Της Εύας Νικολαϊδου, δημοσιογράφου-συγγραφέα
Ευτύχησα να γνωρίσω τον Γιώργο Λούκο το 2006. Είχε αναλάβει τη διεύθυνση του Ελληνικού Φεστιβάλ και εγώ ως δημοσιογράφος της ΕΡΤ εργαζόμουν στη Διεύθυνση Διεθνών Τηλεοπτικών Εκπομπών (Δορυφορική).
Είχα τότε την αρχισυνταξία της πολιτιστικής εκπομπής «Εννέα συν μία μούσες». Στόχος της εκπομπής ήταν η προβολή των σημαντικότερων πολιτιστικών γεγονότων της χώρας μας όπως και πορτρέτα ανθρώπων που συμβάλλουν στην ανάπτυξη και διάδοση του πολιτισμού. Η φράση που άκουσα από το Γιώργο Λούκο, στην πρώτη του γνωριμία με τους δημοσιογράφους και με εντυπωσίασε ήταν : «Η ιδιοσυγκρασία ενός λαού είναι πάντα αποτυπωμένη στον πολιτισμό». Σ’ ένα μήνα άρχισα τα γυρίσματα για το πορτρέτο του. Με περιέβαλλε με εμπιστοσύνη και σεβασμό σε όλη τη διάρκεια της συνεργασίας μας.
Είναι το μοναδικό τηλεοπτικό δικό του πορτρέτο διεθνούς προβολής που γυρίστηκε στην Ελλάδα. Απ’ όλη τη συνεργασία μας, και με την εμπειρία των σαράντα χρόνων μου στη δημοσιογραφία, διαπίστωσα τα κύρια γνωρίσματα της προσωπικότητάς του. Το πρώτο είναι το πλάτος της ματιάς του. Το δεύτερο το πάθος του για την πατρίδα. Το τρίτο η ευαισθησία του. Μεγάλωσε σ’ ένα οικογενειακό περιβάλλον, με αγάπη και σεβασμό στο συνάνθρωπο. Αυτές τις αρχές επέδειξε και στις εργασιακές του σχέσεις.
Συνεργάστηκε με φιλειρηνικό τρόπο χωρίς καχυποψίες, εκδικητικότητα και διχόνοιες βοηθώντας και στηρίζοντας συνεργάτες του, ακόμα και όσους ήταν μετρίων ικανοτήτων. Μεγάλο το κατόρθωμά του! Κατάφερε να επανοργώσει ,να εκχερσώσει το πολιτιστικό έδαφος με το Φεστιβάλ. Προικισμένος με τη χάρη της αισθαντικότητας και τις υψηλές νοητικές του κεραίες, καταφέρνει να συλλαμβάνει τα μηνύματα της εποχής του. Να κάνει ταξίδια σε όλα τα ημισφαίρια, μετουσιώνοντας όλα αυτά σε έργα τεράστιου μεγέθους : Κτήρια της Πειραιώς 260. Πρωτοποριακές παραστάσεις άγνωστες στην Ελλάδα. Αξιοποίησε σχολεία, αυλές, ταράτσες, έβγαλε το θέατρο στους δρόμους με τροχόσπιτα. Το Ηρώδειο άνθισε επί της εποχής του καθώς και η Επίδαυρος που για πρώτη φορά διευκόλυνε όλους τους θεατές του εξωτερικού να παρακολουθούν τις παραστάσεις με ξένους υπότιτλους. Διευθυντές διεθνών φεστιβάλ παρακολουθούσαν τις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις προκειμένου να τις συμπεριλάβουν στο πρόγραμμά τους.
Η μετάδοση του τηλεοπτικού του πορτρέτου, από τη Νέα Ζηλανδία μέχρι την Κίνα είχε μεγάλη απήχηση. Εκατοντάδες τα ηλεκτρονικά μηνύματα και τα τηλεφωνήματα. Ξένοι θεατές ρύθμιζαν τις διακοπές τους ώστε να συμπέσουν με παραστάσεις του Φεστιβάλ. Μια κοσμογονία. Μια αύξηση του πολιτιστικού τουρισμού λόγω Φεστιβάλ. Το πορτρέτο του δεν ήταν η υποκειμενική μου προσέγγιση αλλά η αποτύπωση ενός κόσμου του. Μια απειροελάχιστη στιγμή μαζί του, μπορεί να γίνει απέραντη όταν αφουγκραστείς τη ζωή του. Διαπίστωσα να ξεδιπλώνεται μια θαρραλέα και ασυμβίβαστη προσωπικότητα.
Το Φεστιβάλ για μια δεκαετία έγινε η σπονδυλική στήλη του πολιτισμού μας. Το μετέτρεψε σε πολιτιστικό γεγονός διεθνών προδιαγραφών. Η κάθε κυβέρνηση έχει δικαίωμα να επιλέγει τους επικεφαλής των οργανισμών και διαφόρων φορέων. Εδικαιούτο ο κ.Υπουργός Πολιτισμού, εφόσον έκρινε ο ίδιος ότι ο κ. Λούκος δεν είχε την επιθυμητή επάρκεια, να τον αντικαταστήσει με άλλον, ο οποίος κατά την κρίση του, θα απέδιδε καλύτερο έργο. Σε αυτήν την περίπτωση όφειλε να ζητήσει την παραίτησή του. Είναι όμως απαράδεκτο να σπιλώνεται και να αποδομείται ένας άνθρωπος, μέσω δημοσιευμάτων, τα οποία εμμένουν σε μονοσήμαντες αναφορές και αποσιωπούν τη συνολική εικόνα. Θεωρώ ότι είναι άδικο να ακυρωθεί η μεγάλη καλλιτεχνική προσφορά του τόσα χρόνια, με τη δημιουργία υπονοιών και αμφισβήτησης της διαχειριστικής του ικανότητας για «οικονομικές εκκρεμότητες» οι οποίες γεννήθηκαν και προϋπήρξαν της δικής του θητείας και τις οποίες, όπως ο ίδιος διαβεβαιώνει στις δημόσιες αναφορές του, κατήγγειλε στις αρμόδιες αρχές. Ο Υπουργός Πολιτισμού κ. Μπαλτάς δηλώνει ότι εκτιμά το έργο του κ. Λούκου, όμως συμπληρώνει ότι υπάρχει εκκρεμότητα στη Δικαιοσύνη.
Ασφαλώς και υπάρχουν αναρίθμητες εκκρεμότητες στη Δικαιοσύνη. Δεν έχουμε δικαίωμα να την υποκαταστήσουμε και να προδικάσουμε τη κρίση της. Αυτή αποφαίνεται. Μέχρι την τυχόν καταδίκη όσων κατηγορούνται όλοι είναι αθώοι. Σε μια κατ’ ιδίαν συνάντησή μας, με αφορμή την έκδοση του καινούργιου μου βιβλίου, «Ελλη Αλεξίου ένας αιώνας ζωής», παρακάλεσα τον κ. Υπουργό να οργανώσει μια συνέντευξη τύπου για τα θέματα που αφορούν το Υπουργείο του. Του επεσήμανα ότι είναι προσβλητικό για τον ίδιο και αντιδεοντολογικό για τους δημοσιογράφους που καλύπτουν τα θέματα του Υπουργείου να ενημερωνόμαστε από δημοσιεύματα του τύπου για υποθέσεις που αφορούν το Υπουργείο.
Τριάντα χρόνια είμαι διαπιστευμένη δημοσιογράφος στο Υπουργείο Πολιτισμού. Αυτό δεν έχει γίνει ποτέ στο παρελθόν. Η ενημέρωση γινόταν πάντα από τον ίδιο τον Υπουργό. Σε μια συνέντευξη τύπου θα μπορούσαμε να ρωτήσουμε, για παράδειγμα, τι εννοεί η κα Μαρίνου όταν γράφει την Δευτέρα 11 Ιανουαρίου στην Εφημερίδα των Συντακτών, μεταξύ άλλων, στη σελίδα 29 ότι : «….αθρόες υπερτιμολογήσεις, παραστάσεις που πλήρωνε χωρίς να πραγματοποιηθούν, ανύπαρκτος εσωτερικός κανονισμός…». Ποιες παραστάσεις: Πού; Πότε; Διότι αν δεν υπάρχουν στοιχεία για τις αναφορές αυτές, το κείμενο της κας Μαρίνου μου θυμίζει την ενδιαφέρουσα και επίκαιρη παράσταση του Γιώργου Βέλτσου «Μάγκντα Γκαίμπελς». Είναι γνωστό ότι το 2010 από το Φεστιβάλ κατατέθηκε σχέδιο εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας του στο Υπουργείο Πολιτισμού προκειμένου να χορηγηθεί η διαχειριστική επάρκεια για την απορρόφηση των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ και το σχέδιο εγκρίθηκε. Ο Γιώργος Λούκος δεν είναι αργόσχολος.
Ούτε αναζητά εργασία. Είναι 32 χρόνια διευθυντής στην Όπερα της Λυών. 18 χρόνια στο Φεστιβάλ Καννών. Η Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης είχε τη τύχη να συνεργαστεί μαζί του το 1983. Η Αγγλία επίσης. Είναι σίγουρο και διασταυρωμένο ότι καλλιτέχνες διεθνούς φήμης δέχονται να συμμετέχουν στο Φεστιβάλ, όχι γιατί θαυμάζουν την κατάσταση στη χώρα μας, αλλά γιατί γνωρίζουν προσωπικά το Γιώργο Λούκο και το όνομά του αποτελεί εγγύηση διεθνώς. Το έργο του εγκωμιάστηκε και επικρίθηκε. Ήταν φυσικό. Κανείς όμως δεν ανέφερε ότι τα τέσσερα τελευταία χρόνια παραιτήθηκε από το μισθό του διευθυντή του Φεστιβάλ λόγω της οικονομικής κρίσης.
Ας σκεφτούμε και πόσο θα χάσει η χώρα μας από τον πολιτιστικό τουρισμό που θα ερχόταν φέτος λόγω του Φεστιβάλ. Όμως ο Γιώργος Λούκος ακόμα και όταν αισθάνεται ότι τον αδικούν υπερασπίζεται το έργο του νηφάλια. Έχει συναίσθηση του αισθητικού κύρους, που του προσδίδει η υπεροχή του. Μπορεί να μην την επιδεικνύει από σεμνότητα, τη διακηρύττει όμως μέσα από την προσφορά του.
