Ο πόνος κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης είναι ο βασικός λόγος αποφυγής της, ενώ παράλληλα αναστέλλει τη σεξουαλική επιθυμία. Εκτιμάται ότι περίπου το 20% των γυναικών υποφέρει από πόνο τόσο κατά τη διάρκεια των προκαταρτικών όσο και κατά τη διάρκεια της συνουσίας. Ο πόνος μπορεί να είναι είτε διαλείπων είτε χρόνιος και μπορεί να προκύπτει από μια ποικιλία αιτιών, όπως είναι οι λοιμώξεις, οι μυκητιάσεις, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, οι αλλεργίες, οι αντιδράσεις σε φάρμακα, διάφορες βλάβες στα νευρά, καθώς και κάποιες χρόνιες διαταραχές. Δυστυχώς πολλές φορές η δυσπαρευνία της γυναίκας, ο πόνος δηλαδή που συνδέεται με τη σεξουαλική πράξη, αποδίδεται σε σεξουαλική αναστολή, ψυχιατρικά προβλήματα ή θεωρείται ότι σε γενικές γραμμές εκφράζεται υπερβολικά από τη γυναίκα, όταν στην πραγματικότητα υπάρχει ένα σαφές ιατρικό ζήτημα την εξηγεί. Οι πιο συχνές αιτίες του σεξουαλικού πόνου είναι:
1. Ανεπαρκής διέγερση. Όταν μια γυναίκα διεγείρεται σεξουαλικά, τα χείλη του αιδοίου και η κλειτορίδα διογκώνονται και το εσωτερικό του κάλου υγραίνεται. Οι αλλαγές αυτές προστατευτούν τη γυναίκα από τον πόνο που μπορεί να προκαλέσει η διείσδυση. Χωρίς τους μηχανισμούς αυτούς ο κόλπος παραμένει στεγνός κι εύθραυστος και η διείσδυση μπορεί να προκαλέσει από έντονα δυσφορικό συναίσθημα έως και τραυματισμό. Δυστυχώς οι γυναίκες που νιώθουν πόνο συχνά σφίγγουν τα δόντια και συνεχίζουν τη συνουσία με αποτέλεσμα τον περεταίρω τραυματισμό των τοιχωμάτων του κόλπου και την ανανέωση του κύκλου του πόνου. Είναι πολύ σημαντικό η γυναίκα να απευθυνθεί στο γυναικολόγο της προκειμένω να διαγνωστούν τα αίτια του σεξουαλικού πόνου. Η χρήση λιπαντικού κατά τη διάρκεια της σεξουαλική πράξης αυξάνει τη ευχαρίστηση κατά την επαφή. Πολύ βοηθητική είναι επίσης η αύξηση του χρόνου των προκαταρτικών. Οι ειδικοί συνιστούν στην περίπτωση του σεξουαλικού πόνου τουλάχιστον 30 λεπτά προκαταρτικά πριν από τη διείσδυση.
2. Κολπική σύσπαση. Είναι πολύ πιθανό η γυναίκα να περιμένει ότι η σεξουαλική επαφή θα είναι επώδυνη και αντανακλαστικά να σφίγγεται. Ασυνείδητα, δηλαδή, να προκαλεί σύσπαση στους μυς του κόλπου και να μειώνει το χώρο που έχει το πέος για να διεισδύσει, με αποτέλεσμα η συνουσία να γίνεται πιο επώδυνη. Υπάρχουν επαγγελματίες εξειδικευμένοι στη γυναικεία σεξουαλική υγεία που μπορούν να βοηθήσουν τη γυναίκα να ελέγξει τους μυς και να τους χαλαρώνει κατά τη διείσδυση.
3. Μεγάλο πέος. Μπορεί να είναι πολλοί οι άνδρες που ανησυχούν για το μήκος του πέους τους, άλλα είναι και πολλές οι γυναίκες που παραπονούνται για το μεγάλο πέος του συντρόφου τους. Το σεξ μπορεί να είναι επώδυνο τόσο όταν το πέος είναι μεγάλο σε μήκος όσο και όταν είναι μεγάλο σε πλάτος. Ένας θεραπευτής σεξουαλικών διαταραχών μπορεί να βοηθήσει στην περίπτωση αυτή έτσι ώστε το ζευγάρι να προσαρμόσει τις σεξουαλικές στάσεις και το ρυθμό, με σκοπό τη μείωση της δυσφορίας και την απόλαυση από τη σεξουαλική πράξη.
4. Εμμηνόπαυση. Καθώς τα οιστρογόνα μειώνονται ο ιστός του αιδοίου και του κόλπου γίνετε λεπτότερος και πιο ξηρός. Επιπρόσθετα τα ζευγάρια που διανύουν τη μέση ηλικία μειώνουν σημαντικά στη συχνότητα των σεξουαλικών επαφών. Δυστυχώς όταν η σεξουαλική δραστηριότητα δεν είναι συχνή, προκαλείται ατροφία του κόλπου. Είναι πολύ σημαντικό η γυναίκα να ρωτήσει τον ιατρό της για τη δυνατότητα πρόληψης θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης ή τη χρήση κολπικής κρέμας. Όταν η σεξουαλική επαφή δεν είναι πια επώδυνη, είναι κάλο να υπάρχει συχνή επαφή για να προληφθεί η ατροφία του κόλπου.
5. Φλεγμονή του προδρόμου του κόλπου. Στην περίπτωση αυτή ο πόνος περιγράφεται ως καύσος και γίνεται αισθητός στην είσοδο του κόλπου στα σημεία που με βάση τις θέσεις του ρολογιού ορίζονται από την 4η και την 7η ώρα. Συνήθως υπάρχει μια κόκκινη περιοχή γύρω από την είσοδο του κόλπου, χωρίς την οποία η φλεγμονή είναι δύσκολο να διαγνωστεί. Είναι απαραίτητη η επίσκεψη σε γυναικολόγο προκειμένω να τεθεί η διάγνωση, εάν όμως ο πόνος επιμείνει η γυναίκα θα πρέπει να επισκεφτεί έναν ειδικό πυελικού πόνου.
6. Κολεόσπασμος-αδυναμια διείσδυσης. Το άγχος φαίνεται να βρίσκεται στη ρίζα του προβλήματος, όταν ο κόλπος μιας γυναικάς συσπάται και δεν αφήνει το πέος να διεισδύσει. Οι γυναίκες με κολεόσπασμο έχουν επίσης πρόβλημα στην εισαγωγή ταμπόν, βιώνουν πολύ επώδυνα τη γυναικολογική εξέταση και φοβούνται πολύ την επώδυνη σεξουαλική επαφή. Ένα εξειδικευμένος θεραπευτής σεξουαλικών διαταραχών μπορεί να βοηθήσει τη γυναίκα να κατανοήσει την ευρύτερη αίτια του φόβου και να της προτείνει βήματα που μπορεί να ακολουθήσει προκειμένω να έχει σεξουαλική επαφή χωρίς πόνο.
