Το «χρέος» του για την Κύπρο έτσι όπως αυτό διαμορφώθηκε από την κριτική του ανάγνωση της Ιστορίας μέχρι το σήμερα, με πλήρη αναφορά γεγονότων, ευθυνών, εύλογων ερωτηματικών, αλλά και πολλών μηνυμάτων και σκληρής κριτικής προς πολλές κατευθύνσεις, χωρίς μισόλογα, εξέθεσε, για πρώτη φορά, με πλήρη σαφήνεια ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς κατά την ομιλία που εκφώνησε, σήμερα το βράδυ, στη Λευκωσία, στο Ίδρυμα Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, στο πλαίσιο της εκδήλωσης για τις Εθνικές Επετείους της 25ης Μαρτίου και της 1ης Απριλίου.
Ξεκινώντας από την έννοια του ορθόδοξου οικουμενικού πατριωτισμού ως πολιτιστικό στοιχείο ταυτότητας Ελλάδας και Κύπρου, ο κ. Κοτζιάς σκιαγράφησε την πορεία των δύο χωρών στον Δυτικό και Ευρωπαϊκό πολιτισμό, ως παραγωγούς και μήτρα του, και ταυτόχρονα ως χωνευτήρι ανάπλασης των πολιτισμών Ανατολής και Νότου που μετεξελίχθηκε σε σταυροδρόμι γεωστρατηγικής σημασίας.
Αναφερόμενος στα κράτη της Δύσης, τα κάλεσε «να απέχουν από εκδηλώσεις αλαζονείας απέναντί μας και πολύ περισσότερο από κάθε μορφής άσκησης βίας», τονίζοντας ότι «εμείς δεν έχουμε κανένα λόγο να απολογούμαστε μαζί για τα εγκλήματα της αποικιοκρατίας, αλλά ούτε να ξεχνάμε ότι υπήρξαμε θύματα αποικιοκρατικών αυτοκρατοριών», ότι «δεν τους χρωστάμε, αλλά μας χρωστάνε και είναι πρέπον, υποχρέωσή τους, να απέχουν από την άσκηση πραγματικών και ακόμα περισσότερο ανύπαρκτων δικαιωμάτων πάνω στο κορμί της Μεγαλονήσου και της Ελλάδας».
