Τη Μάρθα Φριντζήλα δεν τη γνωρίζω, μια φωτογραφία της έχω δει όλη – κι’ όλη. Κι’ έχω διαβάσει κάποια πράγματα. «Την αδικούν», έχει πει σε ανύποπτο χρόνο η Γαλάνη, «κυνηγάει πολλά μαζί και δεν θα της βγουν», είχε γράψει κάποιος μουσικοκριτικός (ή του θεάτρου, θα σας γελάσω…) Οδηγώντας στη Βουλιαγμένης μέσα σε απίστευτη κίνηση, έτυχε ν’ ακούσω τη Φριντζήλα να τραγουδά την «Ταμπακιέρα», το κλασικό τραγούδι του Ιωσήφ Ριτσιάρδη (και Χ. Γιαννακόπουλου – Τραϊφόρου) και τολμώ να ομολογήσω ότι «επιτόπου» ξέχασα την εκτέλεση της ηρωικής Σοφίας Βέμπο, αλλά και τις μούτζες ενός μοτοποδηλάτη, που με προσπέρασε με ζιγκ ζαγκ, προφανώς για να ταΐσει το άγχος του… «Ποια είναι αυτή η φωνάρα», ρε συ, αναρωτήθηκα. Σε δέκα λεπτά βρισκόμουν στο δισκάδικο του Τσιάπη στη Νέα Σμύρνη, που είναι φίλος και καλύτερα ενημερωμένος στα μουσικά μας πράγματα. Τον βρήκα να λύνει σταυρόλεξο.
«Τι έγινε ρε Πάνο; Άλλαξες επάγγελμα;»
Δεν είχε όρεξη για πλάκα. Του ζήτησα «την Ταμπακιέρα» με τη φωνή της Φριντζήλα, αλλά χρειάστηκε να μπει στο κομπιούτερ για να το εντοπίσει. Το κομμάτι βρισκόταν Νο 21 στο διπλό άλμπουμ του Νταλάρα από τη συναυλία που είχε δοθεί στο Ηρώδειο με τίτλο «Τραγούδια με ουσίες». Πανάκριβο –για τους καιρούς που ζούμε– το διπλό σιντί, αλλά χαλάλι. Ζήτησα με την ευκαιρία και ένα τραγούδι του Γιάννη Σπανού (και Φ. Γράψα) με τη φωνή του ηρωικού Μητροπάνου: «Εσύ βαρέθηκες νωρίς». Είναι ένα ζεϊμπέκικο που μου φτιάχνει το κέφι και μου θυμίζει πόσο αδικημένος είναι ο Σπανός στην «ανθρωπογεωγραφία» της μουσικής μας κατάστασης. Ξαναμπήκε στο κομπιούτερ ο Τσιάπης, έψαξε, βασανίστηκε αλλά δεν το βρήκε.
Από το σημείο αυτό και στη συνέχεια, ό,τι γράφω έχει τη μορφή ρεπορτάζ. Λοιπόν, σε απλά ελληνικά: Το τραγούδι του Μητροπάνου ίσως έκανε τον κύκλο του σε πωλήσεις! Η εταιρία που τύπωσε το άλμπουμ «Ο Μητροπάνος τραγουδά Σπανό», δεν έκανε περαιτέρω ανατυπώσεις, διότι η φίρμα δεν είναι σίγουρη ότι θα πουλήσει δυο – τρεις χιλιάδες κομμάτια, ώστε να βγάλει τα έξοδά της… Απίστευτο δεν ακούγεται; Κι’ όμως. Το ελληνικό τραγούδι είναι καταδικασμένο σε θάνατο. Τα στοιχεία (ανεπίσημα πάντως, αλλά φοβάμαι πως αγγίζουν την αλήθεια!) συνηγορούν.
Δίσκοι που θα’ πρεπε να σκίζουν, οδηγούνται στο μαρασμό, διότι ο πελάτης συνήθισε να αγοράζει από τους μαύρους λιανοπωλητές – πειρατές φθηνά. Θα αναρωτηθείτε: δεν χάνει το κράτος από την πειρατεία του δίσκου; Τα αυγά και τα πασχάλια χάνει, αλλά ουδείς έχει όρεξη ν’ ασχοληθεί. Η ΑΕΠΙ διαθέτει στοιχεία κλοπής πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά τα κρατάει στο συρτάρι (πού και πού ο Λευτέρης Παπαδόπουλος γράφει δυο αράδες στη στήλη του και τέλος). Μια άλλη Αρχή (IFPI), ο επίσημος κρατικός φορέας που υποτίθεται ότι κυνηγά την πειρατεία, ζήτημα είναι αν λειτουργεί με βάση το καταστατικό της.
Πάμε παρακάτω: Την τελευταία πενταετία, από 60.000 και πλέον εργαζόμενοι γύρω από τη βιομηχανία του τραγουδιού, έχουν απομείνει γύρω στους 3.500 συνολικά, δηλαδή παραγωγούς, πωλητές, μουσικούς, πλασιέ, δισκοπωλεία κλπ.) Ο κλάδος πεθαίνει, διότι κάποιοι επιθυμούν τον αφανισμό του. Ποιοι είναι αυτοί οι «κάποιοι»; Πρώτο το Διαδίκτυο. Μπαίνει ο «πάσα ένας» στο ιντερνέτ, πατάει το κουμπί και κατεβάζει (ή δανείζεται ή κλέβει – το ρήμα στην επιλογή σας) ό,τι γουστάρει η ψυχή του και τζάμπα. Δηλαδή χωρίς να πληρώνει πνευματικά δικαιώματα, εταιρία δίσκου, φόρους κλπ. Δεύτερο, το σύστημα με τα δώρα των εκδοτών κάθε Σαββατοκύριακο. Γιατί να πας στο δισκάδικο, όταν κάποια στιγμή «η επιθυμία σου θα γίνει διαταγή» και μαζί με την εφημερίδα θα αποκτήσεις όλους τους γίγαντες της μουσικής μας παραγωγής;
Οι καλλιτέχνες, προφανώς έχουν αιχμαλωτιστεί και υποταχθεί στη βούληση των εμπόρων. Δικαίως θα αγωνιά η Φριντζήλα. Δικαίως τρέχει «δεξιά και αριστερά» να κοινωνήσει τους Έλληνες με Γκάτσο και Χατζιδάκι ο Μητσιάς. Πολύ καλά κάνει ο Μητροπάνος και ξενυχτάει στις πίστες για το μεροκάματο. Δεν έχουν και πολλές διεξόδους για ευπρεπές μεροκάματο. Το θέμα δεν κλείνει εδώ, έχει «μουστάκια» και θα επανέλθω.
