Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον άρθρο της Niki Gamm δημοσιεύεται στην αγγλόφωνη ιστοσελίδα της «Χουριέτ». Αφού κάνει μια σύντομη ιστορική αναδρομή στο παρελθόν, επικεντρώνεται στην έκδοση ενός βιβλίου για την ελληνορθόδοξη παράδοση της Πόλης, άλλοτε γράφοντάς τη με το ιστορικό της όνομα κι άλλοτε με το σημερινό:
Η Αγία Σοφία, τα τείχη της Κωνσταντινούπολης και λίγες εκκλησίες βρίσκονται ακόμη γύρω μας, ενώ πάρα πολλά άλλα παραμένουν θαμμένα κάτω από κτίρια που ανεγέρθηκαν διά μέσου των αιώνων.
Κι όμως, μαζί μας βρίσκεται ένα ίδρυμα που οι ρίζες του εκτείνονται ως την εποχή της Νέας Ρώμης: η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία.
«Η αράχνη φρουρεί τις πύλες στο παλάτι του Χοσρόη. Η κουκουβάγια κράζει τις βάρδιες στο παλάτι του Αφρασιάμπ». Ή κάπως έτσι ο σουλτάνος Μωάμεθ υποτίθεται πως αγναντεύει την Πόλη από τον τρούλο της Αγια-Σοφιάς μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1453.
«Ερείπια στερεωμένα στους πύργους και τα τείχη μου. Πολύ σεβάσμια για να ξεθωριάζουν και πολύ ογκώδη για να γκρεμιστούν».
Ενώ ο λόρδος Βύρων έγραφε αυτές τις γραμμές σε διαφορετικό τόπο τον 19ο αιώνα, τα λόγια του ταιριάζουν απόλυτα σ’ όσα βλέπεις σε μια επίσκεψη σήμερα στην Ιστανμπούλ.
Ο Μωάμεθ Β΄ κατέλαβε την περίφημη πόλη του Κωνσταντίνου, τη Νέα Ρώμη, μια πόλη γεμάτη ερείπια. Κι όμως, μια άλλη εποχή δεν ήταν έτσι. Παλάτια, επαύλεις και εκκλησίες κοσμούσαν την ιστορική χερσόνησο πίσω από τα μεγάλα τείχη, φτιαγμένα να αποτρέπουν κάθε ενδεχόμενο εχθρό.
Η φήμη της Κωνσταντινούπολης συνεχιζόταν καθώς συνέβαιναν διαμάχες και πραξικοπήματα και αναμειγνύονταν οι κυβερνήτες με τους στρατιωτικούς. Τόσο, που μερικοί αυτοκράτορες, μην έχοντας εμπιστοσύνη στους δικούς τους, καλούσαν μισθοφόρους ως προσωπική φρουρά.
Το χρυσό μήλο όμως σάπιζε από το εσωτερικό…
Κι οι σταυροφόροι της 4ης Σταυροφορίας, στον δρόμο για την Ιερουσαλήμ, αποφάσισαν ότι η Κωνσταντινούπολη αποτελούσε ευκολότερο στόχο και κατέλαβαν την Πόλη το 1204, κρατώντας την ως τα 1261, οπότε οι Βυζαντινοί την ανακατέλαβαν.
Στο μεταξύ όμως λεηλάτησαν κειμήλια στέλνοντας φορτία με έργα τέχνης, ιδιαίτερα στην Ιταλία. Έτσι, η Κωνσταντινούπολη δεν ξαναβρήκε την αίγλη της.
Πόσο ευάλωτη ήταν πια το κατάλαβαν οι Μουσουλμάνοι που καταλάμβαναν ήδη εδάφη στην Ανατολία με τους Σελτζούκους Τούρκους και οι άλλες νομαδικές τουρκικές φυλές.
Σε λιγότερα από 200 χρόνια αργότερα και ύστερα από αρκετές απόπειρες οι Οθωμανοί Τούρκοι κατέλαβαν την Πόλη. Ερείπια έγιναν το Μεγάλο Παλάτι στα ανατολικά και ο Ιππόδρομος στα νότια. Έτσι οι Οθωμανοί έχτισαν πάνω στα ερείπια, ή μετέτρεψαν τις πιο πολλές ελληνορθόδοξες εκκλησίες σε τζαμιά, οι οποίες επέζησαν ως τις μέρες μας, όπως και η Αγία Σοφία.
Το βιβλίο
Το βιβλίο που εκδόθηκε εφέτος «The Ecumenical Patriarchate Today: Sacred Greek Orthodox Sites of Istanbul» από τον εκδοτικό οίκο London Editions Turkey Ltd. περιγράφει τα ιερά κτίρια της Ορθοδοξίας σήμερα στην Κωνσταντινούπολη.
Η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία αποσχίσθηκε από τη Ρωμαιοκαθολική το 1054 και παρά τις προσπάθειες των τελευταίων χρόνων να γεφυρωθεί το σχίσμα αυτό παραμένει.
Μετά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης ο σουλτάνος Μωάμεθ Β΄ αναγνώρισε τον Γεννάδιο Σχολάρη ως οικουμενικό πατριάρχη της Ορθόδοξης Εκκλησίας εκείνης της εποχής, που περιλάμβανε τις εκκλησίες της Ανατολής, καθώς και των Βαλκανίων.
Το βιβλίο των 127 σελίδων εικονογραφείται με διάφορες εκκλησίες της Κωνσταντινούπολης αλλά και πολλούς επικεφαλής της Εκκλησίας των αιώνων που πέρασαν.
Στον πρόλογο του βιβλίου ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος γράφει: «Με ικανοποίηση παρουσιάζουμε στην ευρύτερη κοινότητα μία μικρή συλλογή των εκκλησιών και μοναστηριών που συνεχίζουν απρόσκοπτα να λειτουργούν ως τόποι προσευχής και λατρείας επί εκατοντάδες χρόνια στην πολυπολιτισμική Πόλη…».
Συγγραφέας του βιβλίου είναι ο αρχιδιάκονος της Εκκλησίας της Αμερικής Τζον Χρυσαυγής, αυστραλιανής καταγωγής, που σήμερα ζει στις ΗΠΑ. Έχει συγγράψει αρκετά βιβλία και έχει διατελέσει σύμβουλος του Πατριάρχη Βαρθολομαίου σε θέματα οικολογίας.
Το βιβλίο «The Ecumenical Patriarchate Today: Sacred Greek Orthodox Sites of Istanbul» διατίθεται από το Πατριαρχείο στο Φανάρι και βιβλιοπωλεία όπως το D&R και το Eren, καθώς και το Amazon.
hurriyetdailynews.com
Σύνταξη Κ. Μπετινάκης
