«Ο πρόεδρος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, έχει θέσει ολόκληρο το βάρος του εκσυγχρονισμού πάνω στις πλάτες του κυβερνώντος κομμουνιστικού κόμματος. Δεν είναι απλώς ένα πρωτοφανές πείραμα. Είναι στην ουσία το μεγάλο πολιτικό στοίχημα της Κίνας στον 21ο αιώνα», γράφει ο Τίμοθι Γκάρτον Ας σε άρθρο του στον Guardian.
«Πόσοι από τους Ευρωπαίους που υποδέχθηκαν τον Σι την περασμένη εβδομάδα έχουν συνειδητοποιήσει πόσο εξαιρετικό είναι το πολιτικό πείραμα που κάνει πίσω στην πατρίδα; Στην ουσία, ο Σι προσπαθεί να μετατρέψει την Κίνα σε μια προηγμένη οικονομία και σε τρισδιάστατη υπερδύναμη, αντλώντας από τις δυνάμεις του καπιταλισμού, του πατριωτισμού και από τις κινεζικές παραδόσεις. Και όλα αυτά την ώρα που όλα παραμένουν υπό τον έλεγχο αυτού που είναι, στον πυρήνα του, ένα λενινιστικό κομματικό κράτος», τονίζει ο Γκάρτον Ας.
«Ο Σι μπορεί να είναι ένας Κινέζος αυτοκράτορας, αλλά είναι επίσης ένας λενινιστής αυτοκράτορας. Αυτό είναι το πιο εκπληκτικό και σημαντικό πολιτικό πείραμα στο πρόσωπο της γης. Κανείς δεν το περίμενε στον 20ο αιώνα. Και όλοι θα επηρεαστούν από την επιτυχία ή από την αποτυχία του στον 21ο αιώνα», προσθέτει.
«Αλλά, μπορεί να αναφωνήσει κανείς, το Πεκίνο του 2014 είναι έτη φωτός μακριά από τη Μόσχα του 1974, πόσο μάλλον του 1934! Φυσικά, έχετε δίκιο. Για κάθε κομμάτι παλιού υπάρχει ένα byte καινούργιου. Στο Πεκίνο ή στη Σαγκάη, θα περιπλανηθείτε σε αστραφτερά εμπορικά κέντρα, και θα συναντήσετε υπερσύγχρονους ανθρώπους των επιχειρήσεων, δημοσιογράφους, αναλυτές και πανεπιστημιακούς, οι οποίοι μιλάνε ελεύθερα για σχεδόν τα πάντα.
Στελέχη και εκατομμυριούχοι του Ίντερνετ μιλάνε με καλιφορνέζικη προφορά. Επιτυχημένοι επιχειρηματίες στρέφονται στην αρχαία κινεζική ιστορία, στον Κομφουκιανισμό και στον Βουδισμό αναζητώντας το μετα-υλιστικό νόημα των πραγμάτων. Υπάρχει επιδεικτική κατανάλωση, υψηλή μόδα και κοσμοπολίτικος τρόπος ζωής – αλλά και εθνική υπερηφάνεια και μια αίσθηση ιστορικής αισιοδοξίας. Εξυπνοι, φιλόδοξοι φοιτητές συρρέουν για να ενταχθούν στο κομμουνιστικό κόμμα, όχι από πίστη στην ιδεολογία, αλλά για λόγους προσωπικής εξέλιξης που αναμιγνύεται με πατριωτισμό», γράφει ο Γκάρτον Ας.
«Με ποια έννοια είναι αυτή μια κομμουνιστική χώρα; ρώτησα ένα τέτοιο νεαρό μέλος του κόμματος. «Ε, την κυβερνάει το κομμουνιστικό κόμμα», απάντησε. Του φάνηκε μια εντελώς ικανοποιητική απάντηση. Αλλά αυτό το κόμμα αναγνωρίζει ρητά ότι χρειάζεται περισσότερες δυνάμεις της αγοράς», συνεχίζει ο Γκάρτον Ας.
«Δεδομένου ότι τα αμέσως επόμενα χρόνια θα είναι η κρίσιμη στιγμή για την οικονομία της Κίνας, το ερώτημα δεν είναι πλέον: θα μπορούσαν εξελικτικές πολιτικές μεταρρυθμίσεις, σταδιακή αύξηση της διαφάνειας, συνταγματικού τύπου ισορροπίες, ελευθερία της έκφρασης και δυναμισμός της κοινωνίας των πολιτών να χρησιμοποιηθούν για να συμπληρώσουν και να ενισχύσουν την οικονομική μεταρρύθμιση;
Μάλλον είναι: θα μπορέσει ένα ανανεωμένο κομματικό κράτος, αξιοποιώντας με πρωτοφανή τρόπο τις δυνάμεις του καπιταλισμού, του πατριωτισμού και τις κινεζικές παραδόσεις, να ελέγξει τις όλο και πιο δύσκολες προκλήσεις ενός συνεχιζόμενου εκσυγχρονισμού;
Ποιά είναι η απάντηση; Μέσα σε διάστημα λίγων ωρών, μίλησα με δύο από τους πιο έμπειρους, και φοβερά καλά ενημερωμένους, ξένους ανταποκριτές στην Κίνα. Η διάγνωσή τους για τα προβλήματα ήταν σχεδόν όμοια, και οι προβλέψεις τους θεαματικά διαφορετικές. Ο ένας πιστεύει ότι το κόμμα μπορεί να κρατήσει ακόμα γερά, με επιδέξια διαχείριση της κρατικής ανάπτυξης. Ο άλλος προβλέπει οικονομική κατάρρευση, κοινωνική εξέγερση και πολιτική αναταραχή. Εν ολίγοις, κανείς δεν ξέρει. Αλλά τουλάχιστον πρέπει να είμαστε σαφείς για το ποιό είναι το ερώτημα», καταλήγει ο Γκάρτον Ας.
