Η μοιραία ηγεσία της Κύπρου και η έξοδος στις αγορές

Ρεπορτάζ: Φάνης Επιτροπάκης

Ο τέως πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Δημήτρης Χριστόφιας, όταν είχε ξεσπάσει η κρίση στην Ελλάδα περί τα τέλη του 2009, υποστήριζε ότι η Κύπρος έχει λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να μην επηρεαστεί ούτε στο ελάχιστο η οικονομία του ελεύθερου τμήματος του νησιού.

«Η κρίση περνάει από δίπλα μας χωρίς να μας αγγίξει» έλεγε και ξανάλεγε χαρακτηριστικά ο τότε πρόεδρος. Τα ίδια υποστήριζε ακόμη κι όταν οι εκθέσεις γνωστών οίκων αξιολόγησης προειδοποιούσαν στην ουσία πως το μνημόνιο βρισκόταν προ των πυλών, με τις υποβαθμίσεις από Standard & Poors και Moody’s να διαδέχονται η μία την άλλη. Ο κ. Χριστόφιας έκανε λόγο για αδικαιολόγητες επιθέσεις των διεθνών οίκων αξιολόγησης, που είχαν στο στόχαστρο, όπως υποστήριζε, τη συρρίκνωση της οικονομίας της ελεύθερης Κύπρου.
  
Γεγονός όμως αδιαμφισβήτητο είναι ότι ο τέως πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας παρέλαβε πλεόνασμα εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ από τον αείμνηστο Τάσσο Παπαδόπουλο, αλλά «κατόρθωσε» την πενταετία που διακυβέρνησε μια ευέλικτη και μικρή οικονομία να την εντάξει στο ΔΝΤ. Κατάφερε, επίσης, η πλειονότητα του Κυπριακού λαού να πηγαίνει έως και σήμερα με κουπόνια στα κοινοτικά παντοπωλεία και αρκετοί από τους εργαζομένους στη Λαϊκή τράπεζα να βρεθούν χωρίς δουλειά, παίρνοντας ένα κουτσουρεμένο εφάπαξ.
  
Η καταστροφή στο Μαρί και οι ιδεολογικές αγκυλώσεις

Η κυβερνητική πολιτική στηρίχθηκε κατά την περίοδο 2009-2010 αποκλειστικά στα έσοδα και όχι στη συγκράτηση των δημοσίων δαπανών. Επιπροσθέτως, δεν συντάχθηκε ποτέ ένα αναπτυξιακό σχέδιο και δεν έγινε προσπάθεια αντιμετώπισης των διαρθρωτικών προβλημάτων της οικονομίας.

Ο αποκλεισμός της Κύπρου από τις διεθνείς αγορές χρηματοδότησης, το 2011, σε συνδυασμό με την έκρηξη στην Ναυτική Βάση «Φλωράκης» τον Ιούλιο του 2011, κατέστησαν αδύνατη την οικονομική ανάπτυξη στην Κύπρο. Η έκρηξη του Ιουλίου του 2011, η οποία είχε ως συνέπεια τον θάνατο 13 προσώπων και την καταστροφή της ναυτικής βάσης και του μεγαλύτερου ηλεκτροπαραγωγικού σταθμού της Κύπρου, προκάλεσε σημαντική μείωση του ΑΕΠ, με υψηλές αυξήσεις στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος και σημαντικές επιπτώσεις στην ευημερία των νοικοκυριών και κατ’ επέκταση σε ολόκληρη την πραγματική οικονομία. Την προσωπική ευθύνη μάλιστα για την καταστροφή στο Μαρί την είχε, σύμφωνα με το πόρισμα της ανεξάρτητης επιτροπής Πολυβίου -που διορίστηκε από την ίδια την τότε κυβέρνηση-, ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ο λαϊκισμός όμως και ο φόβος της ανάληψης του πολιτικού κόστους αλλά και η ιδεολογία του ΑΚΕΛ (κόμμα της Αριστεράς), κόμμα το οποίο στήριζε την προεδρία του κ. Χριστόφια, «εγκλώβισαν» τον τότε πρόεδρο, ο οποίος, αντί να ζητήσει βοήθεια από τον μηχανισμό στήριξης, κατέφυγε σε εσωτερικό δανεισμό και στη βοήθεια των 2,5 δισ. από τη Μόσχα. Κάπως έτσι κρατήθηκε στην εξουσία έως το τέλος της πενταετίας, μεταθέτοντας στην ουσία το πρόβλημα στον νέο πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη και στη νέα κυβέρνηση του ΔΗΣΥ.

Η θέση της κυπριακής κυβέρνησης τότε ήταν (και παραμένει έως και σήμερα για το ΑΚΕΛ) ότι, αν δεν υπήρχε τόσο μεγάλη έκθεση της κυπριακής οικονομίας σε ελληνικά ομόλογα, δεν θα υπήρχε μεγάλη έκθεση στην ελληνική οικονομία και η επίπτωση του PSI θα ήταν μικρότερη, με αποτέλεσμα η χώρα να μη χρειαζόταν βοήθεια από τον μηχανισμό στήριξης. Παραγνωρίζοντας εντελώς βέβαια το γεγονός, ότι και η κυπριακή κυβέρνηση με την σειρά της άφησε εντελώς ακάλυπτο το κυπριακό τραπεζικό σύστημα.

Ξαναγεννήθηκε η ελπίδα

Η αξιοπιστία πάντως της κυπριακής οικονομίας ως προς την πορεία εξόδου από το μνημόνιο αρχίζει να κερδίζεται ξανά. Τα αναγκαία μέτρα δεν είναι ευχάριστα. Όμως μόνο αυτά διασφαλίζουν την πρόοδο του τόπου, προς όφελος των πολιτών. Αυτή είναι η γραμμή του Νίκου Αναστασιάδη, ο οποίος σε καμιά περίπτωση δεν κατέφυγε σε ανεφάρμοστες υποσχέσεις. Και με την πιστή εφαρμογή του μνημονίου και τη σταδιακή υλοποίηση των στόχων που ετέθησαν, είναι θέμα χρόνου να έρθουν και άλλες αναβαθμίσεις από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης.

Σήμερα, χαρακτηριστικά, στην αναβάθμιση της μακροπρόθεσμης πιστοληπτικής ικανότητας της κυπριακής οικονομίας κατά μία βαθμίδα, από CCC σε Β (Low), προχώρησε ο καναδικός οίκος αξιολόγησης DBRS.
  
Η τρόικα άλλωστε ήδη έχει διαψευστεί σε αρκετές από τις προβλέψεις της, τόσο για τα δημοσιονομικά όσο και για τα ποσοστά και το μέγεθος της ύφεσης στην Κύπρο. Η τελευταία διάψευση των προβλέψεών της είναι η έξοδος στις αγορές, την οποία τοποθετούσε έναν με ενάμιση χρόνο αργότερα.