Το όμορφο με τη μεταμέλεια ή τη μετάνοια είναι ότι συχνά μπορούμε να επανορθώσουμε. Υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να διορθώσουμε, να αναστρέψουμε τις αποφάσεις μας ή να αλλάξουμε τις συνθήκες που μας κάνουν δυστυχισμένους. Δεν αγαπάς τον τόπο που ζεις; Μπορείς να μετακομίσεις κάπου αλλού. Δεν σε ικανοποιεί η δουλειά σου; Μπορείς να αναζητήσεις νέα κατεύθυνση. Οι συνθήκες της ζωής μπορούν να αλλάξουν.
Υπάρχουν, όμως, αποφάσεις που είναι πιο μόνιμες και πολύ δύσκολες στην αλλαγή. Ένα από τα πιο σύνθετα παραδείγματα είναι η γονεϊκότητα – και πιο συγκεκριμένα, με ποιον άνθρωπο επιλέγουμε να μεγαλώσουμε ένα παιδί. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να συνειδητοποιήσεις ότι ο άνθρωπος με τον οποίο παντρεύτηκες ή έκανες παιδί δεν είναι αυτός που πίστευες ότι ήξερες. Και τι κάνεις σε αυτήν την περίπτωση; Προφανώς, δεν μπορείς να γυρίσεις τον χρόνο πίσω και να επιλέξεις να μην κάνεις παιδί με τον άνθρωπο που είχες κάποτε επιλέξει.
Έχω δει πολλές φορές ζευγάρια που απεχθάνονται ο ένας τον άλλο· υπάρχει πραγματικό μίσος στη γλώσσα τους, στις συμπεριφορές τους, ακόμη και στον τρόπο που κοιτούν ο ένας τον άλλο. Και τότε ανακαλύπτεις ότι έχουν δύο παιδιά, ηλικίας περίπου επτά και τεσσάρων ετών. Και σκέφτομαι: πριν επτά χρόνια ήσασταν τόσο ερωτευμένοι που αποφασίσατε να κάνετε παιδί μαζί! Πώς καταλήξατε εδώ; Και εκεί η θεραπεία επικεντρώνεται στο πώς να μεγαλώσεις ένα παιδί μαζί με κάποιον που δυσκολεύεσαι να αντέξεις. Πώς συνεργάζεσαι με κάποιον που σου προκάλεσε πόνο και τώρα μπορεί και να μισείς;
Το πρώτο βήμα είναι να επαναπροσδιορίσεις την αντίληψή σου για τον/την πρώην σύντροφό σου – που παρεμπιπτόντως είναι ο άλλος γονέας του παιδιού σου. Δεν μπορείς παρά να τον/την δεις μέσα από το πρίσμα του γονέα και να μάθεις να συνεργάζεσαι για χάρη του παιδιού σου. Όχι επειδή το αξίζει ο άλλος, ούτε επειδή είναι δίκαιο· στην πραγματικότητα, ίσως και να μην το αξίζει! Όμως ανεξάρτητα από τα προσωπικά σου συναισθήματα ή τη δυσαρέσκεια που ένιωσες στο γάμο σου, αυτό που προέχει είναι το παιδί σου. Η συναισθηματική ασφάλεια, η ψυχική του υγεία, η αυτοπεποίθησή του και η μακροχρόνια ανάπτυξή του εξαρτώνται από τη σχέση που βλέπει ανάμεσά σας.
Το επόμενο βήμα είναι να αναγνωρίσεις ότι κανείς δεν είναι απόλυτα καλός ή απόλυτα κακός. Ακόμα κι αν ο/η πρώην σου προκάλεσε πόνο ή έκανε λάθη που οδήγησαν σε διαζύγιο, υπάρχουν ακόμη θετικά στοιχεία στη φύση του/της, στις ικανότητές του/της ως γονέα ή στην αφοσίωση που μπορεί να έχει απέναντι στα παιδιά σας. Αυτά τα στοιχεία πρέπει να αναγνωρίζονται και να χρησιμοποιούνται ως βάση για την καθημερινή συνεργασία. Δεν είναι θέμα συγχώρεσης ή συναισθηματικής επανασύνδεσης· είναι θέμα συνειδητής επιλογής για το καλό των παιδιών.
Στη θεραπεία, η επαναπροσέγγιση αυτή ονομάζεται reperceiving – να δεις ξανά τον άλλον υπό διαφορετικό πρίσμα, αναγνωρίζοντας τις θετικές ποιότητες, ακόμα κι όταν το παρελθόν ήταν γεμάτο πόνο. Μαθαίνεις να βάζεις όρια, να επικοινωνείς με περισσότερη σαφήνεια, να συνεννοείσαι για αποφάσεις και δραστηριότητες των παιδιών, και παράλληλα να προστατεύεις τη δική σου ψυχική ισορροπία. Δεν είναι εύκολο, αλλά σίγουρα είναι απαραίτητο.
Το να αποδέχεσαι τις συνέπειες μιας λανθασμένης επιλογής απαιτεί χρόνο, συναισθηματική αντοχή και υπομονή. Δεν μπορείς να αλλάξεις το παρελθόν, μπορείς όμως να αλλάξεις τον τρόπο που αυτή η επιλογή επηρεάζει το μέλλον σου. Με άλλα λόγια, η δύναμη δεν βρίσκεται στο να ακυρώσουμε τα λάθη μας, που δε μπορούμε ούτως ή άλλως, αλλά στο να μετατρέψουμε τη μετάνοια σε γνώση και δράση που θα βελτιώσει τόσο τη δική μας ζωή όσο και τη ζωή αυτών που φροντίζουμε.
Η συνεργασία με έναν άνθρωπο που δεν αγαπάμε πια δεν είναι θέμα προτίμησης ή συναισθηματικής θέλησης· είναι θέμα ευθύνης. Η ουσία είναι ότι ακόμα και στις πιο δύσκολες σχέσεις έχουμε επιλογές. Επιλογές που μπορούν να οδηγήσουν σε μια πιο υγιή, πιο ισορροπημένη και πιο ποιοτική καθημερινότητα για εμάς και τα παιδιά μας. Και σε τελική ανάλυση, αυτός είναι ο τρόπος να μετατρέψουμε μια πολύ δυσάρεστη εμπειρία σε δύναμη και ευκαιρία για ψυχική ανθεκτικότητα.
Ιουλία Καζάνα-McCarthy
Δρ. Κοινωνιολογίας (University of Surrey, UK)
MSc Psychology (c.) (Brunel University of London)
Πιστοποιημένη Life Coach (International Coaching Federation, ICF)
Solution Focused Θεραπεύτρια (BRIEF)
