Την Παρασκευή, 24 Απριλίου, ημέρα μνήμης της γενοκτονίας των Αρμενίων το 1915, η γερμανική κυβέρνηση αναμένεται να υιοθετήσει για πρώτη φορά επισήμως τον όρο γενοκτονία, κάτι που μέχρι σήμερα απέφευγε.
Με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένεται να παρακολουθήσει η κοινή γνώμη τη συζήτηση στο γερμανικό Κοινοβούλιο την Παρασκευή, ημέρα μνήμης της γενοκτονίας των Αρμενίων.
Οι φωνές εντός του γερμανικού Κοινοβουλίου που δεν συμφωνούν με τη μέχρι σήμερα κυβερνητική γραμμή έχουν αυξηθεί, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να μην μπορεί να τις αγνοήσει. Η Χριστιανική Ένωση και το κόμμα των Σοσιαλδημοκρατών -που αποτελούν τον κυβερνητικό συνασπισμό- πρόκειται να καταθέσουν πρόταση ψηφίσματος την Παρασκευή, η οποία θα περιλαμβάνει τον χαρακτηρισμό «γενοκτονία» και όχι «σφαγή», όπως συνήθιζε τα προηγούμενα χρόνια.
Ειδικότερα το επίμαχο απόσπασμα αναφέρει: «Η τύχη αυτών των ανθρώπων αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα μαζικής εξόντωσης, εθνοκάθαρσης, διωγμού και γενοκτονιών, οι οποίες έχουν στιγματίσει με αυτό τον φρικτό τρόπο τον εικοστό αιώνα.».
Σύμφωνη με αυτό το κείμενο φαίνεται να είναι και η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ. Ο εκπρόσωπός της Στέφεν Ζάιμπερτ επεσήμανε μάλιστα τη Δευτέρα πως η κυβέρνηση θεωρεί ότι οι πράξεις αυτές αποτελούν γενοκτονία. Μέχρι σήμερα η Γερμανία επέλεγε να χρησιμοποιεί τους όρους «σφαγή» ή «διωγμός», αποφεύγοντας αυτό που οι περισσότεροι ιστορικοί παραδέχονται εδώ και χρόνια: τον όρο γενοκτονία.
Ανησυχία για τις διπλωματικές σχέσεις με την Τουρκία
Εκτός της Αρμενίας, άλλα 20 κράτη έχουν αναγνωρίσει την γενοκτονία κατά των Αρμενίων, ανάμεσα σε αυτά και η Ελλάδα. Αντίθετα η Τουρκία αρνείται κατηγορηματικά τον χαρακτηρισμό «γενοκτονία» και συνεχίζει να μιλάει για «διωγμό και μέτρα ασφαλείας που ελήφθησαν εν καιρώ πολέμου».
Ένα μικρό βήμα προς το μέρος των Αρμενίων έκανε ο Τούρκος πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου. Σε πρόσφατη δήλωσή του αναφέρει: «Μοιραζόμαστε τον πόνο των παιδιών και εγγονών των Αρμενίων, που έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του διωγμού το 1915». Την Παρασκευή θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση μνήμης για «τα θύματα του διωγμού» στο αρμενικό πατριαρχείο στην Κωνσταντινούπολη.
Η Γερμανία αρνιόταν μέχρι σήμερα επισήμως να αναγνωρίσει την γενοκτονία και για διπλωματικούς λόγους. Η γερμανική κυβέρνηση δεν επιθυμούσε να δυσαρεστήσει την Τουρκία, αφενός επειδή και οι δύο χώρες είναι μέλη του ΝΑΤΟ και αφετέρου διότι ο αριθμός των Τούρκων που ζουν στη Γερμανία είναι πολύ μεγάλος.
Η γερμανική αντιπολίτευση έχει εκφράσει εδώ και καιρό την αντίθεσή της στην πολιτική που ακολουθεί η γερμανική κυβέρνηση. Μάλιστα εν όψει της επικείμενης συζήτησης στη Μπούντεσταγκ ο επικεφαλής των Πρασίνων Τσεμ Έζντεμιρ παροτρύνει τους βουλευτές να στείλουν ένα ξεκάθαρο μήνυμα: «Η Γερμανία πρέπει να υιοθετήσει μια υπεύθυνη στάση απέναντι στη γενοκτονία των Αρμενίων και να παραδεχτεί την συνυπευθυνότητα της τότε γερμανικής αυτοκρατορίας.».
Φόβος αναβίωσης του παρελθόντος
Η διστακτική στάση της Γερμανίας απέναντι στο συγκεκριμένο ζήτημα ενδεχομένως να σχετίζεται και με το αποικιακό παρελθόν της χώρας, στην πρώην Γερμανική Νοτιοδυτική Αφρική. Εκεί σημειώθηκαν αρκετά κοινά στοιχεία με τα γεγονότα του 1915.
Το 1948 τα Ηνωμένα Έθνη αναγνώρισαν ότι οι πρακτικές των Γερμανών που είχαν ως αποτέλεσμα τον αφανισμό του 80% του πληθυσμού των Χερέρο, δεν μπορούσαν να χαρακτηριστούν κάτι άλλο παρά γενοκτονία.
Η γερμανική κυβέρνηση ουδέποτε ζήτησε επίσημα συγγνώμη από τα θύματα και τους απογόνους τους, αποφεύγοντας έτσι φυσικά και την καταβολή αποζημιώσεων.
Η συμπεριφορά της Γερμανίας σ’ αυτό το θέμα θυμίζει κατά πολύ αυτή της σημερινής Τουρκίας και θα μπορούσε επομένως να έχει αρνητική εξέλιξη για το Βερολίνο, φέρνοντας στην επιφάνεια μνήμες του μακρινού, αποικιακού παρελθόντος της.
Όπως όλα δείχνουν, πάντως, η καγκελάριος αναμένεται να στηρίξει την πρόταση του κοινοβουλίου ακόμη και αν αυτό σημαίνει τη διατάραξη των διπλωματικών σχέσεων με την Τουρκία ή την αναβίωση οδυνηρών πτυχών της γερμανικής ιστορίας, που πολλοί θα προτιμούσαν να είχαν ξεχαστεί.
Στην Ελλάδα θα ηχήσουν οι καμπάνες
Σε ανταπόκριση της επιστολής του Κεντρικού Συμβουλίου της Μητροπόλεως Ορθοδόξων Αρμενίων Ελλάδος, με θέμα τις αυριανές εκδηλώσεις για τη μνήμη των θυμάτων της Γενοκτονίας των Αρμενίων, η Αρχιεπισκοπή Αθηνών, με εγκύκλιό της, προτρέπει τους ιερείς ναών και μονών, αύριο στις 6.15 μ.μ., να ηχήσουν τις καμπάνες ως συμβολική συμμετοχή στις εκδηλώσεις μνήμης.
Η γενοκτονία των Αρμενίων στο Θέατρο Γκόρκι
Το Θέατρο Μαξίμ Γκόρκι του Βερολίνου πραγματοποιεί δίμηνο αφιέρωμα με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γενοκτονία των Αρμενίων. Στις εκδηλώσεις συμμετέχουν καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο.
Με το θέμα της γενοκτονίας των Αρμενίων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας συναντώνται αυτές τις ημέρες στο Βερολίνο 50 καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο: το Λος Άντζελες, την Κωνσταντινούπολη, το Ερεβάν, το Τορόντο.
Όλοι τους είναι καλεσμένοι της διευθύντριας του Θεάτρου Γκόρκι του Βερολίνου, Σερμίν Λάνγκχοφ, η οποία είναι τουρκικής καταγωγής. Στον ενάμιση χρόνο που διευθύνει το Θέατρο Γκόρκι έχει εμπνευσθεί πολλές φορές από ιστορικά και πολιτικά θέματα, όπως τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, τους πρόσφυγες, το θέμα της αντίστασης.
Η σειρά εκδηλώσεων για τη γενοκτονία των Αρμενίων στο Θέατρο Γκόρκι υποστηρίζεται και από την κρατική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία για την Πολιτική Επιμόρφωση.
Με πληροφορίες από την Deutsche Welle
Σύνταξη Κ. Μπετινάκης
