Οι περισσότεροι τύποι του καρκίνου του τραχήλου σχετίζονται με τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων, τον HPV, ο οποίος είναι σεξουαλικά μεταδιδόμενος. Ο εκτεταμένος εμβολιασμός για την προστασία απέναντι στον ιό θα μπορούσε να μειώσει τα ποσοστά καρκίνου του τραχήλου σε παγκόσμιο επίπεδο.
Είναι διάφορα τα στελέχη του ιού που μεταδίδονται μέσω της σεξουαλικής επαφής και σχετίζονται με τις περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου. Μέχρι στιγμής τρία είναι τα εμβόλια που έχουν πάρει έγκριση κυκλοφορίας από τον αρμόδιο οργανισμό των ΗΠΑ. Το Cervarix είναι κατάλληλο μόνο για κορίτσια ενώ το Gardasil και το Gardasil 9 μπορει να χορηγηθούν και σε αγόρια και σε κορίτσια. Το Gardasil 9 προσφέρει στα κορίτσια προστασία ενάντια σε περισσότερα στελέχη του ιού που μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο του τραχήλου.
Και τα τρία εμβόλια μπορούν να προλάβουν τις περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου εάν χορηγηθούν πριν από την έκθεση στον ιό. Επιπρόσθετα όλα μπορούν να προλάβουν τον καρκίνο του κόλπου και του αιδοίου στις γυναίκες ενώ τα Gardasil και Gardasil 9 μπορεί να προλάβουν τη δημιουργία κονδυλωμάτων στα γεννητικά όργανα και τον πρωκτό γυναικών και ανδρών.
Θεωρητικά ο εμβολιασμός των αγοριών έναντι των τύπων του HPVπου σχετίζονται με τον καρκίνο του τραχήλου θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στην προστασία των κοριτσιών μειώνοντας τις πιθανότητες μετάδοσης του ιού. Κάποιοί τύποι του HPV έχουν επίσης συνδεθεί με σχηματισμό καρκίνου στο στόμα και το λαιμό. Ο εμβολιασμός προστατεύει και από αυτούς τους καρκίνους.
Τα κέντρα ελέγχου και πρόληψης νοσημάτων των ΗΠΑ συστήνουν τον εμβολιασμό αγοριών ή κοριτσιών στην ηλικία των 11 ή των 12 ετών, αν και κάποιοι συστήνουν την έναρξη του εμβολιασμού στα 9 ή τα 10. Σε κάθε περίπτωση το ιδανικό είναι τα αγόρια και τα κορίτσια να εμβολιαστούν πριν την πρώτη τους σεξουαλική επαφή και την πιθανή έκθεση στον ιό, γιατί μετά από την έκθεση τους σε αυτόν, το εμβόλιο μπορεί να μην είναι τόσο αποτελεσματικό ή και να μην παρέχει καθόλου προστασία.
Η έρευνα έχει δείξει ότι ο εμβολιασμός σε μικρή ηλικία δε συνδέεται με μια πρώιμη έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας, ενώ παράλληλα η ανταπόκριση του οργανισμού στο εμβόλιο είναι καλύτερη στις μικρότερες ηλικίες.
Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη αναθεώρηση των κατευθυντήριων συστήνεται να λαμβάνουν όλα τα αγόρια και κορίτσια με ηλικίες από 9 μέχρι 14 δυο δόσεις εμβολίου με το μεσοδιάστημα να είναι τουλάχιστον έξι μήνες. Προηγουμένως η χορήγηση γινόταν σε τρεις δόσεις. Όσοι έφηβοι ξεκινούν τον εμβολιασμό αργότερα, από τα 15 μέχρι τα 26, συνεχίζουν να λαμβάνουν τις τρεις δόσεις.
Το εμβόλιο για τον HPV δε συστήνεται σε έγκυες και ασθενείς. Είναι σημαντικό επίσης ο ιατρός να ενημερωθεί εάν υπάρχουν αλλεργίες συμπεριλαμβανομένων των αλλεργιών στη μαγιά και το λατέξ. Επίσης εάν το άτομο είχε στο παρελθόν αλλεργική αντίδραση σε οποιοδήποτε συστατικό του εμβολίου ή σε μια προηγούμενη δόση του, δε θα πρέπει να εμβολιασθεί.
Αν και το ιδανικό όπως ειπώθηκε παραπάνω είναι ο εμβολιασμός να γίνεται πριν από την πρώτη σεξουαλική επαφή, το εμβόλιο συστήνεται και σε άτομα που είναι σεξουαλικά ενεργά. Ακόμα και εάν έχουν κάποιο στέλεχος του HPV το εμβόλιο μπορεί να προσφέρει προστασία από τα υπόλοιπα στελέχη. Κανένα από τα εμβόλια όμως δεν μπορεί να θεραπεύσει μια λοίμωξη από HPV. Προστατεύει το άτομο μόνο από συγκεκριμένα στελέχη του ιού, στα οποία δεν έχει ακόμα εκτεθεί.
Σε γενικές γραμμές οι παρενέργειάς του εμβολίου είναι ήπιες. Συχνά υπάρχει δυσφορία, ερυθρότητα και οίδημα στο σημείο της ένεσης. Κάποιες φορές μετά την ένεση παρατηρείται ζαλάδα ή και λιποθυμικό επεισόδιο. Ο κίνδυνος μπορεί να μειωθεί εάν το άτομο παραμείνει καθισμένο για 15 λεπτά μετά τη χορήγηση. Επιπρόσθετα, μπορεί να προκληθεί πονοκέφαλος, ναυτία, έμετος, κόπωση ή αδυναμία. Φυσικά οι αρμόδιοι οργανισμοί συνεχίζουν να καταγράφουν ασυνήθιστα ή σοβαρά προβλήματα που προκύπτουν μετά τον εμβολιασμό.
Πολύ συχνά οι γυναίκες αναρωτιούνται εάν πρέπει να κάνουν Pap tests μετά τον εμβολιασμό τους. Η απάντηση των ειδικών είναι ότι το εμβόλιο για τον HPV δεν αντικαθιστά τα Pap tests. Ο τακτικός έλεγχος που αρχίζει στην ηλικία των 21 είναι πολύ σημαντικός για την προστασία της γυναικείας υγείας. Εάν μια γυναικά δεν είναι κατάλληλη υποψήφια για το εμβολιασμό της είναι σημαντικό να λάβει τα καταλληλά μετρά για την προστασία της από τον HPV. Απαραίτητη είναι η χρήση προφυλακτικού σε κάθε σεξουαλική επαφή και επιπρόσθετα η διακοπή του καπνίσματος καθώς έχει βρεθεί ότι το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Τέλος, ο τακτικός έλεγχος με Pap tests είναι ζωτικής σημασίας για την έγκαιρη διάγνωση τους καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Η γυναίκα πρέπει να επισκεφτεί άμεσα ειδικό αν παρατηρήσει σημεία ή συμπτώματα του καρκίνου του τράχηλου όπως είναι η κολπική αιμορραγία κατά τη σεξουαλική πράξη, στο μέσο του κύκλου ή μετά την εμμηνόπαυση, καθώς κι εάν έχει πυελικό πόνο ή πόνο κατά τη διάρκεια του σεξ.
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Κ.Κωνσταντινίδης, Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, www.andrologia.gr
