Ιδιωτικοί Στρατοί και πόλεμοι δια Αντιπροσώπων

Η πεποίθηση αυτή είναι υπαρκτή και σήμερα. Περισσότερο μάλιστα από ποτέ. Σε ένα πολυπολικό σύστημα, όπου οι πυρηνικές δυνάμεις είναι περισσότερες των δύο. Και τα μέσα να αφανιστεί ο κόσμος, πολλά. Εξαιρετικά εξελιγμένα οπλικά συστήματα, εκτεταμένα και με ‘βάθος’ οπλοστάσια, χιλιάδες πυρηνικές κεφαλές.

Το γεγονός αυτό όμως κάθε άλλο παρά περιορίζει την επιθυμία για επικράτηση. Εξ ου και ο αγώνας ισχύος σε λιγότερο θανατηφόρα πεδία, που έχουν όμως τη δυνατότητα να αδρανοποιήσουν τον αντίπαλο. Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence), ενισχυμένα και εξελιγμένα δίκτυα συλλογής πληροφοριών, διαδικτυακές εφαρμογές και μέσα. Και επειδή οι πόλεμοι κερδίζονται στο έδαφος, όπου υπάρχει και η ανάγκη να εμπεδωθεί η παρουσία του ισχυρού, χρησιμοποιούνται και εναλλακτικές με τις διάφορες παραλλαγές τους. Τέτοιες που αποτρέπουν την άμεση εμπλοκή και επιτρέπουν στους ενδιαφερόμενους να απεκδυθούν των ευθυνών τους.

Βασική παράμετρος των εναλλακτικών αυτών, είναι η εξασφάλιση των σφαιρών επιρροής, μέσα από πολέμους δια αντιπροσώπων. Μέσα από την ενίσχυση δηλαδή τρίτων κρατών- περιφερειακών παικτών, που αποτελούν τα ‘εργαλεία’ ανάσχεσης και αντιμετώπισης του αντιπάλου. Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα των πολέμων στην Κορεατική Χερσόνησο, την Υεμένη και το Βιετνάμ, όπου υπήρχε και η άμεση εμπλοκή, μέσα από την αποστολή στρατευμάτων των υπερδυνάμεων, αλλά και στις εμφύλιες και περιφερειακές συγκρούσεις στη Λατινική Αμερική και την Αφρική. Στους ‘αντιπροσώπους’ που συγκρούονται οι ενδιαφερόμενες (υπέρ) δυνάμεις, παρέχουν μέσα, υποδομές αλλά και ‘συμβούλους’.

Η ‘έμμεση’ όμως εμπλοκή γίνεται και με τους ‘ιδιώτες’, τους ‘μισθοφόρους’ που στέλνονται, περισσότερο ή λιγότερο συγκαλυμμένα, ακόμα και με ‘επίσημα’ συμβόλαια για λογαριασμό των ενδιαφερομένων κρατών. Πρακτική γνωστή και από την αρχαιότητα. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις των Ελλήνων που πολέμησαν ως μισθοφόροι των Περσών. Έχει ειπωθεί μάλιστα και δίκην υπερβολής, ότι αθροιστικά είναι περισσότεροι από όσους συνολικά πολέμησαν κατά των Περσών. Και η ‘παράδοση’ συνεχίζεται τον Μεσαίωνα αλλά και στα νεώτερα χρόνια. Η ‘Λεγεώνα των Ξένων’, που οι Γάλλοι δημιούργησαν, βρίσκεται στο μεταίχμιο αυτής της πρακτικής.

Στη σύγχρονη εποχή η εμπλοκή μισθοφόρων στον εμφύλιο ειδικά του Βελγικού Κονγκό (νυν Ζαίρ) τη δεκαετία του ’60 είναι από τις πιο γνωστές και χαρακτηριστικές περιπτώσεις. Σε θεσμικό πλέον ρόλο, οι ‘επαγγελματίες΄ του πολέμου κάνουν την εμφάνισή τους με την Αμερικανική Εταιρεία Black Water, που μετονομάστηκε σε Academi και ανήκει πλέον στον όμιλο Constellis. Με παρουσία όπως λέγεται σε Ιράκ, Αφγανιστάν, Βοσνία και Υεμένη και με ‘συμβόλαια’ με Υπηρεσίες και Υπουργεία.

Από το ‘κάδρο’ δε θα μπορούσε να λείπει η Ρωσία, που έχει επιδοθεί στη διεκδίκηση περιφερειακής και παγκόσμιας ισχύος. Το Group Wagner, είναι το μακρύ χέρι στην κατεύθυνση αυτή. Με επαγγελματίες και πρώην στελέχη των Ειδικών Δυνάμεων, τους Spetnatz, έχει κάνει όπως λέγεται αισθητή την παρουσία του στη Συρία, την Κριμαία, την Ανατολική Ουκρανία, το Σουδάν, την Κεντρο Αφρικανική Δημοκρατία και πλέον τη Λιβύη. Επίσημα μάλιστα η Ρωσία αρνείται κάθε σχέση, ρόλο ή ευθύνες, ως προς τη δράση του και τις αποστολές του. Βολική το δίχως άλλο λύση. Ειδικά από τη στιγμή, που φέρεται να έχει εδραιωθεί με βάσεις στο Τομπρούκ και τη Βεγγάζη. Με ότι αυτό συνεπάγεται για τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών. Και τον κατά βούληση ‘εφιάλτη’ για τους Ευρωπαίους.

Είναι το παιχνίδι ισχύος. Διαχρονικά και σταθερά. Ακόμα και με ‘αντιπροσώπους’ και μισθοφόρους. Και είναι για δυνατούς ‘παίκτες’.

*Πολύκαρπος Αδαμίδης, Δικηγόρος, ΔΝ, αν. Καθηγητής Κοινοτικού Δικαίου και Διεθνών Σχέσεων στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων