Όλοι μας διαθέτουμε συναισθηματική νοημοσύνη. Όλοι ξέρουμε, κάπου μέσα μας, ποια είναι η σωστή απόφαση. Το ερώτημα δεν είναι αν έχουμε συναισθηματική νοημοσύνη, αλλά αν την ακούμε. Πόσες φορές πήρες μια απόφαση που ήξερες ότι δεν ήταν η σωστή; Πόσες φορές αγνόησες αυτό το εσωτερικό καμπανάκι, αυτή τη βαθιά γνώση μέσα σου – επειδή ήσουν θυμωμένος, φοβισμένος ή κουρασμένος;
Και εγώ το ίδιο. Εννοείται πως δεν είμαι η εξαίρεση. Έχω υπάρξει σε στιγμές απορρύθμισης, ιδίως όταν βρίσκομαι υπό πίεση, όταν είμαι πολύ κουρασμένη, όταν νιώθω αδικημένη. Έχουν υπάρξει άπειρες φορές που τα συναισθήματά μου με παρέσυραν – και άλλες που κατάφερα να παραμείνω ψύχραιμη, ρυθμισμένη, παρούσα. Και σήμερα θέλω να μοιραστώ γιατί αυτό έχει τόση σημασία.
Η ικανότητα να διαχειρίζεσαι τα συναισθήματά σου οδηγεί στο πιο σημαντικό πράγμα για την προσωπική και επαγγελματική επιτυχία: τη σκοπούμενη δράση, τη δράση με πρόθεση.Και η πρόθεση είναι δύναμη. Είναι ελευθερία. Είναι στρατηγική.
Θα σου δώσω ένα προσωπικό μου παράδειγμα. Ήρθα στην Αγγλία για να κάνω διδακτορικό πάνω στην ελληνική κρίση και στις επιπτώσεις της στη ζωή των νέων γυναικών. Το βέβαιο είναι πως δεν ήταν όλα ρόδινα. Ειδικά στην αρχή της πορείας μου εδώ, συνάντησα κάποιους ανθρώπους που μου φέρθηκαν άσχημα – με προκατάληψη, ειρωνεία, και, θα τολμήσω να πω, με ρατσισμό απέναντι σε εμένα και τη χώρα μου. Ήταν μια εποχή που η Ελλάδα ζούσε μια βαθιά ανθρωπιστική κρίση. Και κάθε φορά που κάποιος έθιγε το πιο ιερό μου σημείο – την πατρίδα μου – ήθελα να εκραγώ. Να απαντήσω έντονα, να ξεσπάσω.
Αυτό ήταν και το πιο δύσκολο κομμάτι της προσαρμογής μου εδώ. Όχι η μοναξιά. Ούτε τα οικονομικά. Ούτε ακόμα οι απαιτήσεις του διδακτορικού. Αλλά το να βλέπω να λοιδορούν τον τόπο μου, την κουλτούρα μου, τους ανθρώπους μου. Το σπίτι μου.
Ήξερα, ωστόσο, κάτι: αν απαντούσα παρορμητικά, θα έβλαπτα τον εαυτό μου. Όχι μόνο τη φήμη μου ή έστω την ακαδημαϊκή μου πορεία, αλλά και τον τρόπο που θα έβλεπαν στο μέλλον άλλους Έλληνες που έρχονται εδώ για σπουδές και έρευνα.Γι’ αυτό και κάθε μου αντίδραση ήταν μελετημένη. Σκεφτόμουν: Τι μήνυμα θα στείλει αυτή η απάντηση; Τι αντίκτυπο θα έχει; Όχι μόνο για μένα, αλλά και για τους άλλους μετά από μένα. Αυτή ήταν η πρόθεση πίσω από κάθε μου λέξη και κάθε μου σιωπή.
Υπήρχαν βέβαια και εκείνες οι φορές που δεν άντεχα πια να ασχοληθώ καν. Θυμάμαι μια μέρα στο staffroom. Μπήκα για λίγο και τους άκουσα να μιλούν ειρωνικά για τη «διαφθορά στην Ελλάδα». Είχαν βέβαια και επιχειρήματα – ο Παπανδρέου τότε είχε κάνει δημόσια δήλωση ότι «κυβερνά μια διεφθαρμένη χώρα». Έπλυνα ήρεμα το φρούτο μου στη βρύση χωρίς να τους διακόψω. Δεν αντέδρασα. Μέχρι που ένας συμφοιτητής μου από την Κολομβία με ρώτησε κάτι για την Ελλάδα.
Εσύ από την Κολομβία δεν είσαι; τον ρώτησα.
– Ναι, μου απάντησε, μπερδεμένος.
– Α, μάλιστα… του είπα. Και έφυγα.
Πίσω μου άκουσα τα γέλια των συναδέλφων. Όχι τα κοροϊδευτικά – εκείνα τα γέλια που κρύβουν ντροπή και αναγνώριση ορίων. Που φανερώνουν ότι κάτι κατάλαβαν. Χωρίς να υψώσω φωνή, τους είχα δώσει να καταλάβουν. Είχα υπερασπιστεί τη θέση μου, τη συνολική παρουσία μου στον χώρο όχι με ένταση, αλλά με αξιοπρέπεια.
Αν με ρωτάς, δεν ήταν πάντα εύκολο να κρατηθώ. Να μην αντιδράσω όπως ένιωθα. Πολλές φορές ήθελα να υπερασπιστώ την πατρίδα μου με πάθος. Αλλά ήξερα ότι αν παρασυρθώ από το συναίσθημα, θα δώσω εξουσία σε ανθρώπους που δεν την αξίζουν.
Γι’ αυτό και κάθε μου αντίδραση έπρεπε να είναι επιλογή. Όχι παρόρμηση.
Αυτό που με έσωσε τότε – και με σώζει ακόμη – είναι η πρόθεση. Η επιλογή να μην αντιδρώ, αλλά να απαντώ. Όχι όπως μου έρχεται εκείνη τη στιγμή, αλλά όπως επιλέγω με βάση αυτό που θέλω να χτίσω.
Η συναισθηματική ρύθμιση δεν είναι απλά μια δεξιότητα. Είναι προστασία. Είναι αυτοσεβασμός. Είναι στρατηγική επιβίωσης και εξέλιξης.
Αν θέλεις να έχεις αντίκτυπο, να σε σέβονται, να επηρεάζεις θετικά και να προοδεύεις, πρέπει να μάθεις να πράττεις με πρόθεση. Όχι με εκτόνωση. Όχι με αντίδραση. Όχι με εκδίκηση. Απλά ρώτα τον εαυτό σου «Αυτό που ετοιμάζομαι να πω ή να κάνω χτίζει κάτι ή το γκρεμίζει;» Η συναισθηματική σου νοημοσύνη ξέρει ήδη την απάντηση. Το θέμα είναι: Θα την ακούσεις;
Ιουλία Καζάνα-McCarthy
Δρ. Κοινωνιολογίας (UniversityofSurrey, UK)
Πιστοποιημένη Life Coach (International Coaching Federation, ICF)
Solution Focused Θεραπεύτρια (BRIEF)
