Σύνταξη Κ. Μπετινάκης
Όταν οι Αμερικανοί στρατιώτες έφτασαν στην πύλη του στρατοπέδου συγκέντρωσης του Νταχάου στις 29 Απριλίου 1945, δεν είχαν ιδέα τι φρίκη τούς περίμενε.
Στις 30 Απριλίου 1945, οι Αμερικανοί βαδίζουν στο Μόναχο, όπου οι Ναζί είχαν ιδρύσει την «πρωτεύουσα του κινήματος», όπως ονομαζόταν στη ναζιστική ορολογία η έδρα του κόμματος του Ναζί.
Την ίδια μέρα, έμαθαν ότι ο Χίτλερ και η σύντροφός του Εύα Μπράουν αυτοκτόνησαν στο Βερολίνο.
Την Κυριακή 29 Απριλίου 1945, ο συνταγματάρχης Sparks έδωσε εντολές πορείας στο 3ο τάγμα του συντάγματος πεζικού.
Τα αμερικανικά στρατεύματα ήρθαν από τη Δύση, προχωρώντας προς το Μόναχο, την ίδια ώρα που οι Σοβιετικοί βρίσκονταν ήδη στο Βερολίνο. Οι Αμερικανοί δεν γνώριζαν ακριβώς πού βρισκόταν το Νταχάου, το στρατόπεδο συγκέντρωσης των Ναζί από το 1933.
Το πρωί της 29ης Απριλίου 1945, το «τμήμα ουράνιων τόξων» της έβδομης αμερικανικής στρατιάς έφτασε στις κλειστές πύλες του στρατοπέδου συγκέντρωσης Νταχάου κοντά στο Μόναχο.
Ο Γερμανός αρχηγός της Wehrmacht είχε αποσυρθεί εδώ και πολύ καιρό και οι περισσότεροι από τους φρουρούς των SS ήταν στους δρόμους.
Χωρίς να ανταλλάσσουν πυρά, οι Αμερικανοί στρατιώτες μπήκαν στο στρατόπεδο και σοκαρίστηκαν από αυτό που είδαν: εκατοντάδες πτώματα σε στρατώνες και φορτηγά αυτοκίνητα, μισοί επιζώντες να λιμοκτονούν τραυματισμένοι κρατούμενοι, πολλοί με τυφοειδή. Ελάχιστοι μπορούσαν να σταθούν μόνοι τους.
Η μυρωδιά του θανάτου γέμιζε το στρατόπεδο
«Πίσω από το συρματόπλεγμα και τον ηλεκτρικό φράχτη, οι σκελετοί κάθονταν στον ήλιο και έψαχναν για ψείρες. Δεν έχουν ηλικία και πρόσωπα· όλοι μοιάζουν …» έγραψε η Αμερικανίδα δημοσιογράφος Martha Gellhorn, η οποία ως πολεμική ανταποκρίτρια είχε συνοδεύσει τα προχωρημένα στρατεύματα των ΗΠΑ μέσω της κατεχόμενης Ευρώπης από τον προηγούμενο Οκτώβριο.
Λίγες ημέρες αργότερα, στις πρώτες του Μαΐου του 1945, μπήκε στο απελευθερωμένο στρατόπεδο συγκέντρωσης και περιέγραψε το σοκ της: «Διασχίσαμε την ευρεία, σκονισμένη κατάσταση των στρατώνων της φυλακής και πήγαμε στο νοσοκομείο. Στην αίθουσα κάθονταν περισσότερο από τους σκελετούς και από αυτούς ήρθε η μυρωδιά της ασθένειας και του θανάτου. Μας παρακολουθούσαν αλλά χωρίς κινούνται: Δεν υπήρχε έκφραση παρά πρόσωπα μόνο κιτρινωπά, με σκληρό δέρμα τεντωμένο στα οστά».
Αναφορά από τις πύλες της κόλασης
Από την αρχή του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου το 1936-38, η Μάρθα Γκέλχορν είχε μεταδώσει για μεγάλες αμερικανικές εφημερίδες από πολέμους σε όλο τον κόσμο.
Ήταν επίσης η σύζυγος του μυθιστοριογράφου Έρνεστ Χέμινγουεϊ, από το 1940.
Ως «ενσωματωμένη δημοσιογράφος» συνόδευσε τον αμερικανικό στρατό στις πρώτες γραμμές. Στις 26 Απριλίου 1945, αυτή και οι Αμερικανοί στρατιώτες (GI) έφτασαν στο Allgäu και στις αρχές Μαΐου στάλθηκε στο απελευθερωμένο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου.
«Και μπροστά από το κρεματόριο βρισκόταν η μεγάλη σειρά από καλά χτισμένα, σπίτια» έγραψε τον Μάιο του 1945: «Οι οικογένειες των αξιωματικών των SS έμεναν εδώ: οι γυναίκες και τα παιδιά τους ζούσαν εδώ πολύ ευτυχισμένα, ενώ οι καμινάδες του κρεματόριου έκαναν την ατέλειωτη ανθρώπινη στάχτη.
»Και τον προηγούμενο Φεβρουάριο και Μάρτιο, 2.000 σκοτώθηκαν στο θάλαμο αερίου επειδή ήταν πολύ αδύναμοι για να εργαστούν».
Εκπαιδευτικό στρατόπεδο για τους SS
Το Νταχάου ήταν το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης που οι Ναζί έχτισαν σε γερμανικό έδαφος. Με εντολή του ναζιστή ηγέτη Heinrich Himmler, αρχηγού της αστυνομίας, χτίστηκε στρατόπεδο για 5.000 άνδρες κρατούμενους στις πύλες της βαυαρικής πόλης την άνοιξη του 1933. Από την κατασκευή του μέχρι τη διοικητική του οργάνωση, το Νταχάου έγινε πρότυπο για όλα τα άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης, συμπεριλαμβανομένου του στρατοπέδου εξόντωσης του Άουσβιτς-Μπίρκεναου.
«Αυτό που σκότωσε τους περισσότερους ήταν η πείνα· η αφόρητη πείνα ήταν ένα συνηθισμένο ζήτημα εδώ», συνόψισε η δημοσιογράφος στις συγκλονιστικές της παρατηρήσεις μετά τις αρχικές συνομιλίες της με επιζώντες κρατούμενους, οι οποίοι της είπαν για την καταναγκαστική εργασία και την καθημερινή ζωή στο στρατόπεδο.
«Κάποιος δούλευε αυτές τις ατέλειωτες ώρες με ελάχιστο σιτηρέσιο και ζούσε τόσο πολύ συνωστισμένος, σε μη αεριζόμενους στρατώνες, ξυπνώντας όλο και πιο αδύναμος πολύ πρωί, αναμένοντας τον θάνατο».
.jpg)
Ζώντας δίπλα στο κρεματόριο
H Gellhorn συγκέντρωσε από τα αρχεία του στρατοπέδου ότι περισσότεροι από 200.000 κρατούμενοι είχαν συλληφθεί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου από το άνοιγμά του το 1933. «Δεν είναι γνωστό πόσοι άνθρωποι πέθαναν σε αυτό το στρατόπεδο στα 12 χρόνια ύπαρξής του, αλλά τουλάχιστον 45.000 είναι γνωστό πως είχαν πεθάνει τα τελευταία τρία χρόνια» έγραψε η Αμερικανίδα δημοσιογράφος σε μία από τις αναφορές της.
Τα γεγονότα και οι αριθμοί που σχετίζονται με τον αριθμό των θανάτων και τις απάνθρωπες συνθήκες στο Νταχάου δείχνουν ότι ακόμη και ο έμπειρη δημοσιογράφος πολέμου κλονίστηκε. Προς το τέλος του άρθρου της, δεν μπορεί πλέον να καταστείλει τον κυνισμό.
Ο πρώτος διοικητής ήταν ο Theodor Eicke, αξιωματικός της SS, ο οποίος, σύμφωνα με τις εντολές του Himmler, έκανε τον Νταχάου σε αυτό που θεωρούσε «πρότυπο στρατόπεδο».
Οι ξύλινοι στρατώνες κρατουμένων ήταν ευθυγραμμισμένοι κατά μήκος μεγάλων διαδρόμων, με ενδιάμεσο χώρο για τους φρουρούς των SS.
Οι πρώτοι κρατούμενοι στο Νταχάου ήταν πολιτικοί κρατούμενοι: Αντίπαλοι του ναζιστικού καθεστώτος, συνδικαλιστές, σοσιαλδημοκράτες, κομμουνιστές και, σε ορισμένες περιπτώσεις, συντηρητικοί πολιτικοί. Ακολούθησαν αργότερα εγκληματίες, Μάρτυρες του Ιεχωβά, Σίντι και Ρομά, πολιτικά αφοσιωμένοι Χριστιανοί και επίσης -η πλειοψηφία- Εβραίοι.
Με στρατιωτικές ασκήσεις και ανελέητη αγριότητα, ο Eicke εκπαιδεύει τους επόπτες SS για να συνηθίσουν να βασανίζουν ως μέρος της δολοφονικής μηχανής.
30 Απριλίου: Εισβολή στο Μόναχο
Οι κρατούμενοι το πρωί της 28ης Απριλίου 1945 έμειναν έκπληκτοι όταν είδαν ότι οι SS είχαν υψώσει λευκή σημαία σε έναν από τους πυργίσκους παρακολούθησης. Οι περισσότεροι άντρες SS βρήκαν τον καιρό να φύγουν.
Οι υπόλοιποι φύλακες προσπάθησαν να κρατήσουν τους κρατούμενους υπό έλεγχο με πολυβόλα. Οι φήμες διέτρεχαν στο στρατόπεδο σαν πυρκαγιά. Την επόμενη ημέρα, οι απελευθερωτές της έβδομης στρατιάς των ΗΠΑ έφτασαν στο Νταχάου. Ήταν το δεύτερο από τα τελευταία στρατόπεδα συγκέντρωσης που απελευθερώθηκε από τα συμμαχικά στρατεύματα.
Στις 30 Απριλίου 1945, οι Αμερικανοί βάδισαν προς το Μόναχο, όπου οι Ναζί είχαν ιδρύσει την «πρωτεύουσα του κινήματος.
Την ίδια ημέρα, έμαθαν ότι ο Χίτλερ και η σύντροφός του Εύα Μπράουν αυτοκτόνησαν στην αποθήκη τους στο Βερολίνο.
Στις 8 Μαΐου, τέθηκε σε ισχύ η «άνευ όρων παράδοση» και τελικά ο πόλεμος τελείωσε.
