προσέγγιση της μετανάστευσης στη Μεσόγειο θα πρέπει να εξασφαλίζει ένα σύστημα επαρκώς εφοδιασμένο και πλήρως λειτουργικό για τη διάσωση ανθρώπινων ζωών στη θάλασσα. Οι πρόσφατες τραγωδίες που οδήγησαν σε εκατοντάδες χαμένες ζωές πρέπει να μας υπενθυμίζουν το επείγον της δράσης. Σε αυτό το πλαίσιο, οι ΜΚΟ διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο και θα πρέπει να είναι ελεύθερες να χρησιμοποιούν λιμάνια και άλλες εγκαταστάσεις για επιχειρήσεις διάσωσης και για παροχή βοήθεια στους μετανάστες. Δυστυχώς, ορισμένα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης εμποδίζουν το έργο των ΜΚΟ, κάτι που θέτει σε κίνδυνο τη ζωή πολλών ανθρώπων. Όταν τα κράτη μέλη συντονίζουν τις επιχειρήσεις διάσωσης, πρέπει να κάνουν πλήρη χρήση των διαθέσιμων δυνατοτήτων έρευνας και διάσωσης, συμπεριλαμβανομένης της ικανότητας των σκαφών ΜΚΟ.
Δεύτερον, οποιαδήποτε εξωτερική συνεργασία στον τομέα της μετανάστευσης πρέπει να είναι διαφανής και υπεύθυνη. Αυτό περιλαμβάνει τις προτεινόμενες περιφερειακές πλατφόρμες αποβίβασης. Τα ευρωπαϊκά κράτη πρέπει να διεξάγουν και να δημοσιεύουν διεξοδική ανάλυση των προτάσεων αυτών, εξετάζοντας τον ενδεχόμενο αντίκτυπό τους στα δικαιώματα των μεταναστών, των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων.
Ο τρίτος τομέας ανησυχίας είναι οι συνθήκες αποβίβασης. Οι προτάσεις για αποβίβαση των διασωθέντων μεταναστών εκτός Ευρώπης απαιτούν προσεκτική εξέταση από άποψη ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πρέπει να υπάρχουν σαφείς διαδικασίες για τη διαφύλαξή τους, την ανάθεση ρόλων, ευθυνών και λογοδοσίας στα θεσμικά όργανα ή τις υπηρεσίες της ΕΕ, στις αρχές του κράτους μέλους ή τρίτων χωρών, σε διεθνείς οργανισμούς κ.α. Μηχανισμοί για καταγγελίες ή δικαστικός έλεγχος πρέπει να είναι διαθέσιμοι σε όσους αισθάνονται ότι τα δικαιώματά τους επηρεάζονται αρνητικά.
Οποιοσδήποτε τόπος αποβίβασης, είτε εκτός είτε εντός της Ευρώπης, θα πρέπει να παρέχει αποτελεσματική προστασία κατά της επαναπροώθησης, ιδίως εξασφαλίζοντας την πρόσβαση σε αποτελεσματική δυνατότητα για υποβολή αίτησης διεθνούς προστασίας.
Όπως σημειώνεται από την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και τον Διεθνή Οργανισμό Υγείας, πρέπει να θεσπιστεί μια σαφής διαδικασία για την εξασφάλιση βιώσιμων λύσεων, συμπεριλαμβανομένης της επανεγκατάστασης.
Επιπλέον, οι τόποι αποβίβασης δεν πρέπει να καταστούν κέντρα όπου οι άνθρωποι στερούνται αυτομάτως της ελευθερίας τους.
Τέλος, η εστίαση στην εξεύρεση περιφερειακών λύσεων δεν πρέπει να υπονομεύει το δικαίωμα των ατόμων που φθάνουν στην Ευρώπη να υποβάλουν αίτηση ασύλου. Επομένως, τα ευρωπαϊκά κράτη πρέπει να αποφεύγουν πάντα να επιστρέφουν τους αιτούντες στα σύνορα χωρίς να ακολουθούν εξατομικευμένη διαδικασία, διότι η πρακτική αυτή τους στερεί από την ευκαιρία να υποβάλουν αίτηση ασύλου.
Τα τελευταία χρόνια χιλιάδες άνθρωποι που χρειάζονταν προστασία πέθαναν ή υπέφεραν απίστευτα δεινά στο απελπισμένο ταξίδι τους για να βρουν καταφύγιο στην Ευρώπη. Τα ευρωπαϊκά κράτη έχουν το ηθικό και νομικό καθήκον να καταστήσουν τα συστήματα ασύλου και μετανάστευσης πιο ανθρώπινα. Αν και ο αριθμός των νέων αφίξεων στην Ευρώπη έχει μειωθεί, η πολιτική ρητορική έχει στην πραγματικότητα γίνει πιο εχθρική. Είναι πλέον καιρός οι πολιτικοί ηγέτες της Ευρώπης να δείξουν ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος δικαίου και οι ευρωπαϊκές αξίες εξακολουθούν να έχουν σημασία».
