Τα ευρήματα μιας νέας μελέτης που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα από toGuttmacherInstitute δείχνουν ότι τα προγράμματα σεξουαλικής εκπαίδευσης και πρόληψης του HIV είναι πιο αποτελεσματικά όταν εστιάζονται στο φύλο και στις σχέσεις ισχύος ανάμεσα στους δύο συντρόφους.
Οι έφηβοι τόσο στις ΗΠΑ όσο και στον υπόλοιπο κόσμο αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα σχετικά με την αναπαραγωγική τους υγεία, όπως είναι τα υψηλά ποσοστά μη προγραμματισμένων συλλήψεων και η προσβολή από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Σύμφωνα με τα κέντρα ελέγχου και πρόληψης νοσημάτων των ΗΠΑ τα μισά νέα κρούσματα σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων(ΣΜΝ) εντοπίζονται σε νέους ανθρώπους ηλικίας 15-24. Σε παγκόσμιο επίπεδο, σύμφωνα με την UNAIDS, το 40% όλων των νέων λοιμώξεων από HIV διαγιγνώσκονται επίσης σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα.
Η εκπαίδευση σχετικά με τη σεξουαλικότητα και την πρόληψη του HIV θεωρείται εδώ και δεκαετίες η βασική στρατηγική γα τη βελτίωση της αναπαραγωγικής υγείας των εφήβων. Σαν αποτέλεσμα, αναλυτικά προγράμματα σεξουαλικής εκπαίδευσης παρέχονται συστηματικά σε μαθητές σε όλο τον κόσμο στα σχολεία, σε κλινικές ή μέσα στο πλαίσιο της κοινότητας. Παρά όμως την εκτεταμένη επένδυση στα προγράμματα αυτά η αποτελεσματικότητα τους δεν ήταν αναμενόμενη και η κατανόηση των ειδικών σχετικά με το πώς οι κοινωνικές παράμετροι την επηρέαζαν κάθε φορά, παρέμενε περιορισμένη.
Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι όταν τα άτομα είναι προκατειλημμένα αναφορικά με τους ρόλους και τις συμπεριφορές των δύο φύλων ή όταν αναφέρουν ότι η σχέση τους με τον/την σύντροφό τους δεν είναι ισορροπημένη από άποψη ισχύος, είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν προβλήματα στην αναπαραγωγική τους υγεία. Για παράδειγμα, οι γυναίκες που αναφέρουν ότι είναι λιγότερο ισχυρές μέσα στη σχέση τείνουν να έχουν υψηλότερα ποσοστά λοίμωξης από κάποιο ΣΜΝ σε σύγκριση με τις γυναίκες που διατηρούν πιο εξισορροπημένες σχέσεις. Με αφορμή τα ευρήματα αυτά λοιπόν μια ομάδα ερευνητών θεώρησε ότι η σεξουαλική εκπαίδευση θα πρέπει να βοηθήσει τα άτομα να αντιμετωπίσουν με κριτικό πνεύμα τα ζητήματα του φύλου και της ισχύος μέσα σε μια σχέση.
Οι ερευνητές λοιπόν αποφάσισαν να διερευνήσουν εάν μια προσέγγιση που εστιάζει στην ενδυνάμωση θα έχει καλύτερα αποτελέσματα από την πλειοψηφία των προγραμμάτων σεξουαλικής εκπαίδευσης.
Οι ερευνητές αναζήτησαν στις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων τις αξιολογήσεις των προγραμμάτων σεξουαλικής εκπαίδευσης τα οποία είχαν έναν ακριβή σχεδιασμό και αναφέρονταν σε εφήβους κάτω των 19 ετών. Κατάφεραν να εντοπίσουν 22 αξιολογήσεις προγραμμάτων που διεξήχθησαν σε αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες. Στη συνέχεια χώρισαν τα προγράμματα σε δυο ομάδες ανάλογα με το εάν απευθύνονταν σε ζητήματα φύλου, ανισότητας και ενδυνάμωσης η εάν αδιαφορούσαν για αυτά. Δέκα προγράμματα τα λάμβαναν υπόψη και 12 όχι.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η συμπερίληψη των ζητημάτων φύλου και ισχύος είχε καταλυτική ε[επίδραση. Τα προγράμματα που είχαν αυτή τη προσέγγιση ήταν 5 φορές πιο αποτελεσματικά από τα άλλα. Το 80% μάλιστα των προγραμμάτων αυτών σχετιζόταν με σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά μη προγραμματισμένων κυήσεων και ΣΜΝ, ενώ στα προγράμματα που αδιαφορούσαν για τα ζητήματα φύλου και ισχύος η παραπάνω συσχέτιση έφτανε μόλις το 17%.
Η διαφορά στην αποτελεσματικότητα των δυο διαφορετικών προσεγγίσεων παρέμενε σημαντική ακόμα και μετά τον έλεγχο άλλων παραγόντων που θα μπορούσαν να την επηρεάσουν, όπως είναι για παράδειγμα η διάρκεια του εκάστοτε προγράμματος. Η προσέγγιση της προαγωγής της ισότητας και της ενδυνάμωσης είχε ευρύτερα πλεονεκτήματα αφού βρέθηκε να σχετίζεται με πιο ασφαλείς σεξουαλικές συμπεριφορές και βελτίωση του επίπεδου γνώσης και ενημέρωσης.
Τέλος, οι ερευνητές μελέτησαν τα κοινά χαρακτηριστικά των αποτελεσματικών προγραμμάτων και προχώρησαν σε χρήσιμες συστάσεις για τους ειδικούς, με σκοπό τη διευθέτηση των δυναμικών ισχύος μέσα στις σχέσεις και την προαγωγή της ισότητας των δύο φύλων μέσα από τα προγράμματα σεξουαλικής εκπαίδευσης και πρόληψης του HIV. Αυτές είναι:
• Η συμπερίληψη ξεκάθαρου περιεχομένου σχετικά με την ισότητα των φύλων και τις δυναμικές ισχύος
• Η χρήση μεθόδων που θα ενθαρρύνει τους συμμετέχοντες να αναλογιστούν το πώς και κατά πόσο τα στερεότυπα σχετικά με το ρόλο του φύλου καθώς και η ανισορροπία ισχύος μπορεί να επηρεάζουν τις δίκες τους σχέσεις, τη σεξουαλική και αναπαραγωγική τους υγεία, καθώς και τον κίνδυνο να προσβληθούν από HIV.
• Η ενθάρρυνση των συμμετεχόντων να αναγνωρίσουν τη δική τους δύναμη τόσο στην προσωπική τους ζωή και σχέση, όσο και στο ευρύτερο πλαίσιο της κοινότητας.
Πρόσφατα μάλιστα εκδόθηκε ένα εγχειρίδιο με 54 ασκήσεις που μπορεί να βοηθήσει στην εφαρμογή των παραπάνω συστάσεων. Είναι διαθέσιμο σε πολλές γλώσσες και δεν έχει κόστος.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το υλικό αυτό όχι μόνο θα βελτιώσει την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων σεξουαλικής εκπαίδευσης και πρόληψης του HIV, αλλά θα ενθαρρύνει, επίσης, τους νέους ανθρώπους να διατηρούν πιο υγιείς σχέσεις, θεμελιωμένες στην ισότητα και το σεβασμό.
Πηγή : medicalnewstoday
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Κ.Κωνσταντινίδης, Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, www.andrologia.gr
