Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία που έδωσε στη Δικαιοσύνη κατά τη διάρκεια της απολογίας του ο πρώην Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του ΟΣΕ, Σπύρος Πατέρας, για τα όσα ο ίδιος έζησε ως επικεφαλής του Οργανισμού από το 2021, μέχρι και λίγες ημέρες μετά την τραγωδία στα Τέμπη. Για την υπόθεση που στοίχισε τη ζωή σε 57 ανθρώπους έχει την ιδιότητα του κατηγορούμενου και αντιμετωπίζει κατηγορίες για ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή και διατάραξης ασφάλειας συγκοινωνιών μέσων σταθερής τροχιάς από την οποία προήλθε θάνατος.
Η «Ζούγκλα» αποκαλύπτει τους ισχυρισμούς του κ. Πατέρα στις ερωτήσεις του Εφέτη Ανακριτή Λάρισας κατά τη διάρκεια της απολογίας του, για τη μη ολοκλήρωση της σύμβασης 717 που άφησε «γυμνό» από τηλεδιοίκηση, κυρίως το κομμάτι της Λάρισας, για τις συσκέψεις, τα αμέτρητα μέιλ, αλλά και τις σιωπηρές παρατάσεις.
«Ο ΕΡΓΟΣΕ απέρριψε αίτημα παράτασης για την 717 και ο Υπουργός έκανε δεκτό το αίτημα»
Ερώτηση: Σας ετέθη από την ανάληψη των καθηκόντων σας και εντεύθεν από τις αρμόδιες Διευθύνσεις του ΟΣΕ και τους Διευθυντές αυτών το ζήτημα της μη λειτουργίας της φωτεινής σηματοδότησης στο τμήμα της γραμμής Λάρισα-Ν. Πόροι και της απώλειας λειτουργίας του ΚΕΚ Λάρισας;
Απάντηση: Δεν ετέθη συγκεκριμένα το θέμα της τηλεδιοίκησης και της σηματοδότησης της Λάρισας, αλλά είχα εξαρχής την εικόνα και την ενημέρωση τόσο από τους αρμόδιους Διευθυντές του Οργανισμού, όσο και από τις προηγούμενες Διοικήσεις και τις ενεργές του ΟΣΕ και της ΕΡΓΟΣΕ, όσο και από το εποπτεύον τον Οργανισμό Υπουργείο ότι το σύνολο της σηματοδότησης και της τηλεδιοίκησης του άξονα Αθηνών-Προμαχώνα βρισκόταν υπό ανάταξη στα πλαίσια μιας εν εξελίξει σύμβασης, της 717/2014. Αμέσως με την ανάληψη των καθηκόντων μου ζήτησα από τον κ. Βίνη, Πρόεδρο και Διευθύνοντα Σύμβουλο της ΕΡΓΟΣΕ έγγραφη ενημέρωση για την εξέλιξη του έργου και μου απεστάλη το από 22-01-2021 μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με συνημμένο αναλυτικό ενημερωτικό σημείωμα περί της προόδου των εργασιών στα επιμέρους τμήματα το οποίο και Σας το καταθέτω.
Ερώτηση: Τι ενημέρωση είχατε για την πορεία εκτέλεσης-υλοποίησης της σύμβασης 717 από την ΕΡΓΟΣΕ και από ποιον; Ελέγχατε την πορεία υλοποίησης της σύμβασης ενόψει του ότι το σύνολο των μετοχών της ΕΡΓΟΣΕ ανήκε στον ΟΣΕ;
Απάντηση: Οι συναντήσεις μου με τον κ. Βίνη μεταξύ άλλων και για το χρονοδιάγραμμα της 717/2014, ήταν τακτικότατες και συστηματικές. Κατά τον χρόνο της θητείας μου, τον επισκέφθηκα στο κτήριο της ΕΡΓΟΣΕ, που βρίσκεται δίπλα στον ΟΣΕ, δεκάδες φορές. Ελάμβανα τακτικά ενημέρωση του χρονοδιαγράμματος παράδοσης των έργων από την ΕΡΓΟΣΕ και όσον αφορά στην υλοποίηση της 717/2014 τον συντονισμό υλοποίησης τον είχε πρωτίστως το αρμόδιο Υπουργείο σε συνεργασία άμεση με την ΕΡΓΟΣΕ. Ήταν γνωστό σε όλους, και στο Υπουργείο και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή που παρακολουθούσε το θέμα της υλοποίησης της 717/2014 το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των έργων. Εξάλλου, όλες οι παρατάσεις εδίδοντο κατόπιν σύμφωνης γνώμης της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Προγράμματος «Μεταφορές» και από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΡΓΟΣΕ χωρίς την οποιαδήποτε ή την παραμικρή ανάμειξη του ΟΣΕ ο οποίος δεν κοινοποιείτο καν στον Πίνακα Αποδεκτών. Και αναφέρομαι ειδικά στο Υπουργείο γιατί σε μία περίπτωση που απορρίφθηκε σιωπηρά το αίτημα παράτασης των αναδόχων από την ΕΡΓΟΣΕ, κατ’ ένσταση αυτό έγινε δεκτό από τον Υπουργό.
Ερώτηση: Κατά τη θητεία σας θέσατε το πρόβλημα της καθυστέρησης υλοποίησης-ολοκλήρωσης της σύμβασης 717 στη διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ και τις αρμόδιες υπηρεσίες-διευθύνσεις του Υπουργείου Μεταφορών και αν ναι, πότε και σε ποιους και με ποιο τρόπο;
Απάντηση: Η καθυστέρηση της 717/2014, η οποία προέκυψε σε συνέχεια της υπογραφής της συμπληρωματικής σύμβασης, ήταν σε γνώση μου δεδομένου ότι συμμετείχε σε συστηματικές συσκέψεις των συναρμόδιων Υπουργείων με την ΕΡΓΟΣΕ και άλλους φορείς και η εποπτεία και πρόοδος και πίεση ως προς την εξέλιξη της συγκεκριμένης σύμβασης γινόταν από τα συναρμόδια Υπουργεία μέσω αυτών των συναντήσεων. Η πίεση ήταν δεδομένη από όλους τους φορείς συμπεριλαμβανομένου και του ΟΣΕ.
Ερώτηση: Στις ηλεκτράμαξες-συρμούς στους οποίους ήταν εγκατεστημένο το σύστημα GSM-R, από την παραλαβή του το 2018, γνωρίζετε αν γινόταν χρήση του συστήματος από τους μηχανοδηγούς και τι οδηγίες-εντολές υπήρχαν προς αυτούς;
Απάντηση: Σε ότι αφορά την περίοδο προ της θητείας μου κι από όσο έχω ενημερωθεί, την περίοδο περί τα έτη 2019 – 2020 και μετά την παράδοση του πρώτου τμήματος του έργου από την ΕΡΓΟΣΕ, οι αρμόδιες Διευθύνσεις του ΟΣΕ κίνησαν τις διαδικασίες τόσο εσωτερικά, όσο και απέναντι στις Σιδηροδρομικές Επιχειρήσεις, για δοκιμαστική λειτουργία του συστήματος στα τμήματα που αυτό είχε παραδοθεί.
Παράλληλα, είχαν γίνει και ενέργειες για εκπαίδευση όλου του προσωπικού τόσο του Οργανισμού, όσο και των Σιδηροδρομικών Επιχειρήσεων. Με την τελική παράδοση του συνόλου του έργου στις αρχές του 2021, ο ΟΣΕ κίνησε άμεσα τις διαδικασίες για την έκδοση πιστοποιητικού του Κοινοποιημένου Οργανισμού (ΝΟΒΟ) με την έκδοση του οποίου απέστειλε τον συνολικό φάκελο του συστήματος στη ΡΑΣ. Το παρατρόχιο σύστημα ετέθη σε λειτουργία από τη ΡΑΣ το καλοκαίρι του 2022 και εν συνεχεία η ΡΑΣ ζήτησε από την ΓΑΙΑΟΣΕ την υποβολή του αντίστοιχου φακέλου για το επιτρόχιο σύστημα. Η οριστική έγκριση της ΡΑΣ επί του επιτρόχιου συστήματος, άρα των cabradios, δεν είχε ολοκληρωθεί ως τον Φεβρουάριο του 2023. Στο διάστημα αυτό, μετά τη θέση σε λειτουργία του παρατρόχιου εξοπλισμού από την ΡΑΣ, ο ΟΣΕ με επιστολές του την 22-7-2022, 18-8-2022 και 25-11-2022, ζήτησε από τις Σιδηροδρομικές Επιχειρήσεις την δοκιμαστική λειτουργεία του συστήματος, προκειμένου να το θέσει σε λειτουργία αρχικώς την 01-11-2022 και κατόπιν ( μετά από σχετικό αίτημα της Hellenic Train) την 01-12-2022.
Ερώτηση: Επιτρεπόταν μετά το έτος 2018 η κίνηση ηλεκτραμαξών που δεν είχαν εγκατεστημένο το σύστημα GSM-R;
Απάντηση: Εξ όσων γνωρίζω δεν απαγορευόταν η κίνηση ηλεκτραμαξών στο δίκτυο χωρίς εγκαταστημένο σύστημα GSM-R.
Ερώτηση: Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι η έλκουσα ηλεκτράμαξα της εμπορικής δεν είχε εγκατεστημένο GSM-R, ενώ η 2η ηλεκτράμαξα αυτής και η αντίστοιχη της επιβατικής το είχαν κλειστό κατά τον χρόνο του δυστυχήματος;
Απάντηση: Η αρμοδιότητα αιτήσεως και εγκατάσταση συσκευών στου συρμούς που κυκλοφορούν στο σιδηροδρομικό δίκτυο ανήκει στο διαχειριστή των συρμών και όχι στο διαχειριστή του δικτύου.
Ερώτηση: Είχαν δοθεί από τον ΟΣΕ οδηγίες-εντολές προς την Hellenic Train για τη χρήση του GSMR ακόμη και προς της πιστοποίησης αυτού;
Απάντηση: Πέραν των τριών επιστολών που προανέφερα, μέσω των Διευθύνσεων του ΟΣΕ, εξ όσων γνωρίζω, υπήρχε μία προετοιμασία για την ενεργοποίηση του συστήματος μετά τη λήξη της δοκιμαστικής περιόδου. Σημειώνω βέβαια, κατά τη θέση της ΡΑΣ, απαιτείται να ολοκληρωθεί η έγκριση θέσης σε λειτουργία του συγκεκριμένου υποσυστήματος προκειμένου να λειτουργεί νομίμως.
«Η 717 μας εμπόδιζε να επέμβουμε»
Τα κακώς κείμενα και την καθυστέρηση της υλοποίησης των έργων της 717 όλοι τα γνώριζαν, αλλά όπως αποκάλυψε ο πρώην πρόεδρος του ΟΣΕ τα χέρια τους ήταν δεμένα εξαιτίας της 717.
Ερώτηση: Σας απασχόλησε ποτέ το ζήτημα συντήρησης – επισκευής της φωτοσήμανσης στο τμήμα Λάρισα-Ν. Πόροι και του ΚΕΚ Λάρισας, ενόψει των πολυετών καθυστερήσεων και παρατάσεων της σύμβασης 717;
Απάντηση: Διαχειριστικά, νομικά και επιχειρησιακά ήταν αδύνατο να επέμβουμε στην ανάταξη των συστημάτων τηλεδιοίκησης και σηματοδότησης στο επίμαχο τμήμα αλλά και σε όλο το δίκτυο, του οποίου η παράδοση ως άρτια και λειτουργικά ήταν αντικείμενο της σύμβασης 717/2014.
Ερώτηση: Τι επίβλεψη — ενημέρωση είχατε ως προς τη λειτουργία των συστημάτων ασφάλειας της κυκλοφορίας στο τμήμα Λάρισα-Ν. Πόροι και στο ΚΕΚ Λάρισας και τι οδηγίες — κατευθύνσεις δίνατε προς τις αρμόδιες Διευθύνσεις για το ζήτημα αυτό;
Απάντηση: Δεν έδινα συγκεκριμένες οδηγίες. Η απαίτηση ήταν να εφαρμόζεται αυστηρά ο Γενικός Κανονισμός Κίνησης του ΟΣΕ με ότι προβλέπεται σχετικά με την ύπαρξη ή μη των συστημάτων.
Ερώτηση: Είχατε ενημέρωση – συναντήσεις από τους συνδικαλιστές ΟΣΕ / Hellenic Train για την κατάσταση των συστημάτων ασφάλειας της κυκλοφορίας; Γνωρίζατε τις κατά καιρούς έγγραφες οχλήσεις τους – διαμαρτυρίες για το ζήτημα;
Απάντηση: Εγώ προσωπικά είχα επικοινωνία και ενημέρωση με όλες τις συνδικαλιστικές οργανώσεις και του ΟΣΕ και της Hellenic Train από την οποία προέκυπταν όλα τα θέματα τα οποία τους απασχολούσαν και είχαν από εμένα τη δέουσα ενημέρωση σχετικά με τις εν εξελίξει δράσεις και ενέργειες του Οργανισμού.
Ερώτηση: Ενόψει και της διάταξης του άρθρου 40 παρ. 3 του Ν. 4974/2022 τι εποπτεία ασκούσε το Υπουργείο Μεταφορών στον ΟΣΕ σχετικά με τη συντήρηση-επισκευή του υπάρχοντος σιδηροδρομικού δικτύου;
Απάντηση: Το βασικό μέλημα δικό μου το οποίο αποτελούσε και προτεραιότητα στις συναντήσεις με το Υπουργείο ήταν η ενίσχυση της χρηματοδότησης του Οργανισμού ώστε να μπορεί με επάρκεια πόρων, όχι μόνο οικονομικών αλλά και ανθρώπινων, να επιτελέσει στον επιθυμητό βαθμό τον ρόλο του. Το Υπουργείο, κατόπιν αυτών των επικοινωνιών, σταδιακά επί της θητείας μου μερίμνησε για την αύξηση των πόρων αυτών και εν τέλει μέχρι τα τέλη του 2022 είχε ληφθεί η απόφαση υπερδιπλασιασμού της κρατικής ενίσχυσης του ΟΣΕ.
Ερώτηση: Κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των καθηκόντων επίβλεψης των συγκεκριμένων Διευθύνσεων ερχόσασταν ή ήρθατε ποτέ σε άμεση επικοινωνία με τους Διευθυντές των Διευθύνσεων αυτών; Αν ναι, για ποια θέματα που αφορούσαν τη λειτουργία των ήδη υπαρχόντων συστημάτων ασφαλείας;
Απάντηση: Οι συσκέψεις και επαφές με τους εν λόγω Διευθυντές ήταν συστηματικότατες και η ενημέρωση ήταν πλήρης και υπήρχε απόλυτη εμπιστοσύνη στην επιτέλεση του έργου τους δεδομένης της μεγάλης εμπειρίας τους. οι ενημερώσεις αφορούσαν το σύνολο των δράσεων των Διευθύνσεων, μεταξύ δε αυτών και τις ολοκληρώσεις και παραλαβές του Οργανισμού από αναμενόμενα έργα της ΕΡΓΟΣΕ.
Ερώτηση: Οι Διευθυντές των επίμαχων Διευθύνσεων σας ανέφεραν ποτέ με δική τους πρωτοβουλία ζητήματα που αφορούσαν τις Διευθύνσεις τους το διάστημα που είχατε τη συγκεκριμένη ιδιότητα;
Απάντηση: Οποτεδήποτε υπήρχαν προβλήματα που είχαν επίπτωση στην λειτουργία της Κυκλοφορίας, για αυτά είχα ενημέρωση γιατί συχνά απαιτούσαν επικοινωνία με τις Σιδηροδρομικές Επιχειρήσεις και το Υπουργείο. Επιμέρους τεχνικά θέματα τα οποία προέκυπταν λύνονταν σε επίπεδο Διευθύνσεων.
Ερώτηση: Ενόψει της ύψιστης σημασίας της τηλεδιοίκησης (ΚΕΚ) Λάρισας ως Η/Μ συστήματος καθοριστικού στην ασφάλεια της κυκλοφορίας, διερευνήσατε-ελέγξατε τη δυνατότητα να αξιοποιηθεί-συνδεθεί και με το νέο σύστημα της 717/14 μέσω loop και αναβάθμισης του master controller, από την κατασκευάστρια εταιρεία του συστήματος (Hitachi) ή άλλη αντίστοιχη, η υπάρχουσα τηλεδιοίκηση (ΚΕΚ) Λάρισας προκειμένου να συνεχίσει να χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα απρόσκοπτα;
Απάντηση: Με δεδομένο ότι όταν εγώ ανέλαβα τη θητεία μου δεν υπήρχε καν λειτουργούσα τηλεδιοίκηση στη Λάρισα, η οποία δεν λειτουργούσε πολύ καιρό πριν, δεν μου ετέθη καν τέτοιο θέμα διότι αναμενόταν η ανάταξή του και η παράδοσή του από την ΕΡΓΟΣΕ στα πλαίσια της 717/2014.
Ερώτηση: Στη σελ. 158-159 της από 30-9-2021 Έκθεσης Ελέγχου της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας αποδίδεται ευθύνη στη ΔΙΣΗΣΗΚ για την καθυστέρηση υλοποίησης της 717/14 σύμβασης λόγω έλλειψης διαθεσιμότητας του αναγκαίου εξοπλισμού (υλικά & ανταλλακτικά) σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης με συνέπεια την καθυστέρηση υλοποίησης του έργου λόγω καθυστέρησης στην εξεύρεση ενδεδειγμένης τεχνικής λύσης για την ανάταξη και αναβάθμιση του συστήματος σηματοδότησης & τηλεδιοίκησης του έργου. Τι έχετε να πείτε επ’ αυτού;
Απάντηση: Η ενημέρωση που είχα από την αρμόδια Διεύθυνση ήταν ότι δεν υπήρχε ούτε διαθεσιμότητα τέτοιων υλικών, ούτε υπήρχε τέτοια συμβατική υποχρέωση του ΟΣΕ προς την ΕΡΓΟΣΕ.
Ερώτηση: Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι, όπως αναφέρετε και στο υπόμνημά σας μετά το δυστύχημα, στο επίμαχο τμήμα η σύμβαση 717/2014 εκτελέστηκε μέχρι τον Αύγουστο του 2023, δηλαδή μέσα σε διάστημα λίγων μηνών;
Απάντηση: Εξ όσων γνωρίζω, η 717/2014 είχε διακοπή για μακρό χρονικό διάστημα, πριν την δική μου θητεία, για λόγους που είχαν να κάνουν με διαχειριστικά συμβατικά και ελεγκτικά θέματα. Μετά την ανάληψη της θητείας μου και την υπογραφή της συμπληρωματικής σύμβασης, η πρόοδος της 717/2014 ήταν ουσιαστική με αποτέλεσμα την μέχρι σήμερα ολοκλήρωση της σύμβασης.
Ο κ. Πατέρας μετά την απολογία του στις 18 Οκτωβρίου αφέθηκε ελεύθερος με τον περιοριστικό όρο της απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα και καταβάλλοντας χρηματική εγγύηση 50.000 ευρώ.
