Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Η γεωπολιτική εξηγεί γιατί ο αστροναύτης που θα προσγειωθεί στο φεγγάρι με τη NASA το 2026 δεν θα είναι Γάλλος, Γερμανός ή Ιταλός – sayonara Macron, Scholz και Meloni, οι αστροναύτες σας θα πρέπει να περιμένουν.
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Joe Biden συμφώνησε αυτόν τον μήνα να κάνει έναν Ιάπωνα αστροναύτη τον πρώτο μη Αμερικανό που θα προσγειωθεί στη Σελήνη, αφήνοντας βετεράνους Ευρωπαίους εξερευνητές του διαστήματος από τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο να σβήνουν τις μηχανές των τζετ τους και να περιμένουν μεταγενέστερες αποστολές.
Στο πλαίσιο του προγράμματος Artemis της NASA, οι ΗΠΑ σκοπεύουν να στείλουν αστροναύτες στη Σελήνη το 2026 και να εργαστούν για την κατασκευή ενός σεληνιακού διαστημικού σταθμού και μόνιμη παρουσία στο έδαφος της μέσω μιας σειράς αποστολών και επιστροφής.
Στο μεταξύ, ο Λευκός Οίκος πιέζει τους συμμάχους του να υπογράψουν τις Συμφωνίες Artemis, που αφορούν τους προτιμώμενους από τις ΗΠΑ κανόνες, που θα διέπουν την εμπορική εκμετάλλευση και τις σχετικές διαδικασίες στη Σελήνη και πέραν. Η Ευρώπη αποτέλεσε μέρος του προγράμματος από την αρχή, συμφωνώντας να κατασκευάσει την κάψουλα για το διαστημόπλοιο Orion της NASA που θα μεταφέρει αστροναύτες στη Σελήνη. Η ελπίδα ήταν ότι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) θα εξασφάλιζε αυτή την πολυπόθητη θέση στο Artemis 3 – την πρώτη αποστολή προσγείωσης ανθρώπων στο φεγγάρι από το 1972. «Οι Ευρωπαίοι ήθελαν να είναι οι πρώτες μπότες στο φεγγάρι μετά τους Αμερικανούς, αυτό είναι προφανές», δήλωσε διπλωμάτης του διαστήματος, υπό τον όρο της ανωνυμίας, μετά την απόφαση του Biden.
Αντίθετα, το Τόκιο πήρε το πράσινο φως πρώτο. Η συμφωνία για την αποστολή στο φεγγάρι ανακοινώθηκε αυτόν τον μήνα από τον Ιάπωνα πρωθυπουργό Fumio Kishida κατά τη διάρκεια κρατικής επίσκεψης στην Ουάσιγκτον, λίγες μέρες πριν η επόμενη γενιά Ευρωπαίων αστροναυτών αποφοιτήσει από τη βασική εκπαίδευση, στις 22 Απριλίου. «Υπάρχει ένα γενικότερο αίσθημα στην Ευρώπη ότι μας αφήνουν έξω από το Artemis», λεει ο Arthur Sauzay, δικηγόρος του διαστήματος στην Allen & Overy, προσθέτοντας ότι η έλλειψη συντονισμού στον τρόπο με τον οποίο οι ευρωπαϊκές χώρες υπέγραψαν τις Συμφωνίες Artemis έβλαψε επίσης τις προσπάθειες του μπλοκ να συμμετάσχει στην αποστολή.
Η Ελβετία και η Σουηδία έγιναν οι τελευταίες ευρωπαϊκές χώρες που υπέγραψαν τις συμφωνίες την περασμένη εβδομάδα, καθιστώντας τες την 37η και την 38η χώρες – μέλη.
Όμως, καθώς η Κίνα συγκεντρώνει επίσης συμμάχους για ένα ανταγωνιστικό έργο κοινής βάσης στη Σελήνη, που ονομάζεται Διεθνής Σεληνιακός Σταθμός Έρευνας, με τη Ρωσία, την Ταϊλάνδη, το Πακιστάν και τη Νότια Αφρική να συμμετέχουν μεταξύ άλλων, ο καθορισμός προτύπων για τις επιχειρήσεις στο φεγγάρι γίνεται ανταγωνιστικός. «Είναι μια γεωπολιτική απόφαση και έχει να κάνει πολύ με την Κίνα», δήλωσε ο Hermann Ludwig Moeller, διευθυντής του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Διαστημικής Πολιτικής στη Βιέννη.
Η απόφαση θέτει σε κίνδυνο τις ελπίδες της Ευρώπης να γίνει κορυφαίος παίκτης σε μελλοντικές σεληνιακές αποστολές και υπογραμμίζει τον αποδυναμωμένο τρόπο διοίκησης της ESA. Η τελευταία, με έδρα το Παρίσι, διεξάγει επιχειρήσεις εξερεύνησης και έρευνας για τα μέλη της, αλλά δεν έχει την δυνατότητα να συνάψει μεγαλύτερες συμφωνίες με μεγάλες δυνάμεις για την οικονομική συνεργασία, την ασφάλεια ή την άμυνα. «Δεν έχει να κάνει πλέον με ανταλλαγές ή συμφωνίες παροχής υπηρεσιών, έχει να κάνει με τη γεωπολιτική και έτσι στέλνει ένα μήνυμα», πρόσθεσε ο Moeller. «Αυτό που βλέπουμε εδώ είναι χώρος για διπλωματία του διαστήματος και αυτό δεν αφορά μόνο τα ωφέλιμα φορτία ή ένα ρόβερ».
Σύμφωνα με τις υπάρχουσες συμφωνίες, η ESA έχει κρατήσει τρεις θέσεις σε μελλοντικές, αποστολές Artemis που πάντως δεν έχουν προγραμματιστεί ακόμη, σε αντάλλαγμα για την κατασκευή της κάψουλας που θα φιλοξενήσει τους αστροναύτες. Δύο από τις θέσεις αναμένεται να καλύψουν τις αποστολές Artemis 4 και 5, που θα μεταφέρουν τμήματα του νέου σεληνιακού διαστημικού σταθμού Gateway σε τροχιά πριν επιχειρηθεί προσγείωση στο φεγγάρι.
Η Ιταλίδα Samantha Cristoforetti είναι ισχυρή διεκδικήτρια για αποστολή στο φεγγάρι, με την πρωθυπουργό Giorgia Meloni να την υποστηρίζει, ενώ ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron ξεκίνησε τον αγώνα για την προσγείωση ενός Ευρωπαίου στη σεληνιακή επιφάνεια ζητώντας από τον Γάλλο αστροναύτη Thomas Pesquet να τον συνοδεύσει σε μια συνάντηση με την Αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Kamala Harris το 2021. «Αναμένουμε ότι αυτές οι πτήσεις θα πραγματοποιηθούν πριν από το 2030, αλλά η ακριβής σειρά πρέπει να αποφασιστεί από τη NASA παράλληλα με την πρόοδο του προγράμματος Artemis», δήλωσε εκπρόσωπος της ESA.
Πηγή: POLITICO
