Ο Κινέζος μελετητής Lanxin Xiang έγραψε το βιβλίο «Η αναζήτηση της νομιμότητας στην κινεζική πολιτική», που είναι αναμφισβήτητα μια εξαιρετική προσπάθεια δεκαετιών που προσπαθεί να γεφυρώσει το πολιτικο-ιστορικό χάσμα Ανατολής-Δύσης.
Σε σύντομες γραμμές είναι αδύνατο να αναπτύξουμε με ικανοποιητικό τρόπο τις συζητήσεις που εμπνέει αυτό το βιβλίο. Ωστόσο θα προσπαθήσουμε να επισημάνουμε μερικά από τα βασικά ζητήματα της σινοφοβίας.
Ο Xiang ερευνά τη θεμελιώδη αντίφαση: Η Κίνα κατηγορείται ευρέως από τη Δύση για έλλειψη δημοκρατικής νομιμότητας και απολαμβάνει ιστορική οικονομική άνθηση για μια δεκαετία. Προσδιορίζει δύο βασικές πηγές για το κινεζικό πρόβλημα: «Από τη μία υπάρχει το έργο της πολιτιστικής αποκατάστασης μέσω του οποίου ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ προσπαθεί να αποκαταστήσει την “Κομφουκιανική νομιμότητα” ή την παραδοσιακή “Εντολή του Ουρανού” κι από την άλλη ο Τζινπίνγκ αρνείται να ξεκινήσει πολιτικές μεταρρυθμίσεις, επειδή υπάρχει η προτεραιότητά του να διατηρήσει το υπάρχον πολιτικό σύστημα. Δηλαδή το κυβερνών σύστημα που προέρχεται κυρίως από μια ξένη πηγή την μπολσεβίκικη Ρωσία».
Ναι, υπάρχει το πρόβλημα: Οι δύο στόχοι είναι εντελώς ασύμβατοι. Ο Xiang υποστηρίζει ότι για την πλειονότητα των Κινέζων αυτό το «εξωγήινο σύστημα» δεν μπορεί να διατηρηθεί για πάντα, ειδικά τώρα που μια πολιτιστική αναβίωση επικεντρώνεται στο Κινεζικό Όνειρο.
Περιττό να προσθέσουμε τη δυσφορία στη Δύση για το σχέδιο – λόγω της επιμονής στην ερμηνεία της Κίνας και βάσει της δυτικής πολιτικής επιστήμης και της «Ευρωκεντρικής ιστοριογραφίας».
Αυτό που προσπαθεί ο Xiang στο βιβλίο του είναι να «περιηγηθείτε προσεκτικά στις εννοιολογικές και λογικές παγίδες που δημιουργούνται από τις ορολογίες μετά τον Διαφωτισμό».
Έτσι δίνεται έμφαση στην αποδόμηση «κύριων λέξεων-κλειδιών» – μια υπέροχη ιδέα κατευθείαν από την ιδεογραφία. Οι τέσσερις κύριες λέξεις-κλειδιά είναι νομιμότητα, δημοκρατία, οικονομία και εξωτερική πολιτική.
Προκαλεί ενδιαφέρον ο τρόπος με τον οποίο ο Xiang επικρίνει τον Max Weber – «τον αρχικό στοχαστή του ζητήματος της πολιτικής νομιμότητας».
Θεωρεί πως ο Weber έκανε «μάλλον επιφανειακή μελέτη του Κομφουκιανού συστήματος» και επέμεινε ότι ο Κομφουκιανισμός -δίνοντας έμφαση μόνο στην ισότητα, την αρμονία, την ευπρέπεια, την αρετή και τον ειρηνισμό- δεν θα μπορούσε ενδεχομένως να αναπτύξει ένα ανταγωνιστικό καπιταλιστικό πνεύμα.
Ο Xiang δείχνει πως από την αρχή της ελληνορωμαϊκής παράδοσης η πολιτική αφορούσε πάντα σε μια χωριστή αντίληψη – όπως αντανακλάται στην πόλη (ή πόλη-κράτος).
Η Κομφουκιανή έννοια της πολιτικής, από την άλλη, είναι «βασισμένη στη δυναμική ιδέα ότι η νομιμότητα καθορίζεται από την καθημερινή ηθική συμπεριφορά ενός κυβερνήτη».
Ο Xiang δείχνει πως στην πραγματικότητα δύο έννοιες κυριαρχούν: «ταίριασμα» και «νόμος» – με τον «νόμο» να δίνει προτεραιότητα στην ηθική.
Σύνταξη Κ. Μπετινάκης
