Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Οι ΗΠΑ και η ΕΕ έχουν επανειλημμένα υποσχεθεί να αντιμετωπίσουν την πρόκληση των κινεζικών επενδύσεων υποδομής, αλλά στην πραγματικότητα αυτό παραμένει ένα τεράστιο, ανοικτό θέμα.
Η ΕΕ και οι ΗΠΑ συνεργάστηκαν στη σύνοδο κορυφής της G20 στο Μπαλί και δεσμεύτηκαν – για πολλοστή φορά – ότι δεν θα άφηναν να τους ξεπεράσει η Πρωτοβουλία Belt and Road του Xi Jinping – το γιγάντιο κινεζικό σχέδιο που δημιουργεί έναν σύγχρονο Δρόμο του Μεταξιού με βάση τις επενδύσεις σε υποδομές.
Την Τρίτη, οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί προσπάθησαν να ρίξουν το φως της δημοσιότητας στο σχέδιο 600 δισεκατομμυρίων δολαρίων για να αντιπαρατεθούν στις προσπάθειες του Πεκίνου να ασκήσει επιρροή ήπιας δύναμης μέσω ενός τεράστιου επενδυτικού προγράμματος σε λιμάνια, δρόμους, σιδηροδρομικά και ενεργειακά δίκτυα στις αναδυόμενες οικονομίες.
Το πρόβλημα είναι ότι έχουμε παρόμοιες προσπάθειες πολλές φορές στο παρελθόν.
Στο Μπαλί, όλα είχαν να κάνουν με την εικόνα. Καθισμένοι σε μια αίθουσα συνεδριάσεων μέσα στο πολυτελές ξενοδοχείο Kempinski, με θέα στον Ινδικό Ωκεανό, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden και η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen αποκάλυψαν τη Συνεργασία για Παγκόσμια Υποδομή και Επενδύσεις(PGII), παρουσία του Joko Widodo, προέδρου της Ινδονησίας, που φιλοξενεί το φετινό G20.
Η Von der Leyen υποσχέθηκε: «Προσφέρουμε διαφανείς συνεργασίες υποδομής με γνώμονα την αξία, για χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος».
Όλα αυτά βέβαια ακούγονται πολύ οικεία. Έχουν ξανακουστεί. Η γένεση του PGII έγινε το 2021 στο G7 στη Βρετανία και κυκλοφόρησε επίσημα στο G7 τον Ιούνιο. Υπάρχει βέβαια και μια προηγούμενη ενσάρκωση του σχεδίου στις ΗΠΑ ως «Build Back Better World», ενώ η ΕΕ το έχει παρουσιάσει ως Global Gateway Initiative. Η Δύση είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στην ανακοίνωση και την ονομασία σχεδίων για να ανταγωνιστεί την Belt and Road – το μεγάλο ερώτημα είναι αν μπορεί ποτέ να αμφισβητήσει σοβαρά την Κίνα επί της ουσίας.
Σε ένα ανησυχητικό σημάδι για τον Biden και την von der Leyen, που ήλπιζαν να στείλουν ένα ισχυρό μήνυμα προς την Κίνα, λίγες αναπτυσσόμενες χώρες έδειξαν ενδιαφέρον. Ο μεγάλος αντίπαλος της Κίνας, η Ινδία και η διοργανώτρια Ινδονησία ήταν οι μόνες αναπτυσσόμενες χώρες που ήταν παρούσες.
Η Δύση παλεύει εδώ και χρόνια να αποκτήσει αξιοπιστία στο θέμα. Ενώ το σχέδιο της Κίνας μετατράπηκε γρήγορα σε χάλυβα και σκυρόδεμα, η απάντηση της Δύσης στην κινεζική πρωτοβουλία Belt and Road εξακολουθεί να παραμένει ασαφής.
Πάνω απ ‘όλα, είναι μια προσπάθεια να «συγκεντρωθεί η τεχνογνωσία, η πείρα και – το πιο σημαντικό – τα χρήματα» από πολλές χώρες, δήλωσε η Erin Murphy, του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών που εδρεύει στην Ουάσιγκτον. Ο Antoine Bondaz, μελετητής της Κίνας στο Ίδρυμα Στρατηγικής Έρευνας που εδρεύει στο Παρίσι, επέκρινε την αποτυχία της Δύσης να καταλήξει σε συγκεκριμένα έργα. «Αν θέλουμε να είμαστε αξιόπιστοι, πρέπει να μιλάμε λιγότερο και να αρχίσουμε να υλοποιούμε συγκεκριμένα έργα, μεταξύ άλλων στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού», είπε.
Η ΕΕ σε μειονεκτική θέση
Η Κίνα είχε ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα πρώτης κίνησης με την πρωτοβουλία Belt and Road. Ξεκίνησε το 2013, όταν οι αναπτυσσόμενες χώρες είδαν το Πεκίνο ως μια ευκαιρία να βοηθήσουν στην ανάπτυξη των οικονομιών τους. Ενώ το Πεκίνο μπορεί να χρησιμοποιήσει τις κρατικές εταιρείες του για να ενισχύσει την παγκόσμια στρατηγική του, οι Βρυξέλλες και η Ουάσιγκτον δεν μπορούν να αναγκάσουν τις εταιρείες τους κάνουν το ίδιο, παρόλο που θέλουν πολύ να εμπλέξουν τον ιδιωτικό τομέα στις πρωτοβουλίες τους.
Υπάρχουν ορισμένα σχέδια από την πλευρά των ΗΠΑ και της ΕΕ, αλλά οι λεπτομέρειες είναι συχνά νεφελώδεις, με μεγάλα χρονικά πλαίσια. Αν και είναι συχνά κρίσιμα από την άποψη της βοήθειας και της ανάπτυξης, απέχουν πολύ από το να είναι οι κύριοι εμπορικοί μοχλοί που έχει κατασκευάσει η Κίνα. Τα σχέδια της ΕΕ περιλαμβάνουν πλωτούς φωτοβολταϊκούς σταθμούς στην Αλβανία και έργα υδρογόνου στη Ναμίμπια, την Αίγυπτο, το Καζακστάν, την Ινδία και τη Χιλή. Τα προγράμματα των ΗΠΑ κυμαίνονται από την υγιεινή στο Ανατολικό Τιμόρ μέχρι τις υπηρεσίες υγείας στη Βραζιλία.
Η Murphy τόνισε ότι η Δύση «παίζει» πολύ με τους Κινέζους και ότι η αντιστοίχιση του μεγέθους και του πεδίου εφαρμογής της Πρωτοβουλίας Belt and Road δεν είναι ρεαλιστική. «Αλλά υπάρχουν τρόποι να το δούμε έξυπνα εστιάζοντας στην ποιότητα των έργων και όχι στην ποσότητα και κοιτάζοντας τομείς που η Κίνα δεν έχει συμπεριλάβει», συνεχίζει.
Για ορισμένους στις Βρυξέλλες, μέρος του προβλήματος της ΕΕ με την υλοποίηση του Global Gateway είναι η απόφαση να επιτρέψει στη Γενική Διεύθυνση Διεθνών Συνεργασιών να την αναλάβει. «Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης θα ήταν σε πολύ καλύτερη θέση να σχεδιάσει στρατηγική για τα έργα, καθώς είναι λιγότερο επιρρεπής στην εστίαση του Τομέα Διεθνών Συνεργασιών (GD INTRA), στη βοήθεια και την ανάπτυξη και σκέφτεται πιο κριτικά την πρόκληση της Κίνας», είπε διπλωμάτης της ΕΕ.
Η Πρωτοβουλία Belt and Road έχει προσελκύσει επικρίσεις σε διάφορα μέτωπα, όπως κατηγορίες για δημιουργία παγίδων χρέους για χώρες – εταίρους, συμπεριλαμβανομένου του Μαυροβουνίου και της Σρι Λάνκα, μέσω οικονομικά μη βιώσιμων κοινών έργων.
Μια ισχυρή αντεπίθεση είναι σίγουρα προς το γεωπολιτικό και οικονομικό συμφέρον της Δύσης, λέει η Francesca Ghiretti από το Mercator Institute for China Studies. Εάν η Δύση δεν δραστηριοποιείται σε χώρες ή περιοχές όπου βρίσκεται η Κίνα, «χάνουμε έδαφος όσον αφορά τις σχέσεις με χώρες που δεν είναι μόνο σημαντικές σε πολυμερή φόρα όπως ο ΟΗΕ αλλά και οικονομικά, για να διασφαλιστεί η μελλοντική μας ευημερία από οικονομική άποψη», προσθέτει. Συμπληρώνει επίσης ότι «Είναι εξαιρετικά σημαντικό να έχουμε αυτό το δικαίωμα. Αλλά δυστυχώς, επαναλαμβάνεται το ίδιο λάθος πολλές φορές».
Είναι δύσκολο για τη Δύση να ανταγωνιστεί την πρωτοβουλία του Πεκίνου λόγω των εντάσεων που υπάρχουν μεταξύ των οπαδών της ανάπτυξης και αυτών μιας πιο στρατηγικής προσέγγισης. «Συνεχίζουμε να ταλαντευόμαστε ανάμεσα στο να προτείνουμε πακέτα βοήθειας σε χώρες που θέλουν απλώς να κάνουν μπίζνες και ταυτόχρονα να μην παίζουμε με τα στρατηγικά και επιχειρηματικά μας συμφέροντα», καταλήγει.
Πηγη: Politico
