Η Shereen El Feki είναι συγγραφέας ενός βιβλίου με τίτλο «Sex and the Citadel», ο οποίος αν και δεν μπορεί πάρα να παραπέμψει στη γνωστή αμερικανική σειρά, μεταφράζεται ως «το σεξ και το οχυρό». Το βιβλίο εξετάζει το καθεστώς της οικειότητας και της σεξουαλικής ζωής στον εξελισσόμενο αραβικό κόσμο.
Ο Ali Qandil είναι ένας επιτυχημένος κωμικός, ο οποίος ξεσήκωσε πριν από λίγους μήνες ένα ασφυκτικά γεμάτο θέατρο στο Κάιρο, όταν ρώτησε το κοινό του «γιατί οι Αιγύπτιοι πατέρες κλαίνε στους γάμους των θυγατέρων τους;», για να απαντήσει «κλαίνε γιατί γνωρίζουν ότι τα κοριτσάκια τους θα κάνουν σεξ για πρώτη φορά». Ο λόγος, βέβαια, της επιτυχίας του σόου ήταν ότι σε ένα συντηρητικό κλίμα, ο κωμικός στόχευσε τα σεξουαλικά ταμπού. Αυτό ήταν αρκετό για να ξεσπάσει το ακροατήριο σε γέλια.
Το σόου ήταν προσφορά του Al-Hubb Thaqafa, που σημαίνει «η αγάπη είναι κουλτούρα» και είναι μια πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης που παρέχει πληροφορίες για την αγάπη, το σεξ και τις σχέσεις στα αραβικά. Ενώ ξεκίνησε πρόσφατα, έχει ήδη περισσότερους από εννέα εκατομμύρια επισκέπτες, κυρίως από το Μαρόκο και την Αίγυπτο. Πρόκειται για μια πολύ θετική εξέλιξη σε μια κοινωνία, όπου οι δάσκαλοι συχνά ντρέπονται να παρέχουν ακόμα και τη στοιχειώδη σεξουαλική εκπαίδευση κι ενημέρωση, και οι γονείς, τις περισσότερες φορές, δεν θίγουν το ζήτημα της σεξουαλικότητας με τα παιδιά τους. Μπορεί ο Ali Qandil να βρίσκει στο σεξ μια ανεξάντλητη πηγή αστείων, αλλά στον αραβικό κόσμο ό,τι έχει να κάνει με το σεξ δεν είναι σε καμία περίπτωση αστείο.
Πρόσφατα γεγονότα, όπως είναι η σύλληψη και κακοποίηση δεκάδων ομοφυλόφιλων ανδρών και διαφυλικών γυναικών στην Αίγυπτο ή η μαζική σεξουαλική εκμετάλλευση υπό το κράτος του φόβου του ISIS, ενισχύουν ακόμα περισσότερο την εικόνα σεξουαλικής καταπίεσης στις αραβικές κοινωνίες.
Αυτό, όμως, που αφουγκράζεται ο Al-Hubb Thaqafa, δίνοντας έμφαση στο σεξ ως ευχαρίστηση κι όχι ως πρόβλημα που αναζητεί λύση, είναι μια μακρά παράδοση ελεύθερης και ειλικρινούς ανταλλαγής σεξουαλικών ζητημάτων στην αραβική κουλτούρα. Πολλά, μάλιστα, από τα μεγαλύτερα έργα αραβικής ερωτικής λογοτεχνίας έχουν γραφτεί από βαθιά θρησκευόμενους λόγιους. H αύξηση ωστόσο του ισλαμικού φονταμενταλισμού που έχει σημειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες έχει ως αποτέλεσμα οι κοινωνίες της Αραβίας να μην αντιμετωπίζουν με άνεση τη σεξουαλικότητα.
Ο Al-Hubb Thaqafa προσφέρει το ερέθισμα και την ευκαιρία στους άνδρες και στις γυναίκες να μιλήσουν ο ένας στον άλλο για το σεξ, να ρωτήσουν, να μοιραστούν εμπειρίες, να ανταλλάξουν απόψεις χωρίς το πέπλο της ντροπής και της λογοκρισίας. Η συγγραφέας του «Sex and the Citadel» υποστηρίζει ότι οι ευκαιρίες αυτές είναι πολύ σπάνιες εκτός διαδικτύου. Η ίδια έκανε μια μελέτη πέντε ετών σχετικά με τις σεξουαλικές πεποιθήσεις στα αραβικά κράτη, καθώς και την τριβή και αλληλεπίδραση με τα ζητήματα της πολιτικής, της θρησκείας, της οικονομίας, της παράδοσης, της φυλής και των γενεών. Από τότε όμως, οι μεγάλες πολιτικές και κοινωνικές φιλοδοξίες που τροφοδοτούσαν την αναγέννηση των αραβικών κρατών έχουν παγώσει στην περίπτωση της Αίγυπτου ή έχουν καεί στην πύρινη λαίλαπα που έχει σαρώσει τη Λιβύη, την Υεμένη και τη Συρία.
Η επικέντρωση στο σεξ, λοιπόν, υπό αυτές τις πιεστικές συνθήκες μπορεί να μοιάζει περίεργη, αλλά φαίνεται ότι, όταν υπάρχει πολιτική σκοπιμότητα, είναι εκεί για να εξυπηρετήσει. Πολλοί από αυτούς που ασκούν εξουσία, λοιπόν, γνωρίζουν καλά πώς να χρησιμοποιούν το σεξουαλικό ζήτημα ενδεδυμένο με επιλεκτικές ερμηνείες του Ισλάμ, προκειμένου να ηρεμήσουν και να χειραγωγήσουν τις κοινωνίες. Αυτό, δυστυχώς, επεκτείνεται και πέραν των ορίων της Μέσης Ανατολής. Ο αντίλογος, όμως, είναι ακόμα ενεργός, καθώς η διεκδίκηση της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της αξιοπρέπειας στο πλαίσιο της ιδιωτικής ζωής δεν μπορεί παρά να έχει μακροπρόθεσμες επιδράσεις και στη δημόσια.
Άλλωστε, όταν γίνεται λόγος για το σεξ και τη σεξουαλικότητα, τα πράγματα δεν είναι ποτέ άσπρο ή μαύρο, όπως πασχίζουν να επιβάλλουν οι συντηρητικοί. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλές αποχρώσεις που αντανακλούν τις διαφορετικές πτυχές της ζωής. Η συγγραφέας του «Sex and the Citadel» αναφέρει ότι στα ταξίδια της στα αραβικά κράτη έχει συναντήσει γυναίκες που εξερευνούν το φάσμα αυτό της σεξουαλικότητας. Παράλληλα, πολλοί επαγγελματίες προσπαθούν μέσω του έργου τους να συμβάλλουν στην προαγωγή της σεξουαλικότητας ως ανθρώπινο δικαίωμα. Ιατροί όπως ο Chafik Chraibi, ένας Μαροκινός γυναικολόγος που βοήθησε πρόσφατα σε μια αναθεώρηση της πολύ αυστηρής νομοθεσίας σχετικά με τη διακοπή κύησης, εκπαιδευτικοί, όπως ο Safa Tamish, ένας Παλαιστίνιος που ζει στο Ισραήλ και προσπαθεί να εισάγει τη σεξουαλική εκπαίδευση στα σχολεία και πολλοί ακτιβιστές που προσπαθούν να βρουν μια θέση για τους άνδρες και τις γυναίκες των οποίων ο σεξουαλικός προσανατολισμός ή η ταυτότητα του φύλου δεν συμφωνούν με το κατεστημένο.
Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πολλές ενέργειες και πρωτοβουλίες με στόχο, για παράδειγμα, την καταπολέμηση της σεξουαλικής βίας ή τη διασφάλιση της παροχής υπηρεσιών σεξουαλικής υγείας σε ανύπαντρες γυναίκες, οι οποίες εξαπλώνονται στη Μέση Ανατολή, ενώ μάλιστα το έδαφος ενδέχεται να μην είναι καθόλου πρόσφορο. Οι πιο επιτυχημένες από αυτές δρουν αργά και προσεκτικά παράλληλα με το ρεύμα του πολιτισμού και της θρησκείας.
Για πολλούς, κυρίως για τις γυναίκες, το σεξ είναι ακόμα συνδεδεμένο με την ντροπή, γεγονός που το καθιστά ισχυρό εργαλείο πολιτικού και κοινωνικού ελέγχου. Οι βαθμοί σεξουαλικής ελευθερίας είναι πολύ δύσκολο να αποκτηθούν, όταν τα οικογενειακά συμφέροντα εκτοπίζουν την υποκειμενική επιλογή, όταν τα προσχήματα μετρούν περισσότερο από την πραγματικότητα, όταν η παρθενία καθορίζεται από την ανατομία-από έναν άθικτο υμένα κι όχι από την αγνότητα ή όταν η πορνεία μασκαρεύεται ως γάμος ανάμεσα σε πλουσίους επισκέπτες και απελπισμένους πρόσφυγες.
Η αλλαγή όμως των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών που υποστηρίζουν αυτήν την πραγματικότητα δεν μπορεί παρά να είναι έργο μιας ολόκληρης γενιάς. Με άλλα λόγια, αυτό που χρειάζεται ο αραβικός κόσμος είναι μια σεξουαλική εξέλιξη κι όχι μια σεξουαλική επανάσταση.
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Κ. Κωνσταντινίδης, Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, www.andrologia.gr
