Συνέντευξη: Χρήστος Μαζάνης
«Για εμάς τους επιστήμονες ο Ήλιος είναι μια πρόκληση. Τα τελευταία χρόνια που τον μελετάμε βρίσκουμε και δεδομένα τα οποία δεν μπορούμε να τα εξηγήσουμε» λέει σε συνέντευξή της στην τηλεόραση της «Ζούγκλας» η Διευθύντρια Ερευνών Φυσικής Διαστήματος του Αστεροσκοπείου Αθηνών, Όλγα Μαλανδράκη την οποία βράβευσε η NASA για τη συνεισφορά της στην έρευνα για τα μυστήρια του Ήλιου.
Η Ελληνίδα επιστήμονας κατά τη διάρκεια της συζήτησης αναφέρεται μεταξύ άλλων στις ηλιακές καταιγίδες και τους κινδύνους που εγκυμονούν για τον πλανήτη μας, στις ηλιακές εκρήξεις και τις επιπτώσεις, στον αγώνα της επιστημονικής της ομάδας να προβλέπουν τη συμπεριφορά του Ηλίου και τον διαστημικό καιρό. «Eίναι πιθανό μια ηλιακή καταιγίδα να προκαλέσει black out σε μια χώρα», λέει μεταξύ άλλων ενώ τοποθετείται για την απόφαση της Πολιτείας να υπαχθεί το Εθνικό Αστεροσκοπείο στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Επίσης, αναφέρεται και στα νέα διαστημικά σκάφη που χάρη σε αυτά η ανθρωπότητα «αγγίζει» τον Ήλιο.
Το Parker Solar Probe και το Solar Orbiter είναι δύο νέα διαστημικά σκάφη χάρη στα οποία η ανθρωπότητα μελετά τον Ήλιο πιο κοντά από ποτέ. Ο αμερικανικός οργανισμός που ασχολείται με την εξερεύνηση του διαστήματος βράβευσε την επιστήμονα με το Group Achievement Award για τη δουλειά της με την ομάδα του Parker Solar Probe, που έχει αναλάβει να αναλύει δεδομένα για τον Ήλιο μέσω ενός εξελιγμένου διαστημικού βολιστήρα. Οι βολιστήρες είναι εξερευνητικές διαστημικές συσκευές που κατευθύνονται προς ένα ουράνιο σώμα. Στο σύντομο χρονικό διάστημα που περνούν από κοντά του, και πριν απομακρυνθούν, συλλέγουν όσες περισσότερες πληροφορίες μπορούν.
Αυτές οι πληροφορίες είναι κυρίως εικόνες και μετρήσεις. Για τον σκοπό αυτό είναι εφοδιασμένοι με κάμερες για την λήψη εικόνων, με μαγνητόμετρα για μετρήσεις μαγνητικών πεδίων, με φασματογράφους για την ανίχνευση χημικών στοιχείων και για μετρήσεις θερμοκρασιών. Οι παρατηρήσεις τους εκπέμπονται μετά προς τη Γη.
Το Parker Solar Probe εκτοξεύτηκε στις 4 Αυγούστου του 2018 και κάνει διαρκώς μια τροχιά όπως μια «θηλιά» γύρω από τον Ήλιο. Το συγκεκριμένο σκάφος μάλιστα, πρόσφατα κατέρριψε για ακόμα μία φορά το ρεκόρ του ταχύτερου τεχνητού αντικειμένου. Στο 17ο κοντινό πέρασμά του από τον Ήλιο έπιασε τα 625.266 χιλιόμετρα την ώρα, ή 176 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, ταχύτητα 500 φορές μεγαλύτερη από την ταχύτητα του ήχου στην επιφάνεια της θάλασσας.
H θερμική ασπίδα του σκάφους το προστατεύει από τις ακραίες θερμοκρασίες που φτάνουν τους 1.400 βαθμούς Κελσίου. Όπως λένε οι επιστήμονες, πρόκειται να καταρρίψει εκ νέου το ρεκόρ το 2024, όταν πλησιάσει τον Ήλιο σε απόσταση μικρότερη των 4 εκατομμυρίων χιλιομέτρων.
Εκτός του ότι κατέρριψε το ρεκόρ ταχύτητας και το ρεκόρ της μικρότερης απόστασης από τον Ήλιο, το Parker Solar Probe έγινε πέρυσι η πρώτη αποστολή που πέρασε μέσα από μια «εκτίναξη στεμματικής μάζας», ή CME, ένα είδος έκρηξης στην επιφάνεια του Ήλιου που εκτοξεύει στο Διάστημα δισεκατομμύρια τόνους πρωτονίων και ηλεκτρονίων.
«Σε περίπτωση που τα σύννεφα αυτών των φορτισμένων σωματιδίων πετύχουν τη Γη, μπορούν να προκαλέσουν βλάβες σε δίκτυα ηλεκτροδότησης, να καταστρέψουν δορυφόρους και να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή αστροναυτών», επισημαίνει η κα Μαλανδράκη.
Το σκάφος Solar Orbiter του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) ξεκίνησε το ταξίδι του προς τον Ήλιο στις 10 Φεβρουαρίου του 2020 με σκοπό να φωτογραφήσει τις αχαρτογράφητες πολικές περιοχές. Παράλληλα, έχει σκοπό να μελετήσει την ηλιακή ατμόσφαιρα (στέμμα), τον ηλιακό δίσκο, τον ηλιακό άνεμο, τα ηλιακά μαγνητικά πεδία και την αλληλεπίδραση Γης-Ήλιου.
Μόλις το 2022 τράβηξε μια σειρά από κοντινές και εντυπωσιακές εικόνες του Ήλιου, φέρνοντας στο φως για πρώτη φορά νέες λεπτομέρειες, μεταξύ άλλων τον λεγόμενο «ηλιακό σκαντζόχοιρο», έναν περίεργο πίδακα καυτών και κρύων αερίων που παρατηρείται για πρώτη φορά στην ηλιακή επιφάνεια. Ο «σκαντζόχοιρος», όπως βαφτίστηκε από τους επιστήμονες, έχει έκταση 25.000 χιλιομέτρων, περίπου διπλάσια από τη διάμετρο της Γης, καλύπτοντας παρόλα αυτά ένα μικρό μόνο τμήμα της διαμέτρου του Ήλιου (1,4 εκατ. χλμ).
«Συνεργαζόμαστε με τις αποστολές αυτές κάτι που μαρτυρά το υψηλό επίπεδο έρευνας, που γίνεται στο Αστεροσκοπείο», λέει μεταξύ άλλων η Όλγα Μαλανδράκη προσθέτοντας πως «συλλέγουμε δεδομένα για τον καιρό του διαστήματος και τα στέλνουμε στην ΝΑSA».
