Σύνταξη-επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Το εμβολιασμένο ανοσοποιητικό μας σύστημα είναι έτοιμο για επαναμόλυνση. Η νόσηση από κορωνοϊό, όταν είναι κανείς εμβολιασμένος, δεν είναι η ίδια με αυτήν όταν δεν έχει εμβολιαστεί.
Μια νέα διχογνωμία έχει αρχίσει να κυριαρχεί στον λόγο περί της πανδημίας. Με την επικράτηση της παραλλαγής Delta, που μεταδίδεται με μεγάλη ταχύτητα, οι ειδικοί λένε: «είτε εμβολιαστείτε είτε ετοιμαστείτε να κολλήσετε τον κορωνοϊό». Για μερικούς ανθρώπους όμως – ένας αξιοσημείωτος αριθμός από εμάς, στην πραγματικότητα – πρόκειται να συμβούν και τα δύο.
Οι μολύνσεις από κορωνοϊό συμβαίνουν και μεταξύ εμβολιασμένων ατόμων. Θα συνεχίσουν να συμβαίνουν όσο ο ιός είναι μαζί μας, μιας και ακόμη δεν είμαστε κοντά στο να τον εξαφανίσουμε. Όταν ένας ιός εξαπλώνεται τόσο γρήγορα και εύκολα στον ανθρώπινο πληθυσμό, οι λοιμώξεις μετά από εμβολιασμό γίνονται μια αναπόφευκτη πραγματικότητα. Όσο κι αν θα θέλαμε να το φανταστούμε διαφορετικά, ο εμβολιασμός δεν σημαίνει ότι ξεμπερδέψαμε με το κορωνοϊό.
Οι λοιμώξεις μετά τον εμβολιασμό, μπορεί περιστασιακά να γίνουν συμπτωματικές, αλλά δεν είναι σοβαρές ή θανατηφόρες. Επίσης, δεν αποτελούν απόδειξη ότι τα εμβόλια αποτυγχάνουν. Αυτές οι περιπτώσεις είναι, κατά μέσο όρο, πιο ήπιες και λιγότερο συμπτωματικές. μικρότερης διάρκειας, με συντομότερη επιβίωση του ιού και, από ότι φαίνεται, λιγότερο πιθανό να μεταδώσουν το παθογόνο. Η ανοσία που προσφέρουν τα εμβόλια λειτουργεί σε επαναλήψεις και διαβαθμίσεις, όχι απόλυτες σταθερές. Δεν κάνει ένα άτομο εντελώς αδιαπέραστο στη λοίμωξη. Επίσης, δεν εξατμίζεται όταν μερικά παθογόνα παραβιάσουν τους φραγμούς του σώματος. Μια τέτοια επαναμόλυνση, δεν κάνει τις άμυνες μας να καταρρεύσουν ή ακόμη και να διαρραγούν, δεν διαγράφει την προστασία που έχει ήδη επιτευχθεί. Αντί να δημιουργούν εύθραυστες και διαπερατές ασπίδες, τα εμβόλια ενισχύουν τις άμυνες που κατέχουμε ήδη, έτσι ώστε να αντιμετωπίσουμε τον ιό με ασφάλεια – και ενδεχομένως να αναπτύξουμε περαιτέρω αυτήν την προστασία.
Για να κατανοήσει κανείς την ανατομία μιας τέτοιας μόλυνσης, είναι χρήσιμο να σκεφτεί το ανθρώπινο σώμα ως κάστρο. Ο Deepta Bhattacharya, ανοσολόγος στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, συγκρίνει την ανοσοποίηση με την ενίσχυση ενός τέτοιου οχυρού ενάντια στην επίθεση. Χωρίς εμβολιασμό, οι υπερασπιστές του κάστρου δεν έχουν ιδέα ότι έρχεται μια επίθεση. Ίσως, αν το ήξεραν, θα είχαν τοποθετήσει μερικά επιθετικά σκυλιά φύλαξης έξω από τα τείχη – αλλά αυτά τα ζώα δεν είναι και τόσο παρατηρητικά: είναι οι έμφυτοι υπερασπιστές του συστήματος, ταχείας δράσης και βάναυσοι, αλλά βραχύβιοι και θλιβερά ανακριβείς. Θα βυθίσουν τα δόντια τους σε οτιδήποτε δεν αναγνωρίζουν και εύκολα εξαπατώνται από τους κρυφούς εισβολείς. Αυτή είναι ουσιαστικά η κατάσταση στην οποία βρίσκονται πολλοί μη εμβολιασμένοι άνθρωποι. Άλλοι μαχητές, που λειτουργούν με μεγαλύτερη ακρίβεια και αποτελεσματικότητα – τα προσαρμοστικά κύτταρα του σώματος – είναι η επόμενη γραμμή υπεράσπισης. Χωρίς προειδοποίηση ωστόσο, θα βγουν σε πλήρη ισχύ μόνο μετά από μια καθυστέρηση διάρκειας εβδομάδων, οπότε ο ιός πιθανότατα θα έχει ξεπεράσει όσα εμπόδια μπορεί. Σε αυτό το σημείο, ο αγώνας μπορεί, κυριολεκτικά, να βρίσκεται στο αποκορύφωμα του, προκαλώντας επιδείνωση των συμπτωμάτων.
Ο εμβολιασμός ξαναγράφει πλήρως την αρχή, τη μέση και το τέλος αυτής της ιστορίας. Τα εμβόλια λειτουργούν ως εμπιστευτικοί πληροφοριοδότες, οι οποίοι περνούν πληροφορίες σχετικά με το παθογόνο μέσα στα τείχη του κάστρου. Με αυτές τις πληροφορίες, τα αμυντικά κύτταρα μπορούν να περιπολούν τα σύνορα του κτηρίου, παρακολουθώντας έναν πλέον γνωστό εχθρό. Όταν ο ιός προσπαθήσει να εισέλθει δια της βίας, θα βρει μπροστά του «διαδοχικά στρώματα άμυνας, το ένα μετά το άλλο», λέει ο Bhattacharya.
Προετοιμασμένες με το εμβόλιο, οι δυνάμεις του ανοσοποιητικού συστήματος θα παραταχθούν στο προσκήνιο πολύ γρηγορότερα – εντός ημερών από την εισβολή, μερικές φορές ακόμη νωρίτερα. Προσαρμοστικά κύτταρα, τα Β κύτταρα, τα οποία παράγουν αντισώματα, και τα Τ κύτταρα, τα οποία σκοτώνουν τα μολυσμένα με ιό κύτταρα, θα έχουν πλέον χρόνο να μελετήσουν τα χαρακτηριστικά του παθογόνου και να ετοιμάσουν τα όπλα τους εναντίον του.
Ενώ οι σκύλοι περιπολούν στην περιφέρεια των τειχών, οι τοξότες που έχουν εκπαιδευτεί να αναγνωρίζουν τον ιό θα τον καταρρίψουν. Τα λίγα παθογόνα που θα μπουν βαθύτερα στο εσωτερικό του κάστρου θα εξουδετερωθούν από εκτελεστές με βαρύ οπλισμό, που κρύβονται στις σκιές. «Κάθε στάδιο που πρέπει να αντιπαρέλθει ο ιός του στερεί ένα μεγαλύτερο κομμάτι», λέει ο Bhattacharya. Ακόμα κι αν μερικοί από αυτούς ξεπεράσουν κάθε εμπόδιο, οι τάξεις τους θα είναι λιγότερες, πιο αδύναμες και λιγότερο καταστροφικές.
Στην καλύτερη περίπτωση, ο ιός μπορεί ακόμη και να αποκοπεί από τα ανοσοκύτταρα και τα αντισώματα, καθώς είναι ενισχυμένα – από την πρόσφατη επίσκεψη του εμβολίου – αποτρέποντας τελείως την μόλυνση. Όμως, το να περιμένουμε αυτό να συμβεί κάθε φορά μετά την λήψη εμβολίου, δεν είναι λογικό (και στην πραγματικότητα, αυτός δεν ήταν ο πραγματικός στόχος για οποιοδήποτε από τα εμβόλια). Τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος κάποιων ανθρώπων ενδέχεται να έχουν αργά αντανακλαστικά και να κρατούν τα όπλα σε εφεδρεία για πολύ καιρό. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα μεταξύ των ηλικιωμένων και των ανοσοκατεσταλμένων – οι μαχητές τους θα συνεχίσουν να συσπειρώνονται, σε μικρότερο όμως βαθμό.
Αλλαγές στην μεριά του ιού θα μπορούσαν επίσης να ανατρέψουν τις κλίμακες. Όπως οι εισβολείς που μεταμφιέζονται, οι έξυπνες παραλλαγές μπορεί να αποφύγουν την ανίχνευση από ορισμένα αντισώματα. Ακόμη και εύκολα αναγνωρίσιμες μεταλλάξεις του κορωνοϊού μπορεί να υπερκεράσουν την πρώιμη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος εάν επιτεθούν στον οργανισμό σε αρκετά υψηλούς αριθμούς – μέσω, για παράδειγμα, ενός έντονου και παρατεταμένου γεγονότος έκθεσης στον ιό (πχ σε μαζικές εκδηλώσεις).
Με τόσους πολλούς παράγοντες στο παιχνίδι, δεν είναι δύσκολο να δούμε πώς μερικά παθογόνα θα μπορούσαν να βρουν τον στόχο τους. Όμως, ένα σώμα υπό πολιορκία δεν πρόκειται να ρίξει τόσο εύκολα λευκή πετσέτα. «Οι άνθρωποι τείνουν να το θεωρούν μαύρο ή άσπρο – εάν έχω εμβολιαστεί, δεν θα έπρεπε να εκδηλώσω συμπτώματα. Θα έπρεπε να προστατευτώ πλήρως», λέει η Laura Su, ανοσολόγος στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας. «Αλλά υπάρχουν και οι γκρίζες αποχρώσεις», συνεχίζει.
Ακόμη και όταν ο ιός πάρει το πάνω χέρι, τα ανοσοκύτταρα και τα αντισώματα θα προσπαθήσουν να κρατήσουν το έδαφος τους, να ανακτήσουν την πρωτοβουλία και να εξουδετερώσουν το παθογόνο. Αυτές οι καθυστερημένες προσπάθειες μπορεί να μην σταματήσουν εντελώς την λοίμωξη, αλλά θα συνεχίσουν να περιορίζουν τις ευκαιρίες του παθογόνου να μετακινηθεί σε όλο το σώμα, να προκαλέσει έντονα συμπτώματα και να εξαπλωθεί σε κάποιον ξενιστή. Το αφιλόξενο για τον ιο εμβολιασμένο σώμα, είναι αυτό που δίνει ελπίδες σε πολλούς ερευνητές, πως τα μακροχρόνια συμπτώματα της λοίμωξης (long Covid), θα καταστούν τελικά πιο σπάνια μεταξύ των ανοσοποιημένων, αν και αυτή η σύνδεση εξακολουθεί να διερευνάται.
Οι επαναμολύνσεις, ιδίως οι συμπτωματικές, εξακολουθούν να είναι ασυνήθιστες ως ποσοστό σε πληθυσμούς ανοσοποιημένων ατόμων. Όμως, «όσο περισσότερα άτομα εμβολιάζονται, τόσο περισσότερο θα βλέπουμε αυτές τις επαναληπτικές λοιμώξεις», λέει η Juliet Morrison, ιολόγος στο UC Riverside (μην ξεχνάτε ότι ένα μικρό κλάσμα εκατομμυρίων ανθρώπων εξακολουθεί να είναι πολλοί άνθρωποι – και σε κοινότητες όπου η πλειοψηφία των ανθρώπων εμβολιάζεται, οι περισσότερες από τις θετικές εξετάσεις θα μπορούσαν να είναι στους ίδιους).
Οι αναφορές αυτών των περιπτώσεων δεν θα έπρεπε να προκαλούν ανησυχία, ειδικά αν εξετάσουμε το τι συμβαίνει ποιοτικά. Μια επιδρομή στο κάστρο θα ήταν χειρότερη αν σφαγιαστούν οι κάτοικοί του και κλαπούν όλα τα πολύτιμα λάφυρα. Με τα εμβόλια στη θέση τους, αυτές οι περιπτώσεις είναι σπάνιες – πολλές από αυτές αντικαθίστανται από ελαφρύτερες κλοπές, όπου ο ιός έχει χρόνο μόνο για να ρίξει μερικές γροθιές – προτού πεταχτεί έξω από την πόρτα. Σίγουρα, τα εμβόλια θα ήταν «καλύτερα» αν ανέβαζαν αδιαπέραστα πεδία άμυνας σε κάθε φρούριο. Ωστόσο, δεν το κάνουν. Ωστόσο, τα εμβόλια μας δεν πρέπει να κατηγορούνται για το ότι δεν καταφέρνουν να πετύχουν έναν μη πραγματοποιήσιμο στόχο – αυτό αποσπά από το τι μπορούν να επιτύχουν. Ένα παραβιασμένο οχυρό δεν είναι απαραίτητα ένα ηττημένο οχυρό. οποιοδήποτε κάστρο που οπλίζεται εκ των προτέρων θα είναι σε καλύτερη θέση από ότι πριν.
Υπάρχει επίσης ένα πιθανό επιπρόσθετο κέρδος από τις επαναμολυνσεις. Εξ ορισμού, αυτές οι λοιμώξεις εμφανίζονται σε ανοσοποιητικά συστήματα που ήδη αναγνωρίζουν τον ιό και μπορούν να μάθουν από αυτόν ξανά. Κάθε επακόλουθη συνάντηση με το κορωνοϊό θα μπορούσε να υπενθυμίσει αποτελεσματικά στο σώμα, ότι η απειλή του παθογόνου εξακολουθεί να υφίσταται, να πείσει τα κύτταρα να αναζωογονήσουν τις άμυνες τους και να οξύνουν τις ικανότητές τους για ανίχνευση κορωνοϊού και να παρατείνουν τη διάρκεια της προστασίας. Μερικές από αυτές τις γνώσεις ενδέχεται να παρακάμπτονται από ορισμένες παραλλαγές. Αλλά, σε γενικές γραμμές, μια λοίμωξη μετά τον εμβολιασμό μπορεί να είναι «σαν αναμνηστικό για το εμβόλιο», προσθέτει η Su, του Πανεπιστημίου της Πενσυλβανίας. Μοιάζει με το να κρατάς βετεράνους μαχητές σε εφεδρεία: όταν καθίσει η σκόνη, οι επιζώντες της μάχης θα είναι καλύτερα προετοιμασμένοι για την επόμενη επίθεση. Αυτό, στα σίγουρα δεν αποτελεί λόγο να επιζητά κανείς επαναμόλυνση. Αλλά αν συμβεί ένα τέτοιο ατύχημα, υπάρχει μια καλή πιθανότητα ότι «η συνεχής εκπαίδευση των ανοσοκυττάρων μπορεί να είναι και θετικό αποτέλεσμα», λέει η Nicole Baumgarth, ανοσολόγος στο UC Davis (παρεμπιπτόντως, ο εμβολιασμός μπορεί να κινητοποιήσει ισχυρότερη προστασία από τη φυσική λοίμωξη και είναι λιγότερο επικίνδυνος από αυτήν).
Δεν μπορούμε να ελέγξουμε την εξέλιξη του κορωνοϊού. Ωστόσο, το πώς εκδηλώνεται η νόσος εξαρτάται τόσο από τον ξενιστή όσο και από το παθογόνο. Ο εμβολιασμός μας δίνει πίσω τον έλεγχο της καταστασης. Η κατανόηση των επιμολύνσεων απαιτεί κάποια οικειότητα με την ανοσολογία, αλλά και εξοικείωση με τις πραγματικότητες ενός ιού που θα είναι μαζί μας μακροπρόθεσμα και που πιθανότατα θα συναντήσουμε όλοι κάποια στιγμή. Η επιλογή δεν αφορά τον εμβολιασμό ή τη μόλυνση. Πρόκειται για ενίσχυση της άμυνας μας, έτσι ώστε να είμαστε έτοιμοι να καταπολεμήσουμε μια λοίμωξη από την καλύτερη δυνατή θέση – με το σώμα μας θωρακισμένο και τους αμυντικούς μηχανισμούς του σε εγρήγορση.
Πηγή: The Atlantic
