Σε έξι ερωτήματα για το τι θα ακολουθήσει μετά το δημοψήφισμα επιχειρεί να απαντήσει η ανταποκρίτρια του «Guardian» στην Αθήνα Helena Smith:
Τι θα συμβεί αν επικρατήσει το όχι;
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας δεσμεύτηκε ότι ανεξαρτήτως αποτελέσματος θα επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τους πιστωτές μετά το δημοψήφισμα. Η ΕΕ, η ΕΚΤ και το ΔΝΤ (…) επέμεναν ότι ένα όχι θα σημαίνει το τέλος των διαπραγματεύσεων. Αυτό, με τη σειρά του, θα σήμαινε το τέλος της οικονομικής υποστήριξης για την Αθήνα, η οποία ήδη αθέτησε την πληρωμή δόσης ύψους 1,6 δισ. ευρώ προς το ΔΝΤ και έχει μπροστά της καταβολή 3 δισ. ευρώ στην ΕΚΤ στις 20 Ιουλίου. Ο Τσίπρας είπε ότι μια συμφωνία που θα προβλέπει ρευστότητα έναντι μεταρρυθμίσεων θα ήταν εφικτή «εντός 48 ωρών» – πάνω στην ώρα για να δουν τις τράπεζες να ξανανοίγουν την Τρίτη, προθεσμία την οποία ανακοίνωσε η κυβέρνηση.
Έχει σημασία το ποσοστό του αποτελέσματος;
Πολλά θα εξαρτηθούν από το εύρος της διαφοράς μεταξύ των ναι και των όχι. Αν το όχι κυριαρχήσει με μεγάλο ποσοστό, η ρήξη με την Ευρώπη σχεδόν σίγουρα θα επακολουθούσε, καθώς οι πιστωτές θα το εκλάμβαναν ως ηχηρή απόρριψη των σκληρών, γεμάτων λιτότητα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται για περισσότερα κεφάλαια διάσωσης.
Τι θα σήμαινε η έξοδος από το ευρώ;
Εν μιά νυκτί οι τράπεζες θα γίνονταν αφερέγγυες, η παραγωγικότητα της οικονομίας θα κατέρρεε και ο υπερπληθωρισμός θα εκρήγνυτο, καθώς η επανεισαχθείσα δραχμή θα υποτιμούνταν αμέσως. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι κοινωνική αναταραχή πιθανώς θα ξεσπούσε με το κλείσιμο το συνόρων προκειμένου να σταματήσει η φυγή σκληρών νομισμάτων στο εξωτερικό. Η τιμή των εισαγωγών θα εκτινασσόταν στα ύψη.
Πολιτική αναταραχή θα μπορούσε να ακολουθήσει, ενώ η άκρα αριστερά και η άκρα δεξιά -οι οποίες υποστήριξαν την ψήφο υπέρ του όχι- θα ένιωθαν ενισχυμένες. Η αριστερή πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ, συνδικαλιστικές και εργατικές ενώσεις, με την υποστήριξη της αντικαπιταλιστικής ΑΝΤΑΡΣΥΑ, εδώ και πολύ καιρό επιζητούν διαχωρισμό από την ΕΕ και διαγραφή του τεράστιου χρέους της Ελλάδας. Η έξοδος από το ευρώ θα εκκινούσε μια αλυσίδα γεγονότων που θα οδηγούσαν στη ρήξη με την ΕΕ. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα γρήγορα θα γινόταν ένα βαλκανικό κράτος τρίτης κατηγορίας. Οι πλούσιοι θα ευημερούσαν, αρπάζοντας ακίνητα σε τιμές που θα έπιαναν πάτο με το σκληρό νόμισμα που ίδιοι θα είχαν εξαφανίσει στο εξωτερικό· οι φτωχοί θα πλήττονταν πολύ σκληρά από τον υπερπληθωρισμό.
Και αν νικήσει ένα «μικρό όχι»;
Οι διεθνείς πιστωτές μπορεί να χαλαρώσουν λίγο απέναντι στον Τσίπρα και να φτάσουν σε συμφωνία μαζί του, εξασφαλίζοντας την πολιτική σταθερότητα. Αλλά με την εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο πλευρών σε ιστορικό χαμηλό, η όρεξη για περαιτέρω διαπραγματεύσεις με τον Τσίπρα είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Οι ψηφοφόροι τού όχι επίσης θα τον εμπόδιζαν να συμφωνήσει περισσότερα «υφεσιακά μέτρα», που περιλαμβάνουν περικοπές στον προϋπολογισμό και αυξήσεις φόρων. Πολύ γρήγορα θα κατέληγε όμηρος των απαιτήσεων των δανειστών, και των ίδιων των ψηφοφόρων του που εναντιώνονται στη λιτότητα. Ακόμα κι αν έκανε συμβιβασμούς, όπως έχει ήδη εννοήσει ότι θα πράξει, θα πίεζε για διαγραφή χρέους – ενθαρρυμένος από την αναγγελία του ΔΝΤ ότι χωρίς αντιμετώπιση του αφόρητου χρέους της Αθήνας η οικονομία ποτέ δεν θα επιστρέψει στην ανάπτυξη και δεν θα ανακάμψει πλήρως.
Τι θα συμβεί σε περίπτωση επικράτησης του ναι;
Είτε ηχηρό είτε όχι, μια επικράτηση του ναι θα καθιστούσε αδύνατο για την κυβέρνηση να συνεχίσει ως έχει. Εκλογές μπορεί να προκηρύσσονταν ή να σχηματιζόταν μια κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας, πιθανώς με τεχνοκράτες επικεφαλής. Ο Τσίπρας έχει υπαινιχθεί ότι θα παραιτηθεί. Ο υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης έχει δηλώσει ότι θα αποχωρήσει σε περίπτωση που ηττηθεί το στρατόπεδο του όχι.
Θα μπορούσαν να ξαναρχίσουν οι συνομιλίες;
Μια νέα κυβέρνηση θα έπρεπε να ξαναρχίσει άμεσα διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές. Αν το δημοψήφισμα κατέληγε στο ναι με μεγάλο ποσοστό, υπάρχει η ελπίδα ότι οι πιστωτές θα αντάμειβαν την Ελλάδα με ένα χρηματοπιστωτικό σωσίβιο που θα αντιμετώπιζε το ζήτημα του μη βιώσιμου χρέους της. Αν επιλεγούν νέες εκλογές -πιθανώς τον Σεπτέμβριο- ο ΣΥΡΙΖΑ εύκολα θα μπορούσε να αναδειχθεί και πάλι νικητής. Ακόμη ένας κύκλος του ελληνικού δράματος θα ξανάρχιζε.
Επιμέλεια: Βάννα Μπρούσαλη
