Οι περισσότερες έγκυες που γεννούν στον μήνα τους δεν έχουν ίσως ποτέ προβληματιστεί για αυτή την όχι συχνή αλλά δυνητικά επικίνδυνη κατάσταση της εγκυμοσύνης που καλείται ανεπάρκεια του τραχήλου.
Τι σημαίνει, όμως, ότι ο τράχηλος της μήτρας είναι ανεπαρκής; Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες, ο τράχηλος λειτουργεί ως βαλβίδα που κρατάει μια εγκυμοσύνη στη θέση της. Κατά την εξέλιξη της κύησης, είναι σημαντικό ο τράχηλος να παραμένει κλειστός, ώστε η μήτρα να συνεχίζει να φιλοξενεί το έμβρυο και η γυναίκα να εξαντλεί τους εννέα μήνες της εγκυμοσύνης.
Στην περίπτωση που ο τράχηλος δεν είναι ανθεκτικός, τότε μπορεί να αρχίσει να ανοίγει πρόωρα – το φαινόμενο αυτό καλείται διαστολή. Το αποτέλεσμα είναι η γέννα να ξεκινά πολύ νωρίς, όταν το έμβρυο είναι ακόμη αρκετά πρόωρο ή ακόμη και πριν από το όριο της βιωσιμότητας. Χαρακτηριστικά, μια γυναίκα με ανεπάρκεια τραχήλου βρίσκεται στο 2ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, όταν ξαφνικά «σπάνε» τα νερά, ενώ ακολουθεί πολύ γρήγορος τοκετός. Αν αυτό συμβεί αρκετά νωρίς, είναι αναμενόμενο ότι η εγκυμοσύνη χάνεται, αφού το έμβρυο δεν μπορεί να επιζήσει έξω από τη μήτρα.
Ποιες γυναίκες μπορεί να έχουν ανεπάρκεια τραχήλου; Οι γυναίκες με ιστορικό απώλειας εγκυμοσύνης κάτω από 24 εβδομάδες, με τοκετό που διεκπεραιώθηκε πολύ γρήγορα. Επιπλέον, τέτοια ανεπάρκεια μπορεί να έχουν και ορισμένες γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε παραπάνω από μία επεμβάσεις στον τράχηλο λόγω παθολογικών τεστ Παπανικολάου. Οι αποξέσεις γενικά δεν προκαλούν ανεπάρκεια τραχήλου, αν είναι λιγότερες από τρεις και δεν είχαν ιδιαίτερες δυσκολίες.
Δυστυχώς, δεν υπάρχει ικανοποιητικό τεστ που να θέτει τη διάγνωση της ανεπάρκειας τραχήλου πριν ή κατά την εγκυμοσύνη. Επομένως, πολλοί γιατροί στηρίζονται στο ιστορικό της γυναίκας, προκειμένου να αποφασίσουν πώς θα ενεργήσουν, ώστε να την προλάβουν.
Υπάρχουν δύο τρόποι να προχωρήσει κανείς:
Ο ένας περιλαμβάνει την τοποθέτηση ράμματος που κρατά κλειστό τον τράχηλο της μήτρας. Το ράμμα τοποθετείται με μικροεπέμβαση στην αρχή του 2ου τριμήνου της εγκυμοσύνης. Τα πλεονέκτημα του ράμματος είναι ότι, αν όντως υπάρχει ανεπάρκεια τραχήλου, το ράμμα θα την προλάβει και η εγκυμοσύνη θα φτάσει τον μήνα της. Από την άλλη μεριά, η τοποθέτηση του ράμματος μπορεί να προκαλέσει τοπική φλεγμονή που οδηγεί σε ρήξη του θυλακίου. Επίσης, το ράμμα μπορεί να μη δουλέψει, αν ο λόγος που ο προηγούμενος τοκετός έγινε πρόωρα ήταν άλλος από την ανεπάρκεια τραχήλου.
Μια άλλη επιλογή είναι η παρακολούθηση του μήκους του τραχήλου με κολπικά υπερηχογραφήματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αν ο τράχηλος αρχίσει να κονταίνει, αυτό είναι ένδειξη ότι ο τοκετός μπορεί να ξεκινήσει σύντομα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, απαιτείται η τοποθέτηση ράμματος σε επείγουσα βάση.
Σημαντικό πλεονέκτημα είναι ότι το υπερηχογράφημα είναι ασφαλές. Δυστυχώς, δεν μας δίνει εξασφάλιση ότι η ανεπάρκεια του τραχήλου δεν θα συμβεί αιφνίδια μεταξύ δύο διαδοχικών υπερηχογραφημάτων.
Το άρθρο επιμελήθηκε και υπογράφει ο Θάνος Παπαθανασίου MD (London) MRCOG FHEA
Μαιευτήρας Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Λονδίνου
