Σύνταξη-επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Για τη Ρωσία, η παρούσα κρίση παρουσιάζεται ταυτόχρονα σαν πρόκληση και ευκαιρία. Από τότε που ανήλθε στην εξουσία ο Βλαντίμιρ Πούτιν, πριν από περίπου 20 χρόνια, η πολιτική αναταραχή στις μετασοβιετικές χώρες τον έχει απασχολήσει αρκετές φορές. Υπήρξαν εξεγέρσεις στη Γεωργία, στην Ουκρανία και στην Αρμενία. Πιο πρόσφατα, τον Αύγουστο του 2020, ήταν η σειρά της Λευκορωσίας. Ωστόσο, λίγοι στρατηγοί του Κρεμλίνου θα είχαν προβλέψει το τι συνέβη στο Καζακστάν.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης -τριών δεκαετιών- του Nursultan Nazarbayev, η δημοκρατία της Κεντρικής Ασίας έκανε τη σταθερότητα σήμα κατατεθέν της. Η παραίτηση του Nazarbayev το 2019, για να αναλάβει τη θέση προέδρου του συμβουλίου εθνικής ασφάλειας -μια κίνηση που του επέτρεψε να διατηρήσει τον έλεγχο- δεν άλλαξε τα πράγματα. Ο (επιλεγμένος από τον ίδιο) διάδοχος του Nazarbayev, Kassym – Jomart Tokayev, επέλεξε σαν πρώτη πράξη του ως προέδρου να μετονομάσει την πρωτεύουσα από Αστάνα σε Νουρσουλτάν προς τιμήν του προκατόχου του. Ήταν μια κίνηση που προκάλεσε τον εκνευρισμό των κατοίκων του Καζακστάν για την αχαλίνωτη διαφθορά και την ανισότητα στην πλούσια σε φυσικούς πόρους χώρα.

Γεωπολιτικά, αυτό που συμβαίνει στο Καζακστάν είναι -ουσιαστικά- μια απόσπαση της προσοχής μας από το λεπτομερώς σχεδιασμένο σχέδιο του Κρεμλίνου για την Ουκρανία. Με πάνω  από 100.000 Ρώσους  στρατιώτες, τανκς και πυροβολικό συγκεντρωμένα στα σύνορα με την Ουκρανία, ο Πούτιν εξασφάλισε μια θέση στο τραπέζι των συνομιλιών για την ασφάλεια, με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ την τρέχουσα εβδομάδα. Η κατάσταση στο Καζακστάν, ωστόσο, απειλεί να αποδυναμώσει αυτή την ατζέντα.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

«Φαίνεται ότι η Ουκρανία και το ΝΑΤΟ δεν είναι πλέον ο μόνος κύριος στόχος των μελλοντικών συνομιλιών Ρωσίας – ΗΠΑ. Υπάρχει ένα νέο καυτό θέμα στις διαπραγματεύσεις με τον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, κάτι που δυσκολεύει τη Ρωσία να κάνει μια συντονισμένη προσπάθεια στο βασικό της διπλωματικό μέτωπο», δήλωσε ο Alexander Baunov, του Moscow Carnegie Center. 

Για τον Πούτιν, προσωπικά, οι εικόνες που έρχονται από το Καζακστάν δεν είναι ευχάριστες. Οι φωνές των διαδηλωτών «Shal Ket» -στην τοπική γλώσσα- «Φύγε, γέρο», θυμίζουν τον χλευασμό του Ρώσου Προέδρου από τον ηγέτη της αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι, ως «γέρο στο καταφύγιο». Μετά τις εξεγέρσεις εναντίον του Ουκρανού Προέδρου Victor Yanukovych και του Alexander Lukashenko της Λευκορωσίας, το Καζακστάν παρέχει ακόμη περισσότερες ενδείξεις ότι κανένας «Πατέρας του Έθνους» -ανεξάρτητα από το πόσο μεγάλες ήταν οι νίκες του σε εκλογές ή πόσο ενθουσιώδεις είναι οι επίσημοι έπαινοι- δεν πρέπει να θεωρείται ασφαλής. 

Ωστόσο, χρειάστηκαν κάποιοι παράγοντες για να μετατρέψουν τις οικονομικές κακουχίες και τα παράπονα σε μείζον πολιτικό θέμα. Στην περίπτωση του Καζακστάν: ο διπλασιασμός των τιμών των καυσίμων, μετά από χρόνια στασιμότητας του βιοτικού επιπέδου.

Τα τηλεοπτικά πλάνα με τους αστυνομικούς να αλλάζουν πλευρά και να συντάσσονται με την αντιπολίτευση -τα οποία το υπουργείο Εσωτερικών του Καζακστάν απέρριψε ως σκηνοθετημένα- προσθέτουν μια αίσθηση ανησυχίας για το καθεστώς. Στη Λευκορωσία, η πίστη των αρχών επιβολής του νόμου -πέρα ​​από την πολιτική υποστήριξη της Μόσχας- ήταν αυτή που κράτησε τον Lukashenko στην ταλαντευόμενη θέση του. 

Αντιμέτωπο με μια πιθανή επανάληψη του σεναρίου της Λευκορωσίας, το Κρεμλίνο θα ενισχύσει την προσπάθεια επανάκτησης του ελέγχου. Απαντώντας επισήμως στην έκκληση του Tokayev προς τον Οργανισμό Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO), η Ρωσία έστειλε το πρωί της περασμένης Πέμπτης αλεξιπτωτιστές ως μέρος μιας ειρηνευτικής αποστολής.

Είναι η πρώτη φορά που η περιφερειακή συμμαχία ασφάλειας αναπτύσσει στρατεύματα. Το πιο σημαντικό στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι στέλνονται για να βοηθήσουν στον έλεγχο μιας εγχώριας εξέγερσης και όχι για να αντιμετωπίσουν μια εξωτερική απειλή. Η απόφαση της Ρωσίας να παρέμβει στο Καζακστάν είναι «ορόσημο για τον μετασοβιετικό χώρο», έγραψε ο Fyodr Lukyanov, συντάκτης του Russia in Global Affairs, που συμβουλεύει επίσης το Κρεμλίνο για την εξωτερική πολιτική της. «Η γραμμή μεταξύ αυτού που μπορεί να θεωρηθεί εσωτερικές και εξωτερικές υποθέσεις έγινε θολή», πρόσθεσε.

Τα γεγονότα στο Καζακστάν έχουν παγιώσει την αφήγηση στη Ρωσία ότι τα κινήματα διαμαρτυρίας είναι εξ ορισμού επικίνδυνα και υποστηρίζονται από ξένες δυνάμεις. Το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας περιέγραψε τις διαδηλώσεις ως «εξωτερικά υποκινούμενες απόπειρες διατάραξης της ασφάλειας και της ακεραιότητας του κράτους με βίαια μέσα». Επίσης, τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης έχουν εστιάσει, κατά κύριο λόγο, σε πλάνα διαδηλωτών που λεηλατούν καταστήματα και τράπεζες, ενώ βάζουν σε δεύτερη μοίρα τους βασικούς λόγους της εξέγερσης ή το ότι αρχικά ήταν ειρηνικές. 

«Προσέξτε καλά και προετοιμάστε τα παιδιά με στολή. Εκ των προτέρων. Ακριβώς όπως ένα έλκηθρο το καλοκαίρι», έγραψε στο Twitter η επικεφαλής του ρωσικού καναλιού RT Margarita Simonyan. Υπό αυτό αυτό το πρίσμα, η κρίση στο Καζακστάν παρέχει στη Μόσχα την ευκαιρία να επιδείξει την επιρροή της στον πρώην σοβιετικό χώρο.

«Η Ρωσία αντιμετώπισε μια ξαφνική κρίση που τώρα προσπαθεί να μετατρέψει σε ευκαιρία», δήλωσε ο Maxim Suchkov, επικεφαλής διεθνών μελετών στο Κρατικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων της Μόσχας. Η επίκληση του CSTO «ενισχύει τη θέση της Ρωσίας στο Καζακστάν και στην Ευρασία και καταδεικνύει για άλλη μια φορά ότι δεν υπάρχει άλλο κράτος στην Ευρασία εκτός από τη Ρωσία που να μπορεί να φροντίζει για την ασφάλεια των γειτόνων της σε περίπτωση απόλυτης ανάγκης». 

Πολλά θα εξαρτηθούν από το εύρος της εμπλοκής της Ρωσίας στο Καζακστάν. Οι ειδικοί έχουν ήδη προειδοποιήσει πως, εκτός από το ότι είναι δαπανηρή, μια παρατεταμένη παρουσία θα μπορούσε να κινδυνεύσει να στρέψει τους Καζάκους εναντίον της Ρωσίας, όπως συνέβη στην Ουκρανία. «Πιθανές αποτυχίες θα στοιχειώσουν τη Ρωσία, αλλά αυτό δεν προβληματίζει τη Δύση», συμπλήρωσε ο Suchkov.

Κατά πάσα πιθανότητα, το Κρεμλίνο θα ερμηνεύσει την αναταραχή στο Καζακστάν ως αποτυχία του μεταβατικού σχεδίου του Nazarbayev, δήλωσε ο πολιτικός αναλυτής Abbas Gallyamov. Είτε γιατί όταν παραιτήθηκε το 2019, στην πραγματικότητα δεν έδωσε στους Καζάκους αυτό που ήθελαν: την αλλαγή. Ή -και αυτή θα είναι μάλλον η πιο πιθανή ερμηνεία του Κρεμλίνου- γιατί δεν έπρεπε να είχε παραιτηθεί από την αρχή.  «Όταν ανεβείς στον θρόνο πρέπει να κάτσεις σε αυτόν μέχρι το τέλος», πρόσθεσε ο Gallyamov.

Πηγή: POLITICO

 

σχόλια αναγνωστών
oδηγός χρήσης