Επιμέλεια: Γιάννα Μυράτ
Μια ομίχλη χρωμάτων του ουράνιου τόξου στροβιλίζεται στην Ινδία, μέσα σε γέλια και φωνές, καθώς φίλοι και άγνωστοι βομβαρδίζουν ο ένας τον άλλο με χούφτες γεμάτες χρωματισμένη σκόνη. Πρόκειται για την αρχαία ινδουιστική παράδοση του Χόλι, μια ετήσια γιορτή της Άνοιξης.
Το 2024, σύννεφα από το κατακόκκινο, το σμαραγδί, το σαφράν και το indigo -ένα ιδιαίτερο μπλε- θα πλανηθούν πάνω από τη χώρα, στις 25 Μαρτίου, για ένα από τα πιο ζωντανά, χαρούμενα και πολύχρωμα φεστιβάλ της.
«Το να παίζεις Χόλι», όπως λένε οι Ινδοί, έχει εξαπλωθεί πολύ πέρα από τα σύνορα της Ινδίας.
Το γλέντι ξεκινά με τη δύση του ηλίου, και διαρκεί όλη νύχτα και την επόμενη μέρα. Το Χόλι, γνωστό και ως «γιορτή των χρωμάτων» λαμβάνει χώρα το βράδυ της πανσελήνου κατά τον ινδουιστικό ημερολογιακό μήνα Παλγκούνα, που πέφτει γύρω στα μέσα του Μαρτίου του Γρηγοριανού ημερολογίου, ανάλογα με την πανσέληνο.
Ξεκινά με το άναμμα των φωτιών. Οι άνθρωποι μαζεύονται γύρω από τις φλόγες για να τραγουδήσουν, να χορέψουν και να προσευχηθούν σε ένα βραδινό τελετουργικό που ονομάζεται Χόλικα Νταχάν, το οποίο αναπαριστά τον θάνατο μιας ινδουίστριας δαιμόνισσας, της Χόλικα.
Όλα τα είδη των πραγμάτων ρίχνονται στις φωτιές, όπως ξύλα, φύλλα και φαγητό, σε μια συμβολική κάθαρση του κακού και θρίαμβο του καλού.
Γιατί τα χρώματα;
Οι ρίζες του Χόλι είναι στον Ινδουισμό. Υπάρχει επίσης ένας δημοφιλής συμβολικός μύθος πίσω από το φεστιβάλ. Στα νιάτα του, ο θεός Κρίσνα ανησυχούσε αν η ανοιχτόχρωμη Ράντα θα τον ήθελε λόγω του σκούρου χρώματος του δέρματός του. Η μητέρα του Γιασόντα, κουρασμένη από την απελπισία του, τον συμβούλεψε να πλησιάσει τη Ράντα και να της ζητήσει να χρωματίσει το πρόσωπό του σε όποιο χρώμα θέλει εκείνη.
Όταν η Ράντα το έκανε, οι δυο τους έγιναν ζευγάρι. Από τότε, ο παιχνιδιάρικος χρωματισμός των προσώπων της Ράντα και του Κρίσνα τιμάται στο Χόλι.
Το Χόλι που θεωρείται και η γιορτή της αγάπης μεταξύ του Κρίσνα και της Ράντα θυμίζει τις παρελθούσες διαφορές. Σήμερα, μερικά από τα γκουλάλ που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια του Χόλι είναι συνθετικά. Αλλά τα χρώματα προέρχονται παραδοσιακά από φυσικά συστατικά, όπως αποξηραμένα άνθη, κουρκουμά, αποξηραμένα φύλλα, σταφύλια, μούρα, παντζάρια και τσάι.
Όλοι συμμετέχουν
«Υπάρχει ένα περιβάλλον ελευθερίας», είπε η κ. Σινγκάλ, προσθέτοντας ότι δεν διστάζει να ρίξει χρώματα στον μικρότερο αδερφό, τους γονείς, τις θείες, τους θείους και τους γείτονές της.
Το αρχαίο ινδουιστικό φεστιβάλ αποφεύγει τους θρησκευτικούς, κοινωνικούς, καστικούς και πολιτικούς διαχωρισμούς που στηρίζουν τη συχνά σεχταριστική κοινωνία της Ινδίας. Ινδουιστές ή όχι, ο καθένας μπορεί να πιτσιλιστεί με την σκόνη με τα έντονα χρώματα.
Μερικοί συμμετέχουν στη λατρεία, που ονομάζεται πούτζα, προσφέροντας προσευχές και δώρα στους θεούς. Για άλλους, το Χόλι είναι μια γιορτή της κοινότητας. Το φεστιβάλ εμπλέκει όλους – συμπεριλαμβανομένων των αθώων περαστικών.
«Οι άνθρωποι ξεχνούν τις παρεξηγήσεις ή την έχθρα τους κατά τη διάρκεια αυτής της περίστασης και γίνονται ξανά φίλοι», λέει ένας 63χρονος Ινδός.
Κι όταν δεν πετάνε χρώματα, οι φίλοι, οι οικογένειες και οι γείτονες συμμετέχουν σε έναν μπουφέ με παραδοσιακά πιάτα και ποτά. Περιλαμβάνουν τηγανητά γλυκά από ζύμη, γεμάτα με αποξηραμένα φρούτα και ξηρούς καρπούς, ντάχι βάντα, τηγανητές φακές που σερβίρονται με γιαούρτι, και κάντζι, ένα παραδοσιακό ποτό που παρασκευάζεται με ζύμωση καρότων σε νερό και μπαχαρικά.
Το Χόλι που έχει αρχαίες ρίζες γιορτάζεται παντού
Το Χόλι έχει τεκμηριωθεί εδώ και αιώνες σε ινδουιστικά κείμενα. Η παράδοση τηρείται, από νέους και ηλικιωμένους, ιδιαίτερα στη Βόρεια Ινδία και το Νεπάλ, όπου προήλθαν οι ιστορίες πίσω από το φεστιβάλ.
Το Χόλι σηματοδοτεί επίσης τη συγκομιδή των καλλιεργειών με την έλευση της άνοιξης στην Ινδία, όπου περισσότερο από το ήμισυ του πληθυσμού ζει σε αγροτικές περιοχές.
Οι εορτασμοί είναι τόσο διαφορετικοί όσο η ινδική υποήπειρος. Είναι ιδιαίτερα ξέφρενοι στη Βόρεια Ινδία, που θεωρείται η γενέτειρα του Σρι Κρίσνα, όπου οι εορτασμοί μπορεί να διαρκέσουν περισσότερο από μια εβδομάδα.
Το Χόλι γιορτάζεται σε όλο τον κόσμο, όπου κι αν έχει πάει η ινδική διασπορά. Πάνω από 32 εκατομμύρια Ινδοί και άνθρωποι ινδικής καταγωγής βρίσκονται στο εξωτερικό, οι περισσότεροι στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου κατοικούν 4,4 εκατομμύρια, σύμφωνα με την ινδική κυβέρνηση.
Το απολαμβάνουν επίσης ευρέως σε χώρες τόσο διαφορετικές όπως τα Φίτζι, ο Μαυρίκιος, η Νότια Αφρική, Βρετανία και άλλα μέρη της Ευρώπης.
Με πληροφορίες από ΝΥΤ
