Σύνταξη-Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Για να καθαρίσουμε τους ωκεανούς μας, πρέπει πρώτα να καταλάβουμε με τι γεμίζουν πραγματικά. Και είναι διαφορετικό από όσα έχουμε ακούσει μέχρι τώρα.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Όταν σκέφτεται κανείς την ρύπανση των ωκεανών με πλαστικά, φέρνει στο μυαλό του μπουκάλια και σακούλες που επιπλέουν στην επιφάνεια της θάλασσας, μια «έβδομη ήπειρο» αποτελούμενη εξ ολοκλήρου από πλαστικά απόβλητα ή όλη αυτή την ρύπανση που ρέει στον ωκεανό από τα έντονα μολυσμένα ποτάμια. Έτσι, η λύση φαίνεται απλή. Αρκεί να καθαρίσουμε αυτά τα πλωτά σκουπίδια και να αποτρέψουμε την απόρριψη πλαστικού σε αυτά τα ποτάμια. Στην πραγματικότητα όμως, δεν είναι τόσο απλό, επειδή αυτές οι εικόνες της ρύπανσης των ωκεανών δεν είναι αρκετά ακριβείς.

Μια νέα έκθεση από την Plastic Odyssey, ένα project για τη μείωση της ρύπανσης με πλαστικά που εδρεύει στη Γαλλία, ανασκευάζει τους κοινούς μύθους για το πρόβλημα  των πλαστικών των ωκεανών.  Ας φέρουμε, για παράδειγμα, στο μυαλό μας την εικόνα των πλαστικών που επιπλέουν στα κύματα. Ένας μύθος είναι ότι ο ωκεανός μπορεί να καθαριστεί συλλέγοντας αυτά τα πλωτά σκουπίδια. Δυστυχώς, αυτό θα έκανε μια μικρή μόνο διαφορά . Στην πραγματικότητα, λιγότερο από το 1% των πλαστικών των ωκεανών επιπλέει στην επιφάνεια.

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει πλαστικό που επιπλέει στη θάλασσα που πρέπει να καθαριστεί. Σύμφωνα με μια μελέτη του 2019, υπάρχουν 1,13 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών που επιπλέουν στην επιφάνεια των ωκεανών. Αυτό αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 0,6% της συνολικής ρύπανσης – ένα μικρό κλάσμα των 198 εκατομμυρίων τόνων πλαστικών που έχουν απορριφθεί στον ωκεανό από τη δεκαετία του 1950 και μετά. Που είναι τα υπόλοιπα; Οι επιστήμονες δεν είναι σίγουροι, αλλά θα μπορούσε να είχαν ωθηθεί πίσω στις ακτές, να βυθιστεί στον πυθμένα ή να διαλυθεί σε μικροσωματίδια.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Ένας άλλος μύθος έχει να κάνει με την προέλευση όλου αυτού του πλαστικού. Σύμφωνα με το σπουδαίο ντοκιμαντέρ Seaspiracy για παράδειγμα, η αλιευτική βιομηχανία είναι ο κύριος ένοχος. Αλλά τα περισσότερα πλαστικά που καταλήγουν στον ωκεανό προέρχονται από σκουπίδια της στεριάς, ειδικά τις ακτές. Οι θαλάσσιες πηγές ρύπανσης από πλαστικό (εκ των οποίων η αλιεία είναι μόνο μία), συνεισφέρουν 1,75 εκατομμύρια τόνους πλαστικού ετησίως, ένα μικρό ποσοστό σε σύγκριση με τους 9 εκατομμύρια τόνους χερσαίας παράκτιας ρύπανσης που εισέρχεται στον ωκεανό ετησίως.

Η ιστορία που προκύπτει από την έκθεση της Plastic Odyssey δεν είναι αποτέλεσμα νέων μελετών, αλλά μια προσεκτικότερη εξέταση της έρευνας που υπάρχει ήδη. Ο Simon Bernard, Διευθύνων Σύμβουλος της Plastic Odyssey και πρώην αξιωματικός του εμπορικού ναυτικού, λέει ότι χρειάστηκε τέσσερα χρόνια μελέτης για να φτάσει στην πηγή αυτών των παρανοήσεων, σε μια προσπάθεια να κατανοήσει καλύτερα τη ρύπανση των ωκεανών. Μερικές από τις εσφαλμένες αντιλήψεις προέκυψαν επειδή οι επιστημονικές μελέτες είχαν ερμηνευθεί και αναπαραχθεί εσφαλμένα, όπως για παράδειγμα, το στατιστικό στοιχείο ότι το 90% της θαλάσσιας ρύπανσης με πλαστικά προέρχεται από μόλις 10 ποταμούς. Η μελέτη διαπίστωσε ότι 10 ποταμοί με έντονη ρύπανση ευθύνονται για το 90% όλων των πλαστικών που εισέρχονται στον ωκεανό από ποτάμια. Αυτοί οι ποταμοί συμβάλλουν όμως, μόλις στο 1% της συνολικής ρύπανσης από πλαστικά στον ωκεανό.

Άλλοι μύθοι προέρχονται από επικρατούσες εικόνες ρύπανσης με πλαστικά, όπως οι εικόνες σκουπιδιών που επιπλέουν στην επιφάνεια της θάλασσας, από όπου προέρχεται η ιδέα μιας «έβδομης ηπείρου» από πλωτά πλαστικά απορρίμματα. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του πλαστικού είναι στην πραγματικότητα «μια σούπα πλαστικών μικροσωματιδίων – πολλά από τα οποία είναι αόρατα στο ανθρώπινο μάτι», λέει ο Bernard.

Αν και τα μικροπλαστικά αποτελούν το 94% των εκτιμώμενων 1,8 τρισ. τεμαχίων πλαστικών στον Μεγάλο Σκουπιδότοπο του Ειρηνικού ( Great Pacific Garbage Patch), αντιπροσωπεύουν μόλις το 8% της συνολικής μάζας – το μεγαλύτερο μέρος του όγκου των σκουπιδιών αποτελείται από μικροσκοπικά σωματίδια που δεν μπορεί να δει κανείς και είναι δύσκολο να καθαριστούν από την επιφάνεια του ωκεανού. «Εάν προσπαθήσετε να συλλέξετε μικροπλαστικά, προφανώς θα συλλέξετε και τη ζωή, επειδή ο ωκεανός δεν είναι μόνο νερό», λέει ο Bernard. «Θα λέγαμε ότι πρώτα – πρώτα είναι ζωή, με λίγο νερό. Δεν είναι νερό με λίγη ζωή. Συνεπώς, τα μικροπλαστικά που βρίσκονται στη θάλασσα, είναι σχεδόν αδύνατο να τα συλλέξετε χωρίς να βλάψετε το περιβάλλον. Είναι πραγματικά σημαντικό να εξηγήσουμε τι γνωρίζουμε σήμερα σχετικά με αυτήν τη ρύπανση και πού πρέπει να δράσουμε όλοι», συνεχίζει ο Bernard. «Δεν υπάρχει μαγικό ραβδί για να συλλέξεις  μόνον ρύπανση και όλα καλά», προσθέτει.

Αρκετοί άνθρωποι έχουν αναρωτηθεί γιατί η Plastic Odyssey δεν επικεντρώνεται στη διακοπή της αλιείας ή στο κλείσιμο αυτών των 10 ποταμών που διαρρέουν πλαστικό στους ωκεανούς – αλλά αυτές είναι απλουστευμένες λύσεις, υποστηρίζει η έκθεση, που δεν αντιμετωπίζουν το πλήρες, περίπλοκο πρόβλημα.

Η Plastic Odyssey εργάζεται για μια λύση ωστόσο, με μια τριετή αποστολή πλοίων που αναμένεται να ξεκινήσει τον Νοέμβριο. Θα μετατραπεί σε ένα πλωτό εργαστήριο και κέντρο ανακύκλωσης, ταξιδεύοντας 40.000 ναυτικά μίλια και επισκεπτόμενη 30 χώρες στον παγκόσμιο Νότο για να βοηθήσει τους ντόπιους να αναπτύξουν λύσεις διαχείρισης αποβλήτων και να μάθουν για προϊόντα εναλλακτικά των πλαστικών.

Το σκάφος, που ήταν κάποτε ωκεανογραφικό ερευνητικό, αυτή τη στιγμή μετατρέπεται σε «πλατφόρμα επίδειξης πλήρους  κλίμακας, όλων των λύσεων για οποιαδήποτε ρύπανση με πλαστικό», λέει ο Bernard. Δεν θα συλλέξει το πλαστικό που υπάρχει ήδη στη θάλασσα (αν και στο πλοίο θα υπάρχει ένα σύστημα που θα μετατρέπει το πλαστικό σε καύσιμο και ένας στόχος είναι να σταματήσει στο νησί Henderson, ένα έρημο νησί στο Νότιο Ειρηνικό που είναι γεμάτο σκουπίδια και να συλλέξει πλαστικό από εκεί για να τροφοδοτήσει τις μηχανές του). 

Αντ’ αυτού, η ομάδα θα εργαστεί για να αποτρέψει την είσοδο πλαστικού στον ωκεανό από αυτά τα σημεία στην ξηρά, βοηθώντας τους ανθρώπους να βρουν λύσεις για τα πλαστικά απόβλητα που έχουν και δεν μπορούν να ανακυκλώσουν. Οι εταίροι της Plastic Odyssey περιλαμβάνουν την Greentech Innovation και την Παγκόσμια Συνεργασία για την Marine Litter, μεταξύ άλλων ιδρυμάτων, καθώς και επιχειρήσεις όπως η L’Occitane και η γαλλική τράπεζα Crédit Agricole.

Ο στόχος της Plastic Odyssey, λέει ο Bernard, είναι να «καθαρίσει το παρελθόν και να χτίσει το μέλλον. Θέλουμε να παρουσιάσουμε και να προωθήσουμε λύσεις που μπορούν να τερματίσουν την κατανάλωση πλαστικού ή τουλάχιστον να τη μειώσουν», καταλήγει.

Πηγη: The Fast Company

σχόλια αναγνωστών
oδηγός χρήσης