Με τον τίτλο «Αυτή είναι η δική μας ζούγκλα», το γερμανικό περιοδικό «Der Spiegel» περιγράφει τις άθλιες συνθήκες στις οποίες ζουν οι πρόσφυγες που περνούν στα ελληνικά νησιά μέσω Τουρκίας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ισχυρίζεται ότι το σύμφωνο για την προστασία των προσφύγων με την Τουρκία ήταν επιτυχημένο. Ωστόσο, τα κέντρα φιλοξενίας στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου έχουν μετατραπεί σε φυλακές, καθώς χιλιάδες μετανάστες ζουν εκεί σε τρομακτικές συνθήκες.
Ο Annick Toudji βρήκε καταφύγιο σε μια άκρη του κέντρου φιλοξενίας, ανάμεσα σε μερικά κουτιά από χαρτόνι και έναν σωρό από πλαστικά μπουκάλια. Η περιοχή μυρίζει ούρα. Είναι ψηλός και χαρούμενος ο 33χρονος Toudji, ο οποίος σκαρφαλωμένος σε κούτσουρο μαζεύει ντομάτες σε ένα δοχείο. «Αυτή είναι η ζούγκλα μας» λέει. Είναι ζούγκλα χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα ή τουαλέτες. Υπάρχουν ωστόσο αρουραίοι, κατσαρίδες και ψώρα.
Χιλιάδες μετανάστες μαραζώνουν στο νησί της Σάμου που έγινε πλέον και του Toudji, το ταξίδι του οποίου ξεκίνησε από το Καμερούν πριν από περίπου έναν χρόνο.
Υπάρχουν πάρα πολλοί μετανάστες στη Σάμο για να χωρέσουν στο κέντρο φιλοξενίας του νησιού. Έτσι δημιουργήθηκε η «ζούγκλα».
Ο Ali Bakhsh Mohammadi, 46 ετών, εγκατέλειψε το Αφγανιστάν μαζί με τη σύζυγό του και τα πέντε παιδιά τους. «Αν δεν είχαμε φύγει, πιθανότατα θα είχαμε ήδη πεθάνει, όλοι. Οι γείτονές μου έχουν σκοτωθεί σε επιθέσεις, δεν ήθελα να ξεκληρισθεί η οικογένειά μου. Πληρώσαμε 1.000 δολάρια για να φτάσουμε στο Ιράν και το κόστος για να διασχίσουμε τα σύνορα της Τουρκίας είναι άλλα $1,500. Το σκάφος για να περάσουμε στην Ελλάδα κόστισε $3.500. Εδώ στο στρατόπεδο δεν αφήνω ποτέ την οικογένειά μου μόνη και συνοδεύω τη γυναίκα και τα παιδιά μου παντού όπου πηγαίνουν για να τα προστατεύω. Η σκηνή μας είναι γεμάτη κατσαρίδες. Αυτό το στρατόπεδο δεν είναι ασφαλές, δεν είναι για τους ανθρώπους, αλλά για τα ζώα, το όνειρό μου είναι να φτάσω στην Ελβετία, αλλά για να είμαι ειλικρινής, θα είμαι ευχαριστημένος με κάθε χώρα όπου θα πάω και θα μπορέσω να δουλέψω».
Η Tahereh S. ήταν υποβασταζόμενη από δύο γυναίκες όταν περνούσε στη Σάμο από την τουρκική ακτή. Οι δύο γιοι και ο σύζυγος της 26χρονης Αφγανής πνίγηκαν. Εκείνη όμως κι άλλοι από το ίδιο σκάφος σώθηκαν από την Ελληνική Ακτοφυλακή. Οι γυναίκες κατευθύνονται τώρα στη σκηνή στο κέντρο όπου θα διαβάσουν το Κοράνι και θα προσευχηθούν.
Η Helene Ngomgo, 28 ετών, έφυγε από το Κονγκό. Θα χρειαστεί να περιμένει για την ακρόαση ασύλου έως και 13 μήνες και μέχρι τότε θα πρέπει να παραμένει στη Σάμο. Λέει ότι τη χώρισαν από την 13χρονη ανιψιά της στο κέντρο υποδοχής. «Τη φροντίζω από τότε που η αδελφή μου πέθανε πριν από τρία χρόνια» λέει η Ngomgo.
Το κέντρο και οι πλαγιές που το περιβάλλουν φιλοξενούν σήμερα περίπου 3.800 μετανάστες, μολονότι ο καταυλισμός προοριζόταν αρχικά για μόλις 648 άτομα. Ουδέν άλλο hotspot στα νησιά του Αιγαίου είναι τόσο υπερπλήρες. Και επειδή οι μετανάστες δεν επιτρέπεται να φύγουν, η Σάμος έχει μετατραπεί σε φυλακή. Η κατάσταση, λέει ο οργανισμός βοήθειας Doctors Without Borders, είναι εκτός ελέγχου.
Οι ρίζες της σημερινής κατάστασης δημιουργήθηκαν πριν από τρία χρόνια, την άνοιξη του 2016, όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση έφθασε σε άτυπη συμφωνία με την Τουρκία.
Τα βασικά στοιχεία της συμφωνίας αυτής είναι τα εξής:
Η Τουρκία πρέπει να εμποδίσει τους μετανάστες να συνεχίσουν την πορεία τους στην Ε.Ε. και θα λάβει έξι δισ. ευρώ από τις Βρυξέλλες σε αντάλλαγμα.
Η ελληνική κυβέρνηση λαμβάνει επίσης υποστήριξη από την Ε.Ε. και σε αντάλλαγμα υπόσχεται να υποδεχθεί τους μετανάστες σε πέντε νησιά του Αιγαίου και να τους επιστρέψει στην Τουρκία, ανεξάρτητα από τα δικαιώματά τους για διεθνή προστασία.
Για κάθε Σύρο που αποστέλλεται πίσω στην Τουρκία, η Ε.Ε. θα υποδέχεται έναν διαφορετικό πρόσφυγα από τη Συρία που θα έχει φτάσει νόμιμα.
Παρά τη σθεναρή αντίσταση από τους Ευρωπαίους εταίρους της, η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ κατάφερε να προωθήσει τη συμφωνία.
Στόχος της συμφωνίας είναι να επιτρέψει τον έλεγχο της μετανάστευσης με διαδικασίες που δεν θα είναι απάνθρωπες και θα διασφαλίζουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Σύμφωνα με τη Μέρκελ, αυτή η πολιτική ήταν επιτυχής, τόσο που θα ήθελε να δημιουργήσει παρόμοιες συμφωνίες με χώρες όπως η Αίγυπτος, το Μαρόκο και η Τυνησία. Η Ά. Μέρκελ θεωρεί ότι η πολιτική της στο μεταναστευτικό αποτελεί κληρονομιά για την εξωτερική πολιτική που ακολούθησε, ενώ ακόμη και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι η συμφωνία με την Τουρκία «αλλάζει το παιχνίδι». Σε πρόσφατη ανακοίνωσή της μάλιστα, η Εκτελεστική Επιτροπή της Ε.Ε. ανέφερε ότι «η μεταναστευτική κρίση έχει τελειώσει».
Ωστόσο, η κατάσταση που επικρατεί στη Σάμο καταδεικνύει πόσο λανθασμένη είναι αυτή η εκτίμηση. Η κρίση της μετανάστευσης δεν έχει τελειώσει, απλώς «συγκεντρώθηκε» σε συγκεκριμένες τοποθεσίες, συμπεριλαμβανομένων των πέντε νησιών του Αιγαίου.
Πληροφορίες από Der Spiegel
Σύνταξη Κώστας Μπετινάκης
