Το ελληνικό μουσικό θέατρο της πρωτοπορίας των δεκαετιών 1960-1980 αποτελεί τον θεματικό άξονα των πρώτων Ημερών Μουσικού Θεάτρου της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο πλαίσιο των οποίων θα παρουσιαστούν πέντε παραγωγές μουσικού θεάτρου, από τις 4 Ιουνίου έως τις 11 Ιουλίου 2017.
Το μουσικό θέατρο αποτελεί μία από τις πιο παρεξηγημένες και παραμελημένες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης στη χώρα μας, τουλάχιστον τις τελευταίες δεκαετίες. Ωστόσο, αυτό δεν ίσχυε πάντοτε, καθώς το μουσικό θέατρο στην Ελλάδα υπήρξε για δεκαετίες, κυρίως στην ελαφρά του εκδοχή, μία σταθερά της πολιτιστικής ζωής και δημιουργίας. Ακόμη και στην εκδοχή του πειραματικού Musiktheater, που από τη δεκαετία του 1960 επαναπροσδιόρισε τη σχέση θεάτρου και παραστατικών τεχνών, ο ελληνικός χώρος παρουσίασε μια αξιοσημείωτη δημιουργική παραγωγή.
Στόχος των Ημερών Μουσικού Θεάτρου είναι η ανάδειξη του ξεχασμένου αυτού πολιτιστικού αποθέματος, το οποίο συνδέεται άρρηκτα με τον πυρήνα των ενδιαφερόντων της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Το φεστιβάλ ξεκινά στις 4 και 6 Ιουνίου με τη σουρεαλιστική, μαύρη κωμωδία του Αργύρη Κουνάδη, Το λαστιχένιο φέρετρο, σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και σκηνοθεσία Βίκτωρα Αρδίττη. Το έργο, σε λιμπρέττο Βασίλη Ζιώγα, παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Στις 18 Ιουνίου, στο πλαίσιο του Summer Nostos Festival που διοργανώνει το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, θα παρουσιαστεί η όπερα του Γιώργου Κουμεντάκη, Έσσεται ήμαρ…, σε μουσική διεύθυνση Ζωής Τσόκανου και σκηνοθεσία Έκτορα Λυγίζου. Το έργο γράφτηκε το 1986 και σταχυολογεί το στιχουργικό υλικό του από τα δύο έπη του Ομήρου, ακολουθώντας τη δομή της αναγεννησιακής όπερας.
Στις 29 και 30 Ιουνίου, θα παρουσιαστούν τα εμβληματικά έργα του Γιάννη Χρήστου, Η κυρία με τη στρυχνίνη, Αναπαράστασις Ι: Ο βαρύτονος, Αναπαράστασις ΙΙΙ: Ο πιανίστας, σε μουσική διεύθυνση Βλαδίμηρου Συμεωνίδη και σκηνοθεσία Αλέξανδρου Ευκλείδη. Η παρουσίαση των τριών έργων στο πλαίσιο του κοινού προγράμματος με τίτλο Αναπαραστάσεις, στοχεύει να αναδείξει το εύρος της εκφραστικής δυναμικής του Χρήστου, καθώς και τη δύναμη της υποβολής που ασκούν στο θεατή.
Στις 4 και 5 Ιουλίου, θα παρουσιαστούν πέντε έργα του Ανέστη Λογοθέτη σε ένα κοινό πρόγραμμα με τίτλο Expansion. O πρωτοπόρος Έλληνας σύνθετης της διασποράς, σφράγισε με το έργο του, διαφορετικές κατευθύνσεις της μουσικοθεατρικής γλώσσας. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Βασίλης Νούλας.
Στις 9 και 11 Ιουλίου θα παρουσιαστεί ο Προμηθέας Δεσμώτης – η σκηνική μουσική που έγραψε ο Γιάννης Χρήστου για την ομώνυμη παράσταση του Εθνικού Θεάτρου σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή που ανέβηκε το 1963 στην Επίδαυρο. Η μουσική διεύθυνση είναι του Χαράλαμπου Γωγιού και η σκηνοθετική επιμέλεια της Ελένης Μποζά.
H προπώληση των εισιτηρίων για τις Ημέρες Μουσικού Θεάτρου ξεκινά την Δευτέρα 22 Μαΐου, από τα ταμεία της ΕΛΣ στο Θέατρο Ολύμπια, το ΚΠΙΣΝ και online στο www.nationalopera.gr
Αναλυτικά, στις Ημέρες Μουσικού Θεάτρου 2017 θα παρουσιαστούν οι εξής παραγωγές:
Αργύρης Κουνάδης
Το λαστιχένιο φέρετρο (1968, β’ εκδοχή 2003)
Πρώτη παγκόσμια παρουσίαση
4, 6 Ιουνίου 2017
Ώρα έναρξης 20.30
Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Λιμπρέτο Βασίλης Ζιώγας
Μουσική διεύθυνση Νίκος Βασιλείου
Σκηνοθεσία Βίκτωρ Αρδίττης
Σκηνικά, κοστούμια Αντώνης Δαγκλίδης
Κινησιολογία Ίρις Νικολάου
Φωτισμοί Ελευθερία Ντεκώ
Διεύθυνση χορωδίας Δημήτρης Κτιστάκης
Ερμηνεύουν:
Βαγγέλης Μανιάτης, Γιώργος Ρούπας, Νίκος Στεφάνου, Αθηνά Καστρινάκη, Βαρβάρα Μπιζά
Συμμετέχει το ERGON Ensemble και μέλη της Χορωδίας της ΕΡΤ.
Η όπερα δωματίου του Αργύρη Κουνάδη (1924-2011) Το λαστιχένιο φέρετρο, σε λιμπρέτο του θεατρικού συγγραφέα Βασίλη Ζιώγα, παρουσιάστηκε το 1968 στη Βόννη. Πρόκειται για σουρεαλιστική, μαύρη κωμωδία με στοιχεία γκροτέσκου, που χαρακτηρίζεται από την απαιτητική μουσική γραφή του Κουνάδη. Το έργο, που είναι από τα κορυφαία της εργογραφίας του συνθέτη, δεν έχει παρουσιαστεί στην Ελλάδα – η συγκεκριμένη εκδοχή του έργου, του 2003, παρουσιάζεται σε παγκόσμια πρώτη.
Τη σκηνοθεσία της παράστασης έχει αναλάβει ο Βίκτωρ Αρδίττης, σκηνοθέτης με σημαντική πορεία και στο μουσικό θέατρο, ενώ θα συμπράξει το σημαντικό σύνολο σύγχρονης μουσικής Ergon ensemble, καθώς και μέλη της Χορωδίας της ΕΡΤ. Τη μουσική διεύθυνση έχει αναλάβει ο αρχιμουσικός Νίκος Βασιλείου.
Ο μαέστρος Νίκος Βασιλείου, αναφέρει για το έργο: «Ένα πραγματικό υποδειγματικό έργο της αβάν-γκαρντ σχολής, το οποίο απογειώνει η στρατοσφαιρική γραφή των φωνών, που εκτινάσσει τους τραγουδιστές ασταμάτητα στα ανώτερα και κατώτερα όρια της τεσιτούρας τους. Σημειολογικές αναφορές στα βιβλία ιστορίας του Ηροδότου, καθώς και ένα εναλλακτικό ιντερλούδιο, βασισμένο στο θρήνο της Αντιγόνης, μία προγενέστερη σύνθεση του Κουνάδη (1958)».
O σκηνοθέτης, Βίκτωρ Αρδίττης σημειώνει: «Το Λαστιχένιο Φέρετρο διασχίζει τον χρόνο. Γραμμένο πολύ πριν από τη σημερινή ώσμωση των ειδών στις παραστατικές τέχνες (ηθοποιοί, τραγουδιστές, μουσικοί, χορευτές συναντώνται και γίνονται ένα στις σύγχρονες παραστάσεις) συστήνεται σχεδόν από την αρχή στο σύγχρονο κοινό. Σε μια σκηνή «διάδρομο», όπου ένα φέρετρο πηγαινοέρχεται ως παράξενο αντικείμενο πόθου και τρόμου».
Τιμές εισιτηρίων δοκιμαστικής περιόδου €12, 15 / Φοιτητικό, παιδικό € 8
Γιώργος Κουμεντάκης
Έσσεται ήμαρ… (1986)
18 Ιουνίου 2017
Ώρες παραστάσεων 19.00 και 23.00
Στο πλαίσιο του Summer Nostos Festival του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος
Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Μουσική διεύθυνση Ζωή Τσόκανου
Σκηνοθεσία Έκτορας Λυγίζος
Εικαστική εγκατάσταση – κοστούμια Πέτρος Τουλούδης
Φωτισμοί Ελευθερία Ντεκώ
Ερμηνεύουν:
Διονύσης Σούρμπης (Τυφλός αοιδός),
Μυρσίνη Μαργαρίτη (Ωραία Ελένη)
Συμμετέχει το Ergon Εnsemble
Το έργο Έσσεται ήμαρ… του Γιώργου Κουμεντάκη σταχυολογεί το στιχουργικό υλικό του από τα δύο έπη του Ομήρου και ακολουθεί τη δομή της αναγεννησιακής όπερας. Γράφτηκε το 1986, ύστερα από παραγγελία του Δήμου Ηρακλείου Κρήτης, και παρουσιάστηκε στο Ηράκλειο, το Όσλο και το Βερολίνο.
Στην παρτιτούρα, ως υπότιτλος, σημειώνεται: «μίμησις πράξεως σε επτά επεισόδια». Διαδοχικές εικόνες, μουσικά συνεχόμενες αλλά με χαλαρή δραματουργική σύνδεση, ξετυλίγουν στιγμές από τη ζωή ενός προσώπου. Ο μύθος μάς μεταφέρει στις τελευταίες μέρες της Τροίας αντιπαραθέτοντας την αινιγματική μορφή της Ελένης σε έναν ανδρικό κόσμο πόλεμου, θανάτου κι επικείμενης καταστροφής. Το κεντρικό επεισόδιο αντλείται από τη Ραψωδία Δ’ της Ιλιάδας. O Μενέλαος και η Ελένη διηγούνται τη σκηνή στον Τηλέμαχο για να εξάρουν την ευφυΐα του πάτερα του: όταν ο Δούρειος Ίππος μπήκε στην Τροία μόνο η Ελένη αντιλήφθηκε το τέχνασμα των Αχαιών. Οδηγημένη, ίσως, από κάποιο δαίμονα, άρχισε να φέρνει γύρους το ξύλινο άλογο και να καλεί τους κλεισμένους μέσα Αχαιούς μιμούμενη τις φωνές των γυναικών τους. Οι ήρωες ξεγελασμένοι παραλίγο να προδοθούν, τους έσωσε όμως η ψυχραιμία του Οδυσσέα.
Το Ergon ensemble διευθύνει, στο νέο ανέβασμα του έργου, η Ζωή Τσόκανου. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο γνωστός για τις ιδιοσυγκρασιακές δημιουργίες του στο θέατρο και τον κινηματογράφο, Έκτορας Λυγίζος, ο οποίος σημειώνει: «Ένα έργο που στην αρχή σε κάνει να πιστεύεις πως έχεις προσγειωθεί στο σύμπαν του μπαρόκ, αλλά που αφήνει σιγά-σιγά να ακουστούν αντίλαλοι του μέλους και της ψαλμωδίας, και τελικά να ξεπηδήσουν κραυγές από αρχαίες τελετές. Κάπου εκεί ανάμεσα πήρα το θάρρος να αφήσω να ακουστεί γυμνός ο ήχος της ανθρώπινης ομιλίας. Γιατί κάποτε ομιλία και τραγούδι ήταν το ίδιο πράγμα».
Την εικαστική εγκατάσταση στον χώρο της Εναλλακτικής Σκηνής θα πραγματοποιήσει ο Πέτρος Τουλούδης.
Είσοδος ελεύθερη με δελτία προτεραιότητας
Γιάννης Χρήστου
Αναπαραστάσεις (1967-1968)
Θα παρουσιαστούν τα έργα: Η κυρία με τη στρυχνίνη, Αναπαράστασις Ι: Ο βαρύτονος, Αναπαράστασις ΙΙΙ: Ο πιανίστας.
29, 30 Ιουνίου 2017
Ώρα έναρξης 20.30
Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Μουσική διεύθυνση Βλαδίμηρος Συμεωνίδης
Σκηνοθεσία Αλέξανδρος Ευκλείδης
Κινησιολογία Ίρις Νικολάου
Φωτισμοί Ελευθερία Ντεκώ
Ερμηνεύουν:
Ακύλλας Καραζήσης, Γκρέτα Παπά, Άρης Σερβετάλης, Κώστας Κουτσολέλος, Παναγιώτης Εξαρχέας, Γιώργος Κισσανδράκης, Αλέξης Ζερβάνος
Με το dissonArt ensemble.
Συμμετέχει η Αθηναϊκή Συμφωνική Ορχήστρα Νέων ΑΣΟΝ.
Η παράσταση με την οποία άνοιξε για πρώτη φορά τις πύλες της στο κοινό η Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, τον Ιούνιο του 2016, αποσπώντας διθυραμβικές κριτικές, επιστρέφει στο πλαίσιο των Ημερών Μουσικού Θεάτρου, με την προσθήκη ενός ακόμα έργου του Χρήστου.
Στο πρόγραμμα παρουσιάζονται τρία εμβληματικά έργα της ελληνικής μουσικοθεατρικής παραγωγής: Η κυρία με τη στρυχνίνη, Αναπαράστασις Ι: Ο βαρύτονος, Αναπαράστασις ΙΙΙ: Ο πιανίστας. Η παρουσίαση τους στο πλαίσιο ενός κοινού προγράμματος, στοχεύει στο να αναδείξει τη δύναμη της υποβολής που ασκούν στο θεατή, καθώς και το εύρος της εκφραστικής δυναμικής του Χρήστου. Τα έργα παρουσιάζονται με τη συμμετοχή του συνόλου σύγχρονης μουσικής dissonArt ensemble και τη σύμπραξη της Αθηναϊκής Ορχήστρας Νέων ΑΣΟΝ, υπό τη διεύθυνση του Βλαδίμηρου Συμεωνίδη. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Αλέξανδρος Ευκλείδης, ο οποίος αναφέρει: «Τα έργα αυτά δεν επιδέχονται σκηνοθεσίας με την παραδοσιακή έννοια του όρου, που εστιάζεται στην σκηνική επανανοηματοδότηση ενός προηγούμενου έργου ή στη δημιουργία ενός εντελώς νέου. Η σκηνοθετική εργασία συνίσταται εν προκειμένω στην ακριβή και αυστηρή εφαρμογή των δράσεων που ο συνθέτης κατέγραψε με εκπληκτική ακρίβεια στην γραφική παρτιτούρα των έργων. Είναι, πράγματι, εντυπωσιακός ο βαθμός ακρίβειας με τον οποίο ο Χρήστου καταγράφει και την παραμικρή δράση, είτε πρόκειται για ηχητική, είτε για λεκτική, είτε σωματική. Η εργασία του σκηνοθέτη συνίσταται στην αποκωδικοποίηση των δράσεων και στην πιστή εφαρμογή τους, έτσι ώστε να αναδυθεί ο παράδοξος κόσμος του Χρήστου με τη μεγαλύτερη δυνατή ένταση».
Τους ρόλους του πιανίστα και του βαρύτονου, αντιστοίχως, ερμηνεύουν οι διακεκριμένοι ηθοποιοί Άρης Σερβετάλης και Ακύλλας Καραζήσης, ενώ στην Κυρία με την στρυχνίνη ερμηνεύει η βιολίστρια της ΚΟΘ, Γκρέτα Παπά και οι ηθοποιοί Κώστας Κουτσολέλος, Παναγιώτης Εξαρχέας, Γιώργος Κισσανδράκης, Αλέξης Ζερβάνος.
Τιμές εισιτηρίων δοκιμαστικής περιόδου €12, 15 / Φοιτητικό, παιδικό € 8
Ανέστης Λογοθέτης
Expansion
Θα παρουσιαστούν τα έργα: Dispersion (1964), Parallaxe (1960), Mantratellurium (1970), Kybernetikon (1971), Expansion-Kontraction (1960)
4, 5 Ιουλίου 2017
Ώρα έναρξης 20.30
Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Σκηνοθεσία Βασίλης Νούλας
Σκηνικά-κοστούμια Κώστας Τζιμούλης
Φωτισμοί Ελευθερία Ντεκώ
Ερμηνεύει το dissonArt ensemble.
Ένα πρόγραμμα με έργα μουσικού θεάτρου του πρωτοπόρου Έλληνα σύνθετη της διασποράς, Ανέστη Λογοθέτη, ο οποίος σφράγισε με το έργο του διαφορετικές κατευθύνσεις της μουσικοθεατρικής γλώσσας. Ο Λογοθέτης εξερεύνησε με το ιδίωμά του, τα εκφραστικά όρια του μουσικού θεάτρου, ιδιαίτερα κατά τη γόνιμη δεκαετία του 1970.
Τα επιλεγμένα έργα του Λογοθέτη ερμηνεύονται από το σύνολο σύγχρονης μουσικής dissonArt, ενώ τη σκηνοθεσία υπογράφει, ο γνωστός για τις πειραματικές του παραστάσεις, σκηνοθέτης, Βασίλης Νούλας.
Ο σκηνοθέτης, αναφέρει: «Η αναφορά του Λογοθέτη σε επιστημονικά φαινόμενα και σε όρους όπως ο διασκεδασμός [dispersion], η παράλλαξη [parallaxe], η διαστολή-συστολή [expansion-kontraction] παραπέμπουν ίσως στον κοσμογονικό χαρακτήρα της μουσικής, και στοχεύουν σε μια επέκταση-διεύρυνση της ακουστικής (και οπτικής) εμπειρίας. Ωστόσο, για μας, η κίνηση είναι πάντοτε διττή: μπορεί να μιλάμε για την αφηρημένη μουσική των άστρων, για την αναζήτηση καθαρών σχημάτων και τροχιών, όμως δεν παύει να είμαστε εμείς, εδώ, μπροστά σας, μια παρέα ανθρώπων, με καθημερινά ρούχα, με μουσικά όργανα και παρτιτούρες τυπωμένες σε φτηνό χαρτί, και καρέκλες που τρίζουν, μετακινούμενες προκειμένου να βρουν τη σωστή κάθε φορά θέση, πάνω στο ξύλινο πάτωμα της Εναλλακτικής Σκηνής. Μια διαρκής ταλάντωση ανάμεσα στον αφηρημένο κόσμο των ιδεατών μορφών και στην απτή, άμορφη πραγματικότητα. Αυτή η διπλή κίνηση μας κρατάει σε ενάργεια και συχνά, λόγω της αμφισημίας της, μας προκαλεί γέλιο».
Τιμές εισιτηρίων δοκιμαστικής περιόδου €12, 15 / Φοιτητικό, παιδικό € 8
Γιάννης Χρήστου
Προμηθέας δεσμώτης (1963)
9, 11 Ιουλίου 2017
Ώρα έναρξης 20.30
Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Μουσική διεύθυνση Χαράλαμπος Γωγιός
Σκηνοθετική επιμέλεια Ελένη Μποζά
Φωτισμοί Ελευθερία Ντεκώ
Μουσική διδασκαλία Μελίνα Παιονίδου
Συμμετέχουν σπουδαστές της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου και μέλη της Συμφωνικής Ορχήστρας της ΕΡΤ.
Η σκηνική μουσική που έγραψε ο Γιάννης Χρήστου για την παράσταση του Εθνικού Θεάτρου σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή αποτελεί την πρώτη του ουσιαστική ενασχόληση με το μουσικό θέατρο, όπου εισάγει πολλές από τις ιδιαίτερες συνθετικές του πρακτικές, καθώς και νέα μέσα, όπως οι μαγνητοταινίες. Αν και επισκιάστηκε από τη μεταγενέστερη συνεργασία του με τον Κάρολο Κουν και τους περίφημους Πέρσες, ο Προμηθέας δεσμώτης είναι μια ολοκληρωμένη σύνθεση που τείνει προς την όπερα.
Στην παράσταση συμμετέχουν σπουδαστές της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου και μέλη της Συμφωνικής Ορχήστρας της ΕΡΤ υπό την διεύθυνση του Χαράλαμπου Γωγιού.
Σε συνέντευξη του το 1963, ο Γιάννης Χρήστου είχε πει για το έργο: “Αναλαμβάνοντας να συνθέσω για πρώτη φορά μουσική για τραγωδία και μάλιστα για μια τραγωδία σαν τον Προμηθέα, ομολογώ πως αντιμετώπισα το πράγμα με το δέος εκείνο που προξενεί σε όλους ο Αισχύλος. Κατάλαβα όμως απ’ την αρχή ότι είχα να κάνω μ’ ένα έργο κοσμογονικό! Αυτό ταίριαζε βέβαια στη μουσική ιδιοσυγκρασία μου, δηλαδή θέλω να πω ότι ένα κοσμογονικό έργο με εμπνέει περισσότερο εύκολα απ’ ό,τι ένα κοινό ή απλοϊκό έργο, αλλά απ’ την άλλη μεριά το γεγονός ότι έπρεπε να ντύσω μουσικά τον Αισχύλο, με τρόμαζε αφάνταστα. Τελικά, ξεπέρασα όλες τις δυσκολίες με τη βοήθεια του ενστίκτου. Η ελληνική καταγωγή μου με βοήθησε να ανακαλύψω μέσα μου τις ελληνικές μελωδίες κι όλα τ’ άλλα στοιχεία που χρειαζόμουν για να γράψω μια μουσική για τον Προμηθέα δεσμώτη. Και μπορώ να σας βεβαιώσω ότι βγήκε μια μουσική που δεν είναι εγκεφαλική, αλλά και που δεν είναι μελιστάλακτη”.
Τιμές εισιτηρίων δοκιμαστικής περιόδου €12, 15 / Φοιτητικό, παιδικό € 8
H προπώληση εισιτηρίων ξεκινά τη Δευτέρα 22 Μάιου 2017 και θα πραγματοποιείται στα:
Ταμεία της ΕΛΣ στο Θέατρο Ολύμπια (Ακαδημίας 59, Αθήνα – 2103662100 / Τρίτη – Κυριακή 09.00-21.00, Δευτέρα 09.00-16.00)
Ταμεία της ΕΛΣ στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (Συγγρού 364, Καλλιθέα – 2130885700 / Καθημερινά 09.00-21.00)
online στο www.nationalopera.gr
