Στο πλαίσιο της εξωσωματικής γονιμοποίησης (IVF) είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν ωάρια από τρίτη δότρια. Τα λεγόμενα «δανεικά» ωάρια -έτσι έχει επικρατήσει ο όρος, αν και δεν είναι εννοιολογικά σωστός- γονιμοποιούνται συνήθως με το σπέρμα του συζύγου, τα δε έμβρυα που προκύπτουν, τοποθετούνται στη μήτρα της συζύγου, η οποία πρόκειται να κυοφορήσει τη μελλοντική εγκυμοσύνη.
Ο συχνότερος λόγος που καταφεύγει ένα ζευγάρι σε «δανεικά» ωάρια είναι αφού έχει ήδη δοκιμάσει ανεπιτυχώς την IVF με τα ωάρια της συζύγου. Υπάρχει περίπτωση οι ωοθήκες της συζύγου να μην ανταποκρίνονται στα φάρμακα της εξωσωματικής ή, εναλλακτικά, να ανταποκρίνονται σχετικά καλά, αλλά χωρίς επιτυχία έπειτα από επανειλημμένες προσπάθειες. Σπανιότερα, μπορεί να υπάρχει κάποιος σοβαρός γενετικός λόγος από τη μεριά της γυναίκας που να αποτρέπει χρήση των δικών της ωαρίων.
Ο συχνότερος λόγος που η ποιότητα και η ποσότητα των ωαρίων δεν είναι ικανοποιητική έχει να κάνει με την ηλικία της συζύγου. Μετά τα 37 έτη περίπου, πολλές γυναίκες δεν έχουν ικανοποιητικές αποθήκες ωαρίων στις ωοθήκες τους, παρότι κάνουν τακτικά ωορρηξία. Βέβαια, κάθε γυναίκα είναι διαφορετική και, συνεπώς, η ηλικία δεν είναι το μόνο κριτήριο. Υπάρχουν ειδικές εξετάσεις, ώστε να μπορεί να διαπιστώσει κανείς αν κάτι τέτοιο μπορεί να συμβαίνει. Βέβαια, η πτωχή ανταπόκριση των ωοθηκών σε υψηλές δόσεις φαρμάκων κατά την IVF αποτελεί ίσως το πιο πειστικό κριτήριο ότι μια γυναίκα έχει περιορισμένες αποθήκες ή και χαμηλή ποιότητα ωαρίων.
Η εξωσωματική γονιμοποίηση με «δανεικά» ωάρια έχει πλεονεκτήματα σε σχέση με τη χρήση ωαρίων της ίδιας της συζύγου. Επειδή η δότρια είναι νέα και υγιής γυναίκα, τα ωάρια είναι συνήθως πολύ καλής ποιότητας και, επακόλουθα, τα έμβρυα που σχηματίζονται έχουν καλό δυναμικό εμφύτευσης. Το ποσοστό εγκυμοσύνης ύστερα από χρήση «δανεικών» ωαρίων επηρεάζεται βασικά από την ηλικία της δότριας και κυμαίνεται γύρω στο 40-50% ανά προσπάθεια. Επίσης, η εγκυμοσύνη που θα προκύψει δεν έχει συνήθως αυξημένη πιθανότητα γενετικού προβλήματος πχ. συνδρόμου Down, αφού η δότρια είναι νέα γυναίκα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ελληνικός νόμος αφενός κατοχυρώνει την ανωνυμία της δότριας και αφετέρου ξεκαθαρίζει ότι το παιδί που θα προκύψει από μια τέτοια θεραπεία ανήκει αυτεξούσια στο ζευγάρι – με την προϋπόθεση ότι έχει προηγηθεί γάμος.
Βέβαια, πολλά ζευγάρια δεν αποδέχονται την επίτευξη εγκυμοσύνης με χρήση γενετικού υλικού από τρίτο άτομο. Αυτό παραμένει προσωπική επιλογή και είναι απολύτως σεβαστή.
Ο ρόλος του γιατρού είναι επίσης πολύ σημαντικός. Δεν περιορίζεται μόνο στις ιατρικές ενδείξεις και προϋποθέσεις μιας τέτοιας διαδικασίας, αλλά περιλαμβάνει και μια, όσο το δυνατόν, αντικειμενική συζήτηση για τις ηθικές και κοινωνικές προεκτάσεις που αφορούν σε μια πράξη όπως τη δωρεά ωαρίων.
Το άρθρο επιμελήθηκε και υπογράφει
ο Θάνος Παπαθανασίου MD (London) MRCOG FHEA
Μαιευτήρας Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Λονδίνου
www.gynaikologos.net
