Σύνταξη – Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Το νέο σχέδιο στοχεύει να διασφαλίσει ότι ο σχεδιασμός βασίζεται σε σταθερά δεδομένα και όχι σε πολιτικές ιδιοτροπίες. Σε πέντε χρόνια, η δομή των πόλεων της Ευρώπης δεν θα αποφασίζεται στα τοπικά δημαρχεία, αλλά μέσα σε ένα ήσυχο παρεκκλήσι του 19ου αιώνα σε μια καταπράσινη γειτονιά της Βαρκελώνης. Στεγασμένος στο αποχαρακτηρισμένο παρεκκλήσι Torre Girona, ο υπερυπολογιστής MareNostrum – ένας από τους πιο ισχυρούς επεξεργαστές δεδομένων στον κόσμο – αναλύει ήδη τα δεδομένα με στόχο να βελτιώσει τον αστικό σχεδιασμό της Βαρκελώνης.
«Χρησιμοποιούμε τον υπερυπολογιστή για να βεβαιωθούμε ότι η διαδικασία πολεοδομικού σχεδιασμού δεν βασίζεται μόνο σε έξυπνες ιδέες και καλές προθέσεις, αλλά σε δεδομένα που μας επιτρέπουν να προβλέψουμε τις επιπτώσεις του και να αποφύγουμε τις πιο αρνητικές από αυτές», λέει η αντιδήμαρχος της Βαρκελώνης Laia Bonet. η οποία είναι υπεύθυνη για την ψηφιακή μετάβαση της πόλης, τους στόχους για το κλίμα και τις διεθνείς συνεργασίες.
Ως μέρος ενός πιλοτικού προγράμματος που ξεκίνησε σε συνεργασία με την ιταλική πόλη της Μπολόνια νωρίτερα αυτό το έτος, η Βαρκελώνη δημιούργησε ένα αντίγραφο του εαυτού της που βασίζεται σε δεδομένα – ένα ψηφιακό δίδυμο – όπου μπορεί να εκτελέσει δοκιμαστικά πιθανά έργα πολεοδομικού σχεδιασμού. «Αντί να εφαρμόζουμε λανθασμένες πολιτικές και μετά να πρέπει να επιστρέψουμε και να τις διορθώσουμε, εξοικονομούμε χρόνο διασφαλίζοντας ότι αυτές οι αποφάσεις είναι σωστές πριν τις εκτελέσουμε», λέει η Bonet.
Αν και το σχέδιο εξακολουθεί να είναι στη δοκιμαστική φάση του, η Bonet αναμένει πως η προσέγγιση υψηλής τεχνολογίας της πόλης στην αστική ανάπτυξη, θα είναι σύντομα ο κανόνας στις περισσότερες πόλεις της ΕΕ. «Μέσα σε έναν ορίζοντα πέντε ετών αναμένω ότι αυτή η διαδικασία θα γίνει βασικό εργαλείο πολεοδομικού σχεδιασμού», προσθέτει.
Ψάχνοντας τυφλά σημεία
Οι δημοφιλείς superilles της Βαρκελώνης, ή «σούπερ μπλοκ», είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός αστικού σχεδίου που θα μπορούσε να έχει ωφεληθεί από τη μοντελοποίηση δεδομένων στα στάδια σχεδιασμού, σύμφωνα με την Bonet.
Από το 2014 η πόλη έχει δημιουργήσει μίνι γειτονιές όπου η κυκλοφορία αυτοκινήτων και η στάθμευση στους δρόμους είναι εντελώς απαγορευμένη, με στόχο τη δημιουργία ενός «δικτύου πράσινων κόμβων και πλατειών όπου οι πεζοί έχουν προτεραιότητα». Τα σούπερ μπλοκ προβλήθηκαν επίσης ως ένας ενισχυτικός τρόπος στην αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, η οποία ευθύνεται άμεσα για περισσότερους από 1.000 θανάτους στη Βαρκελώνη, ετησίως.
Όμως, όταν οι δημοτικές αρχές ανέθεσαν στο Κέντρο Υπερυπολογιστών της Βαρκελώνης (BSC) – τη δημόσια ερευνητική οντότητα πίσω από το MareNostrum – να αναλύσει πόσο επιτυχημένο ήταν το πρόγραμμα σούπερ μπλοκ, ανακάλυψαν έκπληκτοι ότι ο αντίκτυπός του στις εκπομπές ήταν αμελητέος. «Η ποιότητα του αέρα μέσα στα ίδια τα σούπερ μπλοκ είναι καλύτερη, αλλά η ρύπανση έχει αυξηθεί στους παρακείμενους δρόμους στους οποίους έχει μετατοπιστεί η κυκλοφορία των εκτοπισμένων αυτοκινήτων», λέει η Bonet. «Δεν σημαίνει ότι τα σούπερ μπλοκ είναι κακή ιδέα – είχαν θετικό αντίκτυπο με άλλους τρόπους – αλλά δείχνει ότι δεν είναι μια λύση για όλα, όσον αφορά την ατμοσφαιρική ρύπανση, επομένως πρέπει να τα συνδυάσουμε με άλλες πολιτικές εάν θέλουμε να μειώσουμε τις εκπομπές», συνέχισε.
Η πόλη ελπίζει ότι το ψηφιακό δίδυμο θα βοηθήσει στην αποφυγή τέτοιων σεναρίων επισημαίνοντας τα τυφλά σημεία πριν να είναι πολύ αργά. «Είμαι από τους ανθρώπους που πιστεύουν πραγματικά στην διόρθωση των λαθών που κάνει κανείς, αλλά στον χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης αυτό είναι πολύπλοκο και παίρνει πολύ χρόνο», συμπληρώνει η Bonet.
Η Βαρκελώνη χρησιμοποιεί, αυτήν τη στιγμή, το σχέδιο για να εξετάσει πώς μπορεί να πλησιάσει τη δημοφιλή ιδέα της πόλης των 15 λεπτών, η οποία παρέχει στους ανθρώπους πρόσβαση σε όλες τις υπηρεσίες που χρειάζονται μέσα σε 15 λεπτά με τα πόδια ή με βόλτα με το ποδήλατο, από το σπίτι τους.
«Χρησιμοποιώντας δημόσια δεδομένα, αναπτύσσουμε έναν διαδραστικό χάρτη που παρακολουθεί τις εγκαταστάσεις και τις υπηρεσίες και μας επιτρέπει να δούμε ποια σημεία της πόλης δεν εξυπηρετούνται», λέει ο ερευνητής της BSC Patricio Reyes. «Μπορούμε να δούμε πόσο χρόνο χρειάζεται για πρόσβαση σε μια βιβλιοθήκη, σε ένα μέρος της πόλης ή εάν δεν υπάρχει επαρκής αριθμός κέντρων πρωτοβάθμιας περίθαλψης σε άλλο», προσθέτει.
Το πρόγραμμα μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση των τάσεων αναβάθμισης περιοχών – με βάση τον αριθμό των ξενώνων που προσφέρονται σε μια συγκεκριμένη γειτονιά, για παράδειγμα – ή για τον προσδιορισμό των περιοχών που δεν έχουν καλή πρόσβαση στα μέσα μεταφοράς. Μια περιοχή με μεγαλύτερο αριθμό ηλικιωμένων ή ατόμων με αναπηρία απαιτεί ιδιαίτερη υποδομή. Ο υπερυπολογιστής μπορεί να συνυπολογίσει αυτές τις παραμέτρους προκειμένου να «εξετάσει πραγματικά την προσβασιμότητα εντός της πόλης», προσθέτει ο Reyes.
Δεν υπάρχει χρόνος για λάθη
Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τη NASA το 2010 για να βελτιώσει μια προσομοίωση μοντέλου ενός διαστημικού σκάφους. Η ψηφιακή δίδυμη ιδέα έχει επίσης χρησιμοποιηθεί από την υγεία στον τομέα περίθαλψης, για την ανάπτυξη θεραπείας για καρδιοπαθείς και από την ενεργειακή βιομηχανία για τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής.
Όμως, η προσέγγιση δεν είναι δημοφιλής σε όλους: οι επικριτές υποστηρίζουν ότι προσδίδει έναν αδικαιολόγητο αέρα αλάθητου στα δεδομένα και την τεχνολογία και θα πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή. Οι πολεοδόμοι αντιπαραθέτουν ότι το εργαλείο επιτρέπει μεγαλύτερη διαφάνεια και μεγαλύτερη συμμετοχή των ίδιων των κατοίκων.
Το σχέδιο της Βαρκελώνης χρησιμοποιεί το OpenStreetMap, τεχνολογία ανοιχτής πρόσβασης – κάτι που όπως λέει ο Reyes είναι σύμφωνο με την αρχή της επιστήμης των πολιτών, οι οποία υποστηρίζεται από την ΕΕ και ενθαρρύνει την ευρεία συμμετοχή στην έρευνα. «Επιτρέπει επίσης στους κατοίκους να συμμετέχουν χρησιμοποιώντας τα ίδια διαθέσιμα δημόσια δεδομένα, για να αμφισβητήσουν τις αποφάσεις σχεδιασμού ή να προτείνουν τις δικές τους», τονίζει η Bonet.
«Οι άνθρωποι θα μπορούν να το συμβουλευτούν για να δουν τι υποδομή υπάρχει σε άλλες περιοχές της πόλης και να χρησιμοποιήσουν αυτό το εργαλείο για να αναρωτηθούν, για παράδειγμα, γιατί ορισμένες γειτονιές έχουν καλύτερες υπηρεσίες από τις δικές τους», συνεχίζει, προσθέτοντας ότι ελπίζει να βάλει ένα τέλος «στις επιλογές που βασίζονται στις ιδιοτροπίες ενός πολιτικού αντί της αποτελεσματικότητας».
Η Bonet πιστεύει ότι το σύστημα είναι το πιο αποτελεσματικό εργαλείο που διαθέτουν οι πόλεις, καθώς επιδιώκουν να πραγματοποιήσουν τις ριζικές αλλαγές που απαιτούνται για την αντιμετώπιση επειγουσών προκλήσεων όπως η κλιματική αλλαγή. «Βρισκόμαστε σε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην οποία δεν έχουμε πλέον χρόνο να κάνουμε λάθη», λέει. «Για να επιτύχουμε τους κλιματικούς στόχους του 2030 και να είμαστε κλιματικά ουδέτεροι (από την άποψη εκπομπών άνθρακα) μέχρι το 2050, πρέπει να κάνουμε τα πράγματα σωστά την πρώτη φορά. Επιπρόσθετα, για να γίνει αυτό, οι πόλεις χρειάζονται μεγαλύτερη πρόσβαση στη χρηματοδότηση της ΕΕ», συμπληρώνει.
«Οι πόλεις προσπαθούν να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις και να καινοτομήσουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Δυστυχώς, τα ταμεία του δήμου έχουν όρια και χρειαζόμαστε βοήθεια, όχι μόνο με κονδύλια, αλλά με μια θέση στο τραπέζι όπου αποφασίζεται το πώς θα διανεμηθούν αυτά τα κονδύλια», καταλήγει.
Πηγή: POLITICO
