Αν και η πλειοψηφία των υπογόνιμων ζευγαριών που θα υποβληθούν σε εξωσωματική γονιμοποίηση θα πετύχουν τελικά την πολυπόθητη εγκυμοσύνη, κάτι τέτοιο δεν είναι και ο κανόνας. Αυτό συνεπάγεται ότι υπάρχει και ένα σεβαστό ποσοστό γυναικών που δε θα καταφέρουν να μείνουν έγκυες, παρόλες τις επανειλλημμένες προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Όταν η θεραπεία αυτή πηγαίνει καλά – δηλαδή η γυναίκα μένει έγκυος και τελικά γεννά ένα παιδί – εξυπακούεται ότι όλα έγιναν όπως έπρεπε. Από την άλλη μεριά, όταν η γυναίκα δε μείνει έγκυος, είναι σημαντικό να γίνει ανάλυση της μεθόδου της εξωσωματικής γονιμοποίησης που προηγήθηκε, ώστε να βρεθεί πού ακριβώς βρίσκεται η δυσκολία και αν υπάρχει κάτι που μπορεί να γίνει ώστε αυτή να ξεπεραστεί.
Μια συνήθης περίπτωση είναι όταν παράγονται καλά έμβρυα στο εργαστήριο , αλλά δυστυχώς δε επιτυγχάνεται εγκυμοσύνη. Αυτό σημαίνει ότι τα έμβρυα τοποθετούνται μέν στη μήτρα, αλλά δεν εμφυτεύονται. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει γενικά κάποιο πρόβλημα αφού μόνο λίγα από τα έμβρυα θα εμφυτευτούν κάτω από φυσιολογικές συνθήκες μέσα στη μήτρα (περίπου 20%-30%). Γι αυτό το λόγο, δεν είναι υποχρεωτικά ανησυχητικό το γεγονός της αποτυχίας εγκυμοσύνης με καλά έμβρυα. Βέβαια, αν το σενάριο αυτό επαναλαμβάνεται σε πολλές προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης, μπορεί να υπάρχει κάποιος «κρυφός» ανασταλτικός παράγοντας στη μήτρα της γυναίκας. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η γυναίκα που έχει 3 αποτυχημένες εξωσωματικές στο ενεργητικό της ενώ παράγει καλά έμβρυα, χρήζει κάποιου περαιτέρω ελέγχου στο επίπεδο της μήτρας.
Ένα άλλο συχνό σενάριο είναι η φτωχή ανταπόκριση των ωοθηκών στα φάρμακα-ορμόνες που χορηγούνται κατά τη διάρκεια ενός κύκλου. Ενώ σε μια καλή περίπτωση η παραγωγή ωαρίων είναι ικανοποιητική (περίπου 10 ή και παραπάνω), σε περίπου 10% παράγονται τρία ή λιγότερα ωάρια. Οι γυναίκες αυτές λέγονται διεθνώς «poor responders». Το πρόβλημα που υφίσταται στις γυναίκες αυτές είναι ότι οι αποθήκες ωαρίων στις ωοθήκες τους βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα, με αποτέλεσμα να μην παράγονται πολλά ωάρια ανά κύκλο. Η πτωχή συγκομιδή ωαρίων – σε ποσότητα αλλά όπως γνωρίζουμε και σε ποιότητα – οδηγεί σε λίγα και όχι πολύ καλά έμβρυα, με χαμηλό δυναμικό εγκυμοσύνης. Δυστυχώς, δεν υπάρχει απλός ή βέβαιος τρόπος για να βελτιώσουμε την ανταπόκριση στις «poor responders».
Έχουν κατά καιρούς δοκιμαστεί πρωτόκολλα με πολύ μεγάλες δόσεις φαρμάκων, συνδυασμούς φαρμάκων, συμπληρώματα καθώς και πρόσφατα κάποια ανδρογόνα φάρμακα. Σίγουρα, δεν είμαστε κοντά στο να επιλύσουμε το ζήτημα αυτό, το οποίο από ό,τι φαίνεται είναι συνοδό φαινόμενο της παρόδου της ηλικίας της γυναίκας.
Υπάρχουν και άλλες όχι συχνές περιπτώσεις πτωχής ανταπόκρισης στην εξωσωματική γονιμοποίηση, οι οποίες είναι πολύ ειδικές για να συζητηθούν εδώ. Θεωρώ σημαντικό το μήνυμα ότι η εξωσωματική γονιμοποίηση δεν είναι πανάκεια και φυσικά δεν αναπληρώνει τη γονιμότητα που προοδευτικά χάνει μια γυναίκα με την αύξηση της ηλικίας.
ΘΑΝΟΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ MD(London) MRCOG FHEA
Μαιευτήρας Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Λονδίνου
www.gynaikologos.net
