Για τον τουρίστα που φτάνει στο αεροδρόμιο της Λάρνακας, η σύγχρονη Κύπρος, η Κύπρος της ΕΕ, είναι αυτό ακριβώς που διαφημίζει ο Τουρισμός της: μνημεία, καθαρές παραλίες, άνετα ξενοδοχεία, καλές τιμές, σχεδόν μηδενική διαφθορά και πλούσιο φαγητό! Εντούτοις, για έναν Έλληνα, που σε προεφηβική ηλικία διάβαζε στις εφημερίδες του ’55 για τους αγωνιστές της Ελευθερίας, και στη συνέχεια παρακολούθησε με αγανάκτηση τα βρώμικα παιγνίδια των πολιτικών και τις περιπέτειες του λαού, η μνήμη παραμένει θολή, δύσκολα ξεμπλοκάρεται από την πίκρα…
Την προηγούμενη φορά που επισκέφτηκα το νησί στις αποσκευές μου είχα μονάχα το στίχο του ποιητή «Χρυσοπράσινο φύλλο/ριγμένο στο πέλαγο». Με καθήλωσαν οι μυρωδιές των λουλουδιών, οι σεφταλιές, το ψημένο χαλούμι που συνοδευόταν με μαύρες ελιές. Όμως, τότε, δεν πρόλαβα να δω πολλά, καθότι το πρόγραμμα της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου (με προπονητή τον γάτο Παναγούλια) που συνόδευα για φιλικό ματς, ήταν σφιχτό και το ταξίδι ούτε δυο μέρες.
Θυμάμαι μόνο ένα σύντομο ιστορικό σε ‘φυλλάδιο γνωριμίας’, που είχα διαβάσει για τα δέκα χιλιάδες χρόνια ύπαρξης του νησιού, για τις πόλεις – βασίλεια, τους Αχαιούς που πρωτο-έφθασαν, για την Πέτρα του Ρωμιού, όπου γεννήθηκε η Αφροδίτη, για τα χρόνια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας που έφεραν τον χριστιανισμό στις ψυχές, για τις δυναστείες των Βενετών, τις ‘αλητείες’ του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου, για τους Οθωμανούς κατακτητές με φινάλε το πείσμα και τη μπότα των Άγγλων.
Σήμερα όλα αυτά δεν σημαίνουν τίποτα απολύτως για το νεαρό τουρίστα από την Αγγλία, που θα ρίξει ‘μικρή άγκυρα’ στην Πάφο ή στην Αγία Νάπα και θα απολαύσει τον ήλιο, τη μεσογειακή θάλασσα και …το μεθύσι του. Δεν λένε τίποτα ούτε στον Ρουμάνο, τον Εβραίο ή τον Ρώσο, που έχουν κατακλύσει το νησί και περνάνε καλά! Όμως, τον Έλληνα που θα βρεθεί μια ανάσα από την Αμμόχωστο στα ανατολικά ή από το ξενοδοχείο του στη Λευκωσία, και τα βράδια θα δει φωτισμένη την τεράστια σημαία των Τούρκων που έχουν ‘χτίσει’ στην πλαγιά του Πενταδάχτυλου, ο κόμπος στο λαιμό και το ακανόνιστο που νιώθει στην καρδιά τον καθηλώνουν…
Κατά τα άλλα, η σημερινή Κύπρος σου δίνει την εντύπωση πως βρίσκεσαι στον Παράδεισο του… υπαρκτού καπιταλισμού (και ας διαθέτει κυβέρνηση που κλείνει το μάτι στην… Παπαρήγα). Τρως καλά, περνάς καλά, πληρώνεις καλά και δεν το μετανιώνεις. Ο πλούτος –μέσω του Τουρισμού- συσσωρεύεται πλέον στο νότιο κομμάτι. Η Λεμεσός των 280.000 ψυχών (μαζί με τους αλλοδαπούς οικονομικούς μετανάστες) δεν έχει να ζηλέψει σε τίποτα την Κυανή Ακτή ή το Κάπρι.
Τα ξενοδοχεία σούπερ, οι παροχές σωστές αλλά σφιχτές. Οι πινακίδες στους χώρους γράφουν: μη σπαταλάτε ρεύμα και νερό! Προφανώς έχει μείνει ‘κατάλοιπο’ από την μακρά εποχή του Μακάριου. Ενός ηγέτη ο οποίος έχτισε ένα πανίσχυρο οικονομικά κράτος απλώνοντας την παλάμη του ανατολικά, δυτικά και… βόρεια!
Έλεγε ο Δημήτρης ο ταξιτζής -ένας γεμάτος εξηντάρης: «Φίλε μου, περνάμε καλά, δεν έχουμε παράπονο. Τους Έλληνες τους αγαπάμε, μιλάμε την ίδια γλώσσα, λατρεύουμε την ίδια θρησκεία, δεν έχουμε τίποτα να μοιράσουμε». Ωστόσο κάπου σου πέρναγε η σκέψη πως οι Κύπριοι δεν μας αγαπούν, ίσως γιατί μέσα από το μυαλό τους δεν μπορεί να ξεφύγουν ο Ιωαννίδης και οι λοιποί γελοίοι προδότες του’ 74. Κατέληξε ο ταξιτζής ο Δημήτρης: «Αν θα κάνω ταξίδι στην Ελλάδα, θα πάω κατ’ ευθείαν στην Κρήτη όπου έχει πολλούς Κύπριους»!
Το ωραιότερο κτίριο της Λεμεσού είναι το διοικητήριο, άλλοτε κατοικία του Άγγλου κυβερνήτη, όταν οι μάγκες έχτιζαν με αποικιοκρατική μανία. Στη Λευκωσία επίσης ένα παλιό κτίριο, που σήμερα στεγάζει την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, αλλά και το Δημαρχείο της πρωτεύουσας (ΦΩΤΟ β), ένα μικρό αριστουργηματικό κτίριο με ρεσεψιόν πολυτελούς ξενοδοχείου!
Οι υπεραστικές συγκοινωνίες της Κύπρου είναι από προβληματικές έως ανύπαρκτες. Κι’ αν λειτουργούν, το οφείλουν στην κρατική επιδότηση. Οι Κύπριοι μετακινούνται από πόλη σε πόλη με τα αυτοκίνητά τους, οι αποστάσεις είναι μικρές, άλλωστε κάθε οικογένεια διαθέτει δύο έως τρία ιδιωτικά αυτοκίνητα, συνήθως Mercedes και Audi. Πάντως, οι εταιρείες ιδιωτικών ταξί (με μικρά πούλμαν) φροντίζουν για τις μετακινήσεις των ξένων με τακτικά δρομολόγια και με συμβολικό κόστος.
Γραφεία στοιχημάτων! Μιλάμε για τον παράδεισο του τζογαδόρου. Όλες οι γνωστές εταιρείες μπουκμέϊκερ της Εσπερίας έχουν πιάσει πόστο παντού με απίστευτα πλούσια προσφορά ‘προϊόντων’ και σε τιμές τίμιες και λογικές. Και να θες να ξεχάσεις το… ‘στοίχημα’ δεν μπορείς, καθότι σε κάθε τετράγωνο θα βρεις το γραφείο μπροστά σου. Οι Κύπριοι είναι δουλευταράδες, άψογοι. Και με φράγκα στην τσέπη. Ζητιάνο –πέντε μερόνυχτα στις μεγάλες πόλεις – συνάντησα μόνο ένα (!) κι’ αυτόν στο εμπορικό κέντρο της Λεμεσού. Όπως μου σφύριξαν, δεν ήταν Κύπριος, αλλά ξέμπαρκος που είχε καταφθάσει εδώ και χρόνια από τη Νότια Εύβοια και αποδείχτηκε τεμπέλης!
Δεύτερη ή και τρίτη δουλειά για τον Κύπριο εργαζόμενο αποτελεί παράδοση στην Κύπρο. Στόχος το κέρδος, ο γρήγορος πλουτισμός (που οφείλεται μάλλον σε δεκαετίες ανασφάλειας), ο Κύπριος θέλει να φτιάξει περιουσία, να περνάει καλά, αν και τα πράγματα πλέον με τους μετανάστες που φτάνουν από Ασία, Ανατολική Ευρώπη και Αφρική είναι βέβαιο που θα τους μελαγχολήσουν. Ήδη, στο νησί ακούγονται τα πρώτα παράπονα για την ακρίβεια στις τιμές των αγαθών. Προφανώς, τώρα παίρνουν την πρώτη γεύση από την… στρογγυλοποίηση του Ευρώ!
Στην Κύπρο η διαφθορά ακουμπάει σχεδόν στο μηδέν (και ας ακούγεται έντονα εκτός νησιού ότι η χώρα αποτελεί τον παράδεισο του λαθρεμπορίου, του ξεπλύματος μαύρου χρήματος, των offshore εταιρειών κλπ.). Ακόμη και ένα πακέτο τσιγάρα που θα αγοράσεις, ο πωλητής στο περίπτερο (ή το κιόσκι) θα περάσει το barcode στη μηχανή.
Ποδοσφαιρικά, το μοντέλο Παναθηναϊκού – Ολυμπιακού, δυστυχώς ταλαιπωρεί την αθλητική επικράτεια του τόπου. Από τη μία πλευρά η ‘κομμουνιστική’ Ομόνοια και από την άλλη το ‘πατριωτικό’ ΑΠΟΕΛ, και τα δύο σωματεία στη Λευκωσία. Μια χαραμάδα αλλαγής πήγε να φωτίσει με τον τίτλο που πήρε η Ανόρθωση (του Κετσπάγια και ενός περίεργου στα οικονομικά προέδρου), και ήδη ‘προσγειώθηκε’ ανώμαλα. Άκουσα οπαδό της ΑΕ Λεμεσού να ψιθυρίζει μα νόημα: «Φίλε μου Έλληνα, προσπαθούμε κάθε χρόνο να σηκώσουμε κεφάλι, όμως τέταρτοι βγαίνουμε. Το κουμάντο, η εξουσία ασκείται στη Λευκωσία και αν πας να σηκώσεις κεφάλι, σύντομα να την δεχτείς τη φάπα στο σβέρκο»!
Το τιμόνι παραμένει δεξιά και η οδήγηση στην αριστερή πλευρά του δρόμου. Η αλήθεια είναι πως έχουν γίνει προσπάθειες αλλαγής, αλλά μόνιμα ματαιώνονται. Ο δημιουργός του ανεξάρτητου κράτους, αρχιεπίσκοπος Μακάριος είχε πει: «Θέλετε να αλλάξουμε το σύστημα; Σύμφωνοι, αλλά να κάνετε λίγη υπομονή, γιατί πρώτα πρέπει να φτιάξουμε αρκετά νοσοκομεία γιατί θα γεμίσουν»! Παράλληλα, με πιθανή αλλαγή του συστήματος θα χαθούν μπόλια εκατομμύρια από την απόσυρση των οχημάτων.
Το ότι η Κύπρος είναι από τις βασικές επιλογές του οικονομικού μετανάστη (λόγω καλού μεροκάματου) το διακρίνεις σε κάθε σου βήμα. Στο ‘Ριζίτικο’, την εντυπωσιακή ταβέρνα πλάι στο μεσαιωνικό κάστρο της Λεμεσού, θα σε σερβίρει μια εντυπωσιακή Σέρβα που μιλάει άψογα ελληνικά τα …ελληνικά. Στο διπλανό εστιατόριο, φροντίζει για τις παραγγελίες ένας ευγενικός νεαρός από την Πολωνία. Και οι μπίρες θα καταφθάσουν από τα χέρια μιας αφράτης ‘υπέροχης Ολλανδέζας’, που δεν κάνει μεγάλη προσπάθεια να κρύψει το πλούσιο στήθος…
Για τεχνολογία δεν το συζητάμε: τελευταία λέξη! Και από μουσική; Εδώ τα πράγματα είναι ευτελή και σαφώς ‘τραβεστί’. Έτυχα σε γάμο Κύπριου με μια κοπελίτσα από την Ιαπωνία στο ξενοδοχείο! Ήταν απίστευτα αστείο να βλέπεις τη νύφη να προσπαθεί να χορέψει τον ‘Παλιόκαιρο’ του Πασχάλη Τερζή και τον γαμπρό το ‘Με πιάνει κρίση’ κάποιου Μακρόπουλου!
Από μουσική άποψη οι Κύπριοι μάλλον μας λατρεύουν. Μόνο που τους κάναμε ‘σαν τα μούτρα μας’. Οι ήχοι που φτάνουν στ’ αυτιά σου ανήκουν σε εντιμότατους ‘ανύπαρκτους’ Έλληνες τραγουδιστές, αυτούς που επιβάλουν οι εταιρίες… Τους καλλιτέχνες του συρμού, αυτούς που παίζουν επίμονα με λίστες τα ιδιωτικά ραδιόφωνα της Αθήνας. Ωστόσο, μόνο οι πολύ γνωστοί και καταξιωμένοι τολμούν εμφανίσεις στο νησί.
Στην παραλία της τουριστικής Πάφου, η μεγάλη αφίσα ενημερώνει για τις συναυλίες της Παπαρίζου, του Μήτσου του Μητροπάνου και του Κότσιρα (με την παρέα του). Κατά τα άλλα, ζητάς από το κατάστημα δίσκων στη Λευκωσία κυπριακά τραγούδια, σε κοιτάνε περίεργα και σου φέρνουν τις… προπολεμικές επιτυχίες του Μιχάλη Βιολάρη. Στη βιτρίνα, φιγουράρουν όσοι πουλάνε στην Ελλάδα, με τα σουξέ και τα ροζ που θά ‘λεγε ο φίλος μου ο Μητσιάς.
Τώρα που η τουριστική περίοδος διανύει το φουλ, στις παμπ κυριαρχεί η αγγλική παρουσία. Μαγαζιά ύποπτου φωτισμού, μυρίζουν από μακριά μπίρα και… Λίβερπουλ. Ωστόσο φασαρίες δεν αναφέρονται συχνά για δύο λόγους: ουδείς ασχολείται με τον… διπλανό του. Και ο νόμος είναι σκληρός και ‘παρών’. Στα πολυκαταστήματα της Λεμεσού και της Λευκωσίας, τίποτα δεν είναι ιδιαίτερα φθηνό, αλλά ούτε και πρόχειρο. Η ποιότητα ξεχειλίζει. Τα είδη ‘μαϊμού’ περιορίζονται μετά το κομμάτι (την ονομάζουν και ‘πράσινη γραμμή’) που ο πεζόδ
ρομος Λήδρας συνεχίζει για τα κατεχόμενα. Περνάς με βίζα που σου σφραγίζουν χαμογελαστοί Τούρκοι αστυνομικοί, χωρίς ιδιαίτερο πρόβλημα. Και μετά από μερικά βήματα πέφτεις στο ‘παζάρι’ και τα ‘λακόστ’ των εννέα ευρώ από το Κουσάντασι!
Οι ελληνικές Τράπεζες αφθονούν στο νησί, με πρωταγωνίστριες την ‘Κύπρου΄’ και την ‘Μαρφίν – Λαϊκή’ του μάγκα Βγενόπουλου (μεγάλε τι θα γίνει με τον Τεν Κάτε;). Οι δρόμοι στις πόλεις της Κύπρου άψογοι, με φανάρια αγγλικού τύπου, μεγάλα, στα οποία το κίτρινο παίζει βασικό ρόλο μεταξύ ‘Σταμάτη’ και ‘Γρηγόρη’. Είπα ‘Σταμάτη’ και οφείλω να καταθέσω ότι ο Γονίδης είναι αρκετά δημοφιλής, όπως (ευτυχώς) και ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης ( εδώ κυριαρχούν οι αντιθέσεις). Στα χαλαρά παλιά ταβερνάκια, Τσιτσάνης και Μάρκος κυριαρχούν. Αντίθετα, Αλέξια, Ευρυδίκη ή Βίσση σπάνια θα ακουστεί -και αυτό βέβαια καθόλου δεν σε ενοχλεί…
Ή μήπως είμαι λάθος;
