Σαν σήμερα η εξέγερση του γκέτο της Βαρσοβίας

Ιδιαίτερη σημασία παίρνει η σημερινή επέτειος της εξέγερσης στο γκέτο της Βαρσοβίας, μια και συμπίπτει με τα γεγονότα στο γκέτο της Γάζας.

Λίγους μήνες πριν εισέλθει θριαμβευτικά ο Κόκκινος Στρατός στην Βαρσοβία, περίπου 53.000 εξεγέρθηκαν την 1η Αυγούστου του 1944 κατά των ναζί με την ελπίδα ότι θα κατάφερναν να τους διώξουν μια ώρα αρχύτερα από την Πολωνία.

Η εξέγερση έχει καταγραφεί στη συλλογική συνείδηση των Πολωνών ως σύμβολο μιας ισχυρής και ανεξάρτητης Πολωνίας.

Μετά την εξέγερση στη Βαρσοβία η ηγεσία της πολωνικής αντίστασης περίμενε ότι οι Σοβιετικοί που βρίσκονταν με τα στρατεύματά τους στη δεξιά όχθη του Βιστούλα θα παρενέβαιναν για να βοηθήσουν. Όμως ο Στάλιν δεν είχε κανένα συμφέρον από μια νίκη των ένοπλων Πολωνών, καθώς φοβόταν μήπως σχηματίσουν ύστερα από ενδεχόμενη νίκη τους κατά των Γερμανών μια αντικομμουνιστική κυβέρνηση. Αποτέλεσμα ήταν να διαρκέσουν 63 μέρες οι εχθροπραξίες από σπίτι σε σπίτι.

Οι Γερμανοί στρατιώτες, παρά την αρχική τους υποχώρηση στην παλιά πόλη, έπνιξαν την εξέγερση στο αίμα. Όταν τον Ιανουάριο του 1945 οι Σοβιετικοί πέρασαν τον ποταμό Βιστούλα βρήκαν στα ερείπια μόλις 1.000 επιζώντες. Κατά τη διάρκεια της εξέγερσης, τα SS προχώρησαν σε μαζικές εκτελέσεις και μετέφεραν δεκάδες χιλιάδες σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Υπολογίζεται ότι στην εξέγερση της Βαρσοβίας έχασαν τη ζωή τους περίπου 200.000 άνθρωποι, οι περισσότεροι άμαχοι.

Πόσος ηρωισμός έχει τελικά νόημα, αναρωτιούνται σήμερα πολλοί Πολωνοί. Ο νεαρός δημοσιογράφος Πιότρ Ζίχοβιτς προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στην πολωνική κοινή γνώμη με το βιβλίο του «Παραλογισμός 1944», στο οποίο χαρακτήρισε την εξέγερση «θυσία χωρίς λόγο». Οι περισσότεροι Πολωνοί ιστορικοί είναι συγκρατημένοι, υποστηρίζοντας ότι δεν μπορούμε να κρίνουμε αυτή την πράξη απελπισίας με σημερινά κριτήρια. Κατά την άποψή τους θα μείνει αναπάντητο το ερώτημα για το νόημα της εξέγερσης κατά των ναζί.

Φέτος, 70 ακριβώς χρόνια μετά την εξέγερση της 1ης Αυγούστου του ’44, το ενδιαφέρον για το ιστορικό αυτό γεγονός είναι μεγάλο όσο ποτέ.

Όσο έντονα κι αν διεξάγεται η δημόσια συζήτηση για το νόημα της εξέγερσης στη Βαρσοβία, η σημερινή επέτειος θα γιορταστεί χωρίς τυμπανοκρουσίες. Σήμερα το απόγευμα, στις 17.00, την ώρα που ξεκινούσε η εξέγερση πριν από 70 χρόνια, η πρωτεύουσα θα τηρήσει ενός λεπτού σιγή. Άνθρωποι, αυτοκίνητα, λεωφορεία και τραμ θα σταθούν για ένα λεπτό, τιμώντας τους ήρωες που έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία.

Με πληροφορίες από την Deutsche Welle
Σύνταξη: Κ. Μπετινάκης