Οι διαμαρτυρίες για τα lockdown της Κίνας αποτελούν σοβαρή απειλή για τον Xi Jinping;

Σύνταξη – Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Το κύμα διαδηλώσεων σε ολόκληρη την Κίνα, που απαιτούν τον τερματισμό των δρακόντειων μέτρων μηδενικού Covid, δεν μοιάζει με κάτι που να έχει δει η χώρα εδώ και δεκαετίες. Από τις πανεπιστημιουπόλεις μέχρι τους πολυσύχναστους δρόμους στις περιοχές του κέντρου της πόλης, οι άνθρωποι κρατούσαν κομμάτια λευκού χαρτιού ως σύμβολο διαμαρτυρίας, μετά από μια φονική πυρκαγιά σε μια γειτονιά του Σιντζιάνγκ – που βρίσκεται σε σκληρό lockdown. Οι πιο δραματικές στιγμές συνέβησαν το Σαββατοκύριακο, όταν οι διαδηλωτές ακούγονταν να φωνάζουν «Xi Jinping, παραιτήσου».

Είναι μια γενναία και επικίνδυνη χειρονομία, το να αψηφάς τον Κινέζο πρόεδρο τόσο δημόσια. Ο ισχυρός άνδρας του Πεκίνου μόλις πρόσφατα εξασφάλισε μια τρίτη θητεία στην εξουσία, σπάζοντας την παράδοση και εδραιώνοντας την αδιαμφισβήτητη βάση εξουσίας του.

Πόσο κακό είναι για τον Xi;

Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν ενδείξεις που να υποδηλώνουν σημαντική ζημιά στη θέση του Xi στην κορυφή του Κομμουνιστικού Κόμματος. Ωστόσο, είναι η πρώτη μεγάλη επίδειξη αντίστασης από το κοινό – και τα παράπονα που στρέφονται κατά της κορυφής της κινεζικής κυβέρνησης είναι πολύ δυνατά για να μην ακουστούν.

Ο Xi έχει κάνει το zero Covid προσωπικό πολιτικό εγχείρημα. Με το κοινό να αντιτίθεται πλέον ανοιχτά στα σύμβολα αυτής της πολιτικής – όπως οι αυστηρές απαιτήσεις για τέστ PCR και οι κανονισμοί για τις μάσκες – αναμφίβολα θα θεωρηθεί προσωπικά υπεύθυνος για τη δημόσια οργή.

Ο Ho-Fung Hung, ακαδημαϊκός στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins που ειδικεύεται στα κινήματα διαμαρτυρίας της Κίνας, λέει ότι η κυβέρνηση και η κοινωνία «βρίσκονται στη φάση αναζήτησης μιας νέας ισορροπίας. Μπορεί να υπάρξουν συγκρούσεις και αστάθεια κατα τη διάρκεια της διαδικασίας».

Ωστόσο, η χρονική συγκυρία θα μπορούσε να ήταν χειρότερη για τον Xi, αν οι διαμαρτυρίες είχαν πραγματοποιηθεί πριν από το 20ο συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος τον περασμένο μήνα, όταν επιβεβαιώθηκε στη θέση του για μια τρίτη θητεία.

Πόσο σημαντική είναι η δημόσια ανυπακοή;

Το τελευταίο παρόμοιο επεισόδιο ήταν η φοιτητική διαμαρτυρία του 1989 στην πλατεία Τιεναμέν, αλλά τότε η διαδήλωση ήταν πολύ μεγαλύτερη σε κλίμακα και κατέλαβε την εμβληματική πλατεία, στην καρδιά του Πεκίνου. Οι περισσότεροι από τους νέους που διαμαρτύρονταν για τους περιορισμούς του Covid φέτος, θυμόντουσαν ελάχιστα – ή καθόλου – τις θανατηφόρες διαμαρτυρίες πριν από 30 χρόνια. Όχι μόνο δεν είχαν γεννηθεί τότε, αλλά δεν υπάρχουν και  διαθέσιμα πλάνα από την πλατεία Τιενανμέν, υπό το καθεστώς λογοκρισίας.

Κατά κάποιο τρόπο, το πιο επικίνδυνο σοκ για τον Xi θα μπορούσε να είναι η πολιτική αφύπνιση τόσων πολλών νέων, μορφωμένα μυαλά που είναι έτοιμα να βγουν δημόσια εναντίον του. Φοιτητές από περισσότερα από 100 πανεπιστήμια έχουν δείξει αλληλεγγύη στους διαδηλωτές, σύμφωνα με τον Cai Xia, αποστάτη της σχολής ιδεολογίας του κομμουνιστικού κόμματος, που ζει τώρα στις ΗΠΑ.

Θα μπορούσε να αποφευχθεί η βίαιη καταστολή;

Προς το παρόν, η αστυνομία απέχει από την αιματηρή καταστολή των διαδηλωτών, παρόλο που υπήρξαν συλλήψεις. Αναφέρθηκαν επίσης περιπτώσεις σωματικών επιθέσεων, όπως κατα του δημοσιογράφου του BBC Ed Lawrence, ο οποίος κάλυπτε τη διαδήλωση στη Σαγκάη.

Μετά από ένα έντονο Σαββατοκύριακο, η παρουσία της αστυνομίας ενισχύθηκε σημαντικά τη Δευτέρα. Μερικοί από τους δρόμους στη Σαγκάη, για παράδειγμα, είχαν αποκλειστεί με οδοφράγματα, μετατρέποντας μερικές από τις πιο πλούσιες γειτονιές της χώρας σε απαγορευμένες ζώνες.

Την Τρίτη, δεν έγινε λόγος για διαδηλώσεις στο Πεκίνο, τη Σαγκάη ή άλλες μεγάλες πόλεις της ηπειρωτικής χώρας λόγω της έντονης αστυνομικής παρουσίας, σύμφωνα με το Associated Press. Σε αυτή τη φάση, δεν είναι ξεκάθαρο εάν η αναταραχή έχει τελειώσει ή αν οι διαδηλωτές απλώς περιμένουν την επόμενη ευκαιρία.

Ορισμένα πανεπιστήμια ανακοίνωσαν επίσης σχέδια να στείλουν τους φοιτητές πίσω στις στις κατοικίες τους (για τις χειμερινές διακοπές) νωρίτερα από το προγραμματισμένο, σε μια προφανή κίνηση να τους εμποδίσουν να οργανώσουν περαιτέρω διαδηλώσεις.

Πώς αντιδρά η αγορά;

Όχι σημαντικά – αρχικά. Η άμεση αντίδραση στα παγκόσμια χρηματιστήρια ήταν απαισιόδοξη τη Δευτέρα, τροφοδοτούμενη από μια αίσθηση πολιτικής αβεβαιότητας.  Η κινεζική αγορά αναφοράς, Shanghai Composite, υποχώρησε κατά 2,2 % για λίγο, ενώ ο δείκτης Shenzhen Component Index, με έμφαση στην τεχνολογία, υποχώρησε κατά 0,7%.

Την Τρίτη, ωστόσο, και οι δύο δείκτες αυξήθηκαν κατά 2%, καθώς δεν υπήρξαν αναφορές για νέες διαδηλώσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας. «Οι μαζικές διαμαρτυρίες θα έγερναν ακόμη περισσότερο την πλάστιγγα υπέρ μιας ακόμη πιο αδύναμης οικονομίας», δήλωσε ο Stephen Innes, διευθύνων σύμβουλος της SPI Asset Management.

Πώς βλέπει την κατάσταση η Δύση;

Στη Βρετανία, ο υπουργός Εξωτερικών James Cleverly δήλωσε: «Οι διαμαρτυρίες κατά της κινεζικής κυβέρνησης είναι σπάνιες και όταν συμβαίνουν, νομίζω ότι ο κόσμος πρέπει να το προσέξει, όπως εξάλλου και η κινεζική κυβέρνηση».  Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel που θα φτάσει στο Πεκίνο την Πέμπτη, αντιμετωπίζει κλήσεις να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα στον Xi να σεβαστεί τις ειρηνικές διαδηλώσεις. Ο εκπρόσωπος του Γερμανού Καγκελαρίου Olaf Scholz αναρωτήθηκε γιατί η Κίνα εξακολουθεί να μην χρησιμοποιεί δυτικά εμβόλια και αντ’ αυτού βασίζεται στην πολιτική των δρακόντειων περιορισμών.

Μιλώντας σε τακτική συνέντευξη Τύπου στο Βερολίνο τη Δευτέρα, ο εκπρόσωπος Steffen Hebestreit είπε ότι η Γερμανία «έλαβε υπόψη» τις διαδηλώσεις καθώς και «αναφορές για εν μέρει βίαιες ενέργειες των (κινεζικών) δυνάμεων ασφαλείας εναντίον των διαδηλωτών».

Στις ΗΠΑ, η κυβέρνηση Biden ανταποκρίθηκε προσεκτικά, αντανακλώντας εν μέρει την επιθυμία των ΗΠΑ να σταθεροποιήσουν μια ζωτικής σημασίας αλλά ολοένα και πιο ανταγωνιστική  σχέση με το Πεκίνο. Δεν υπήρξαν δηλώσεις ή tweets από τον πρόεδρο Biden. Ο υπουργός Εξωτερικών Anthony Blinken και ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Jake Sullivan απέφυγαν επίσης να σχολιάσουν.

Κάποια ελαφρώς επικριτικά σχόλια προήλθαν από έναν ανώνυμο εκπρόσωπο του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας. «Όπως είπαμε, πιστεύουμε ότι θα είναι πολύ δύσκολο για τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας να μπορέσει να περιορίσει αυτόν τον ιό μέσω της στρατηγικής της για μηδενικό Covid», ανέφερε ο εκπρόσωπος σε δήλωσή του.

Ποιες είναι οι επιλογές του Xi;

Είναι περιορισμένες. Στη μάχη για τον περιορισμό του κορωνοϊού, τα αυστηρά μέτρα lockdown ήταν από την αρχή προτίμηση του Xi. Η Κίνα παραμένει αντίθετη στη χρήση δυτικών εμβολίων τεχνολογιας mRNA – τα οποία έχουν αποδειχθεί πολύ πιο αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση των τελευταίων παραλλαγών. Ο αριθμός των κρουσμάτων στο Πεκίνο, για παράδειγμα, διπλασιάστηκε το Σαββατοκύριακο και παρέμεινε σε άνοδο μέχρι την Τρίτη.

Ωστόσο, οι στατιστικές σε εθνικό επίπεδο των τελευταίων ημερών – πάνω από 30.000 καθημερινά νέα κρούσματα – αντιπροσωπεύουν μόνο μια ελάχιστη μειοψηφία του 1,4 δισεκατομμυρίου πληθυσμού της χώρας. Επισήμως, λίγο περισσότεροι από 5.200 έχουν πεθάνει από τον ιό, από την έναρξη της πανδημίας.

Μια ξαφνική άρση των μέτρων lockdown πιθανότατα θα προκαλούσε αύξηση των λοιμώξεων σε έναν πληθυσμό που δεν έχει εμβολιαστεί ικανοποιητικά και πίεση στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της χωρας. Η επιλογή των δυτικών εμβολίων, ωστόσο, θα συνεπαγόταν μια πολύ δημόσια απώλεια κύρους για τον Πρόεδρο της Κίνας. Φαίνεται ότι η συνέχιση της ίδιας πολιτικης είναι η πιο πιθανή πορεία δράσης στο Πεκίνο.

Πηγή: Politico