Δεν είμαι ειδικός στα οικονομικά, της πράξης ή της θεωρίας. Ως πολιτικός, όμως, έχω υποχρέωση να εκφράζω την άποψή μου για όλα τα σημαντικά θέματα. Αυτή ακριβώς την άποψή μου για την τρέχουσα οικονομική κρίση, που απειλεί να καταστρέψει την οικονομία του πλανήτη, καταθέτω με το παρόν κείμενό μου.
Σπεύδω να διευκρινίσω, πως δεν συνιστά πολιτική η ενασχόληση με την κατάρρευση των κολοσσών του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, ή με την απειλή της, η διασπορά ψευδοειδήσεων που αφορούν την κακή δήθεν τύχη της Α ή Β ελληνικής τράπεζας. Και επιθυμώ επίσης να προσθέσω εδώ την άποψή μου πως δεν ηχούν πράγματι καθησυχαστικά οι διάφορες δηλώσεις πολιτικώς αρμοδίων, πως οι καταθέτες δεν πρέπει να πανικοβληθούν, διότι οι ελληνικές τράπεζες δεν απειλούνται και τα τοιαύτα. Αν κάτι συνιστά πραγματική προσφορά, αυτό είναι η αναζήτηση της αλήθειας εκ μέρους των πολιτικών και των κομμάτων και, πάνω από όλα, η λήψη των αναγκαίων μέτρων.
Διαπίστωση πρώτη. Οι διδαχές του νεοφιλελευθερισμού για την αυτορύθμιση της αγοράς χρεωκοπούν κατά κυριολεξίαν. Ελπίζω να συμπαρασύρουν και όλους εκείνους τους πολιτικούς, που χλεύαζαν και δυσφημούσαν τις παρεμβάσεις του κράτους στην οικονομία. Όπως μαθαίνουμε σήμερα, δυστυχώς με βίαιο τρόπο, τα αίτια της κρίσης είναι δύο : οι οικονομικές δυσκολίες των αιμoδοτών των χρηματοπιστωτικού συστήματος, δηλαδή των πάσης φύσεως δανειοληπτών (πάνω από όλα των στεγαστικών δανείων μειωμένης εξασφάλισης) και, κυρίως, οι αποτυχημένες τζογαδόρικες επιλογές των διάφορων επενδυτικών οργανισμών που έπεσαν έξω, συμπαρασύροντας στην καταστροφή πέραν του εαυτού τους τα χρήματα του κόσμου (καταθέτες, επενδυτές, ασφαλισμένοι) καθώς και την ομαλή πορεία της οικονομίας στον πλανήτη. Για όσους δεν γνωρίζαμε τα πολύπλοκα και επικίνδυνα επενδυτικά προϊόντα, η εμπειρία από το σκάνδαλο των ομολόγων στη χώρα μας, έδωσε μια ευκαιρία κατανόησης για το τι σημαίνουν οι όροι “τοξικά προϊόντα” , δομημένα σύνθετα προϊόντα, ρισκαδόρικες επενδύσεις κ.λπ. Επίσης, από την υπόθεση των δομημένων ομολόγων αντιληφθήκαμε πως ο χρηματοπιστωτικός τζόγος δεν αφορά μόνο δευτερεύουσες εταιρείες επενδύσεων ή δευτερεύοντες πιστωτικούς οργανισμούς, αλλά και τους εξ αυτών πρωτεύοντες. Τέλος, πρέπει να θεωρούμε τους εαυτούς μας τυχερούς, που το σκάνδαλο των ομολόγων εντοπίστηκε στα πρώτα του βήματα τον Μάρτιο του 2007 και έτσι διασώθηκαν τα χρήματα των ασφαλισμένων.
Διαπίστωση δεύτερη. Πέραν των νεοφιλελεύθερων, η κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος πρέπει να οδηγήσει στο περιθώριο της πολιτικής και όλους αυτούς του σοσιαλδημοκράτες-κεντροαριστερούς πολιτικούς, που υποτίμησαν την θεωρητική μήτρα του χώρου μας, δηλαδή την κρατική παρέμβαση για διορθωτικές κινήσεις στην αγορά. Ως γνωστόν, οι πολιτικές για κοινωνικότερο κράτος (π.χ. καλύτερη παροχή υπηρεσιών υγείας) δεν αρκούν να θεμελιώσουν μια κεντροαριστερή πολιτική. Απαιτούνται, επίσης, οι κρατικές παρεμβάσεις και διορθώσεις στην αγορά όπως η αντιμετώπιση της ανεργίας, η αναδιανομή του πλούτου, η προστασία του περιβάλλοντος κ.λπ. Όσοι, λοιπόν, είδαν την πληθώρα των παραπομπών στον J.M.Keyns (Γενική θεωρία της απασχόλησης, του τόκου και του χρήματος), με χλευαστική ή περιπαικτική διάθεση οφείλουν να κάνουν δημόσια την αυτοκριτική τους. Διότι τα πολιτικά τους αισθητήρια και κριτήρια αποδείχθηκαν ανεπαρκέστατα. Η δεύτερη αυτή διαπίστωση σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει την κοινωνικοπολιτική αναβάθμιση του ανίκανου και διεφθαρμένου ελληνικού κράτους. Έτερον εκάτερον. Αντίθετα μάλιστα : οι απαιτούμενες σήμερα κρατικές παρεμβάσεις προϋποθέτουν τη μη ενεργοποίηση, αλλά την υπέρβαση της κρατικής γραφειοκρατίας. Διότι η ανικανότητα και η διαφθορά της είναι ικανές να καταστρέψουν τις απαιτούμενες πολιτικές παρεμβάσεις στην τρέχουσα καταστροφική οικονομική κρίση. Ο πολιτικός που αποδείχθηκε απολύτως επαρκής σε σχέση με τις απαιτούμενες αντιδράσεις στην κρίση, ο Γκόρντον Μπράουν γράφει : “Θα αγοράσουμε μερίδια στις τράπεζες έναντι ανταλλάγματος και θα εγγυηθούμε τον δανεισμό στην διατραπεζική αγορά με εμπορικούς όρους. Στην καρδιά αυτών των μεταρρυθμίσεων βρίσκονται οι ξεκάθαρες αρχές της διαφάνειας, της ακεραιότητας, της υπευθυνότητας, της ορθής διαχείρισης και της διασυνοριακής συνεργασίας” (ικανότητες και αρετές δηλαδή που δεν διαθέτει το ελληνικό κράτος του οποίου η ριζοσπαστική αλλαγή αποτελεί την πιο βασική πολιτική προτεραιότητα).
Τι πρέπει, όμως, να περιμένει σήμερα ο έλληνας πολίτης από την κυβέρνηση και τα πολιτικά κόμματα ; Γνώμη μου είναι (σύμφωνα με την ενημέρωση που διαθέτω), πως οι κινήσεις πρέπει να στραφούν γύρω από τρεις στόχους, πάντα όμως με γνώμονα πως, εφόσον η νομισματική μας πολιτική έχει μεταφερθεί στην Ε.Ε. της Ενιαίας Οικονομικής και Νομισματικής πολιτικής οι μείζονες σχετικές παρεμβάσεις θα προκύψουν από τα κοινοτικά όργανα καθώς και από την Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα.
1η παρέμβαση . Τόνωση της ζήτησης (δηλαδή χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής), καθώς και τόνωση των επενδύσεων (δηλαδή αύξηση κινήτρων, καθώς και διευκόλυνση της ροής του χρήματος, που σήμερα έχει καταστεί δυσεύρετο και γι΄αυτό πανάκριβο). Στους δύσπιστους ως προς αυτές τις πολιτικές να θυμίσω, πως πριν λίγες ημέρες το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (άκουσον-άκουσον) συμβούλευσε : α. αύξηση ζήτησης, β. αύξηση επενδύσεων, γ. στήριξη χρηματοπιστωτικού συστήματος.
2η παρέμβαση. Υπάρχει ανάγκη να στηριχθεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα (δεν αναφέρομαι και στις ασφαλιστικές εταιρείες ή σε επενδυτικούς ομίλους, διότι στην Ελλάδα δεν υπάρχουν πληροφορίες για εμπλοκή τους στην κρίση). Στο ερώτημα “μα, θα στηρίξουμε όσους προκάλεσαν το πρόβλημα;” , η απάντηση είναι ευθεία. Θα στηρίξουμε τις τράπεζες γιατί αυτές διαθέτουν τα χρήματα των καταθετών και σε αυτές ακουμπούν οι ελληνικές οικογένειες και επιχειρήσεις. Άλλωστε, οι ελληνικές τράπεζες δεν φαίνεται να συμμετείχαν στον πάρτυ των τζογαδόρων. Και πάντως στις τράπεζες ακουμπούν οι ελληνικές οικογένειες και επιχειρήσεις και αν η ροή χρήματος διακοπεί, τότε η οικονομία οδηγείται σε τέλμα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται (χρεοκοπία επιχειρήσεων πάσης μορφής, ανεργία). Η παρέμβαση για τη στήριξη των καταθέσεων έως 100.000 Ευρώ, είναι σωστή αλλά ανεπαρκέστατη. Αυτό που πρέπει να εγγυηθεί το κράτος είναι η ροή χρήματος από τον έναν πιστωτικό οργανισμό στον άλλο, για να αποφευχθεί η διατραπεζική δυσπιστία αλλά και οι αιμοβόρες πολιτικές αλληλοεξόντωσης. Το μέτρο αυτό εφαρμόστηκε στο Ην. Βασίλειο πριν λίγες ημέρες με πρωτοβουλία του Γκ. Μπράουν.
3η παρέμβαση. Η ρύθμιση της εποπτείας των επενδυτικών χειρισμών είναι απολύτως απαραίτητη. Εκεί που οι τζογαδόροι χαρτοπαίκτες με τα ωραία αξεσουάρ και τα καλά βιογραφικά περιγελούσαν, χλεύαζαν, προπηλάκιζαν , σκηνοθετώντας τις πιο φιλελεύθερες πολιτικές δοξασίες και τα αντίστοιχα κόμματα, εκεί ακριβώς πρέπει να επικεντρώσουμε την προσοχή μας. Ρυθμιστικές παρεμβάσεις πρέπει να γίνουν :
α. Για τη μείωση του περιθωρίου επενδύσεων υψηλού ρίσκου σε ένα μετακινούμενο αλλά πάντως πολύ μικρό ποσοστό της κεφαλαιακής βάσης των πιστωτικών ιδρυμάτων, ασφαλιστικών εταιρειών, επενδυτικών ομίλων.
β. Για τον καθορισμό μιας σχέσης αναλογίας ανάμεσα στις ασφαλείς-τρέχουσες επενδύσεις και την κεφαλαιακή βάση των ανωτέρω φορέων. Όταν μιλάμε για ασφάλεια κάνουμε φυσικά λόγο για τη φερεγγυότητα του οργανισμού με τον οποίο συναλλάσσεται ο επενδυτής.
γ. Για τον καθορισμό της εποπτείας σε σχέση με τις ανωτέρω κινήσεις κεφαλαίων και τον εκσυγχρονισμό των σχετικών οργάνων (πρόκειται δηλαδή για την επιβολή κρατικού ελέγχου δια του οποίου εισάγεται ο αποκληθείς στο παρελθόν “κοινωνικός έλεγχος”).
δ. Για την ποινική προστασία των ανωτέρω ρυθμίσεων. Στον κόσμο μας, η ποινική τιμωρία συνάδει απολύτως με την απαξία των τυχοδιωκτικών-καζινόβιων επιλογών, που θέτουν σε διακινδύνευση ιδιωτικά και δημόσια αγαθά, και συνεπώς η επιβολή συγκεκριμένων ποινών δεν πρέπει να παραληφθεί. Η τελευταία αυτή ρύθμιση, δεν έχει μόνο ανταποδοτικό-τιμωρητικό χαρακτήρα, αλλά βοηθά στην εμπέδωση ενός κλίματος ασφάλειας στον τομέα της οικονομίας.
Οι παρεμβάσεις δεν πρέπει να καθυστερήσουν. Τόσο στην Ελλάδα, όσο και, κυρίως, στο επίπεδο της Ε.Ε. Και ας ελπίσουμε πως οι αγορές θα αντιδράσουν θετικά. Διότι αν σε λίγο χρόνο δεν υπάρξει θετική αντίδραση, κανείς ακριβώς δεν ξέρει έως ποίου σημείου και έως ποίου ανθρώπου θα φτάσει η καταστροφή.
Ανδρέας Λοβέρδος
Βουλευτής Β΄ Αθηνών ΠΑΣΟΚ
Πολιτικός εκπρόσωπος για θέματα εξωτερικών
