Επειδή η λέξη «πόλεμος» στη Ρωσία είναι απαγορευμένη, ενώ η λέξη «κόλαση» ακόμη επιτρέπεται, θα χρησιμοποιήσω τη λέξη «κόλαση». Με τη φράση αυτή ο Ρώσος δημοσιογράφος και τιμηθείς με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης Ντμίτρι Μουράτοφ άρχισε την ομιλία στο διεθνές φόρουμ μέσων ενημέρωσης (Global Media Forum /GMF), το οποίο πραγματοποιείται κάθε χρόνο στη Βόννη με πρωτοβουλία της Deutsche Welle.
Την ομιλία του δημοσιεύει σήμερα η εφημερίδα Novaya Gazeta Europe, με τίτλο «Παρακαλώ να δυναμώσει ο ήχος των σειρήνων». Ο τίτλος είναι ενδεικτικός ενός επεισοδίου που έγινε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του. Συγκεκριμένα οι Ουκρανοί δημοσιογράφοι που ήσαν στην αίθουσα άνοιξαν στα κινητά τους τον ήχο των σειρήνων που ακούγονται όταν οι Ρώσοι βομβαρδίζουν.
«Όντας στο βήμα – γράφει στο εισαγωγικό του σημείωμα ο Μουράτοφ – νόμισα ότι υπήρξε τεχνικό πρόβλημα. Όχι δεν ήταν τεχνικό πρόβλημα. Εάν το ήξερα θα σταματούσα την ομιλία μου και θα ζητούσα να δυναμώσει ο ήχος της σειρήνας. Ο κόσμος πρέπει να ακούσει αυτόν τον ήχο του πολέμου και γι αυτό ο κάθε χώρος είναι κατάλληλος. Από τους διοργανωτές του φόρουμ δεν έχω καμία αξίωση, την ενέργεια των Ουκρανών δημοσιογράφων την κατανοώ».
Ωστόσο ο διακεκριμένος Ρώσος δημοσιογράφος μίλησε ως υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Ρωσία, και όχι ως διευθυντής της ήδη απαγορευμένης εφημερίδας Novaya Gazeta.
O Μουράτοφ αναφερόμενος στον πόλεμο στην Ουκρανία απαρίθμησε μερικά αποτελέσματα του πολέμου αυτού.
Τα αποτελέσματα του πολέμου
«Ποτέ πλέον η Ουκρανία και η Ρωσία δεν θα είναι μαζί. Ποτέ οι λαοί αυτοί δεν θα είναι αδελφοί λαοί. Πολύ περισσότερο όταν ο ένας αδερφός θεωρεί πάντα ότι είναι μεγαλύτερος».
«Ένα ακόμη αποτέλεσμα», είπε ο Μουράτοφ είναι ότι «στη Ρωσία έγινε μια μεγάλη γεωγραφική ανακάλυψη. Εάν δεν την γνωρίζετε θα σας ενημερώσω γι αυτήν. Η Ρωσία δεν είναι πλέον Ευρώπη. Το παράθυρο στην Ευρώπη έκλεισε και σ’ αυτό μπήκαν κάγκελα».
Ο Μουράτοφ δεν παρέλειψε στα αποτελέσματα αυτά να συμπεριλάβει και τον ρόλο της Εκκλησίας.
«Στη Ρωσία συνέβη αλλαγή θεού. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία υποστήριξε την ειδική στρατιωτική επιχείρηση και άρχισε να προπαγανδίζει τον θάνατο. Νομίζω ότι η εντολή “ου φονεύσεις” θα αποδειχθεί σύντομα ότι είναι βαθιά λανθασμένη. Ο θάνατος για την πατρίδα, όχι η ζωή για την πατρίδα, είναι η νέα θρησκεία. Μόνο ένα απόσπασμα θα αναφέρω … από ένα πρόσωπο της εκκλησίας. Εξηγεί στις ίδιες τις μητέρες γιατί κλαίνε όταν τους φέρνουν το πτώμα του δολοφονημένου γιου τους… Ο αρχιερέας Βασίλιεφ λέει: «Αν δεν χρησιμοποιούσατε αντισυλληπτικά, θα κάνατε περισσότερα παιδιά και δεν θα είχατε μόνο ένα παιδί, και δεν θα ήταν τόσο τρομερό να το αποχωριστείτε τότε. Και αυτό λέγεται σε τηλεοπτική εκπομπή».
Ωστόσο ο ιερέας Ιωάννης Κοβάλια στερήθηκε του δικαιώματός του να λειτουργεί επειδή αντικατέστησε τη λέξη «νίκη» με τη λέξη «ειρήνη» στην προσευχή του. Υποθέτω ότι ο πατέρας Ιωάννης έχει απομακρυνθεί περισσότερο από την εκκλησία, αλλά ήρθε πιο κοντά στον Θεό».
Ένα ακόμη αποτέλεσμα του πολέμου όπως λέει ο Μουράτοφ, είναι ότι χάνεται μια γενιά. «Η νέα γενιά που γεννήθηκε επί Γκορμπατσόφ και λίγο αργότερα δεν θέλει να θυσιαστεί. Αυτή η γενιά χτίζει το μέλλον, την ίδια στιγμή που η εξουσία στη Ρωσία προσπαθεί να βελτιώσει το παρελθόν», λέει ο Μουράτοφ επισημαίνοντας ότι από 700 χιλιάδες έως 1.000.000 νέοι άνθρωποι εγκατέλειψαν τη Ρωσία , γιατί δεν θέλουν να σκοτώσουν ούτε να σκοτωθούν.
Γιατί οι Ρώσοι δεν επαναστατούν;
Ο Ρώσος δημοσιογράφος είπε επίσης στην ομιλία του ότι το πιο δύσκολο ερώτημα που του κάνουν συχνά είναι: «Γιατί οι Ρώσοι σιωπούν; Γιατί δεν επαναστατούν; Είναι όλοι οι Ρώσοι σκλάβοι; Δεν θα αποφύγω αυτή την ερώτηση και θα ρωτήσω ως απάντηση. Και πού να μιλήσουν; Και πού να διαμαρτυρηθούν; Οι συγκεντρώσεις απαγορεύονται. 600 πολιτικοί κρατούμενοι βρίσκονται στις φυλακές. Έχουν στοιχειοθετηθεί 20.000 υποθέσεις εναντίον ακτιβιστών της ειρήνης. 300 μη κρατικά μέσα ενημέρωσης έχουν κλείσει. Δεν υπάρχει ούτε ένας βουλευτής που να είναι υπέρ της ειρήνης στο κοινοβούλιο».
Ο Μουράτοφ δεν παρέλειψε να επικρίνει τον Ερυθρό Σταυρό, στον οποίο απευθύνθηκε για να σταματήσουν τα βασανιστήρια σε βάρος του Αλεξέι Ναβάλνι στη φυλακή, λέγοντας ότι «ο Ερυθρός Σταυρός δήλωσε ότι δεν μπορεί να παρέμβει σε αυτό, ότι ο επικεφαλής του βρίσκεται τώρα στη Συρία. Και ο επικεφαλής του βρισκόταν στο γραφείο του υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ εκείνη την περίοδο».
Ο Μουράτοφ υπενθυμίζει την περίπτωση του δημοτικού συμβούλου Αλεξέι Γκορίνοφ που καταδικάστηκε σε 7 χρόνια φυλάκιση επειδή είπε ότι δεν μπορεί σε περίοδο πολέμου να γίνονται διαγωνισμοί παιδικής ζωγραφιάς. Αναφέρθηκε μάλιστα στον αδέσποτο σκύλο του, που τον περιμάζεψε ο Γκορίνοφ. Ο σκύλος από τη στιγμή που ο Γκορίνοφ μπήκε στη φυλακή, δεν δεχόταν κανένα άλλο αφεντικό και πέθανε από την πείνα και την στενοχώρια. «Είναι πρέπον για μένα εδώ μπροστά σας κατά τη διάρκεια αυτής της τρομερής τραγωδίας να μιλάω για έναν σκύλο; Θέλω να σας πω ναι. Γιατί σε αυτή την ιστορία τα ζώα είναι πιο ευγενικά από τους δικαστές και πιο ευγενικά από τους βασανιστές».
Ο Ρώσος δημοσιογράφος δεν παρέλειψε να αναφερθεί στον Αμερικανό δημοσιογράφο Έβαν Γκέρσκοβιτς της The Wall Street Journal, που καταδικάστηκε για κατασκοπεία, απορρίπτοντας ο Μουράτοφ την κατηγορία, όπως και στον Ρώσο δημοσιογράφο Ιβάν Σαφρόνοφ που καταδικάστηκε νωρίτερα σε κάθειρξη 25 ετών για κατασκοπεία, λέγοντας ότι είναι πολιτικός κρατούμενος. Αλλά και στον πολιτικό Βλαντίμιρ Καρά Μουρζά που καταδικάστηκε σε κάθειρξη 25 ετών, και στον οποίο δεν επιτρέπουν εδώ και έναν χρόνο να τηλεφωνήσει στα παιδιά του.
Ιδιαίτερα συγκλονιστική ήταν η αναφορά του για την Λίλια Τσάνισεβα, συνεργάτη του Ναβάλνι, που καταδικάστηκε σε 7,5 ετών κάθειρξη. «Δεν έχει σκοτώσει κανέναν, δεν έχει κλέψει, δεν είναι βιαστής. Είναι μια ακτιβίστρια . Έχετε δει ποτέ κάποιον να τρελαίνεται από την αγάπη και την αδικία; Εγώ έχω δει. Ο σύζυγός της Αλμάζ Γκάτιν τρελάθηκε. Την περιμένει κάθε μέρα στην πύλη της φυλακής με λουλούδια. Στην τελευταία της κουβέντα, η Λίλια δεν μίλησε για τον εαυτό της. Είπε μόνο μια φράση για τον εαυτό της. Είπε: «Αν με καταδικάσουν, αν με βάλουν στη φυλακή, δεν θα προλάβω να κάνω παιδί. Δώστε μου μια ευκαιρία να γίνω μητέρα». Οι δικαστές δεν της έδωσαν αυτήν την ευκαιρία .«Η σκληρότητα σήμερα είναι κρατικός πατριωτισμός. Είναι ανδραγάθημα».
Ποιός θα νικήσει στη Ρωσία η χούντα ή οι ελεύθεροι πολίτες;
Ο Μουράτοφ επισημαίνει στην ομιλία του ότι αυτή τη στιγμή «γίνεται μια μάχη για το τι είδους κοινωνία θα είναι στη Ρωσία. Ποιος θα κερδίσει – η χούντα ή οι ελεύθεροι πολίτες. Το πρόγραμμα της χούντας διαμορφώθηκε από τον πιο δημοφιλή ίσως ηγέτη μιας ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας, τον δισεκατομμυριούχο υπεράνθρωπο Γιεβγκένι Πριγκόζιν», ο οποίος όπως είπε παρουσίασε και το πρόγραμμά του.
«Τέλος η κατασκευή γεφυρών και θεάτρων. Όλη η Ρωσία θα πρέπει να εργάζεται σε αμυντικά εργοστάσια. Για λίγο η Ρωσία θα πρέπει να γίνει Βόρεια Κορέα. Φέρτε τα παιδιά της ελίτ πίσω από το εξωτερικό στη Ρωσία. Πραγματοποιήστε μια γενική κινητοποίηση. Κλείστε τα σύνορα».
«Ναι, αυτό είναι ένα πρόγραμμα της στρατιωτικής χούντας. Θέλω να σας πω ότι αυτό θα είναι ένας νέος τύπος χούντας. Θα συμβεί χωρίς να ανατραπεί ο σημερινός πρόεδρος. Θα είναι ένα πραξικόπημα χωρίς καμία αλλαγή εξουσίας».
Ο Μουράτοφ είπε ότι η παλιότερη γενιά υποστηρίζει τον Πούτιν, είναι ο πυλώνας του. «Είναι μια γενιά εγκαταλελειμμένων ηλικιωμένων που θέλουν να βιώσουν ξανά τη ζωή, που θέλουν να συμβάλουν ξανά στο μεγαλείο της πατρίδας. Ο Πούτιν το αισθάνεται αυτό πολύ καλά».
Διώξεις κατά δικηγόρων
Ο Μουράτοφ αναφέρθηκε στην αποδόμηση του νομικού συστήματος στη Ρωσία και συγκεκριμένα στην απαγόρευση της Ένωσης δικηγόρων «Αγκόρα» η οποία χαρακτηρίσθηκε «ανεπιθύμητη» οργάνωση. «Δηλαδή, είναι εχθρός του λαού. Η συνεργασία μαζί της σημαίνει φυλακή. Αυτό σημαίνει ότι εκατοντάδες άνθρωποι την υπεράσπιση των οποίων ανελάμβανε η «Αγκόρα» θα μείνουν χωρίς δικηγόρους.
Αναφερόμενος στη δίκη του Ναβάλνι που γίνεται στη φυλακή και κεκλεισμένων των θυρών είπε: «Σε γενικές γραμμές, από το 2012, ο αριθμός των δικών κεκλεισμένων των θυρών στις οποίες δεν επιτρέπεται η παρουσία του Τύπου έχει δεκαπλασιαστεί, εικοσιπενταπλασιαστεί σε δέκα χρόνια. Παλαιότερα γινόντουσαν χίλια δικαστήρια κεκλεισμένων των θυρών τον χρόνο και τώρα υπάρχουν είκοσι πέντε χιλιάδες. Και ο αριθμός των αθωωτικών αποφάσεων είναι περίπου μηδέν κόμμα ένα τοις εκατό στα ρωσικά δικαστήρια».
Μιλώντας για τις διώξεις που γίνονται σήμερα στη Ρωσία και αυτές που γίνονταν επί Στάλιν, ο Μουράτοφ είπε: «Κάποιος με ρώτησε σήμερα: είναι οι διώξεις ήδη τόσο εκτεταμένες όσο ήταν επί Στάλιν; Σίγουρα όχι όσον αφορά τον αριθμό των συλλήψεων, πολύ περισσότερο των εκτελέσεων. Αλλά οι διώξεις έχουν ένα κοινό. Δίωξη είναι όταν κανείς δεν ξέρει ποιον θα πάνε να συλλάβουν τη νύχτα»
Τα απαχθέντα παιδιά της Ουκρανίας
Ο Μουράτοφ ευχαρίστησε την οργάνωση του ΟΗΕ, UNICEF, η οποία είναι έτοιμη να ασχοληθεί με την επιστροφή των παιδιών από την Ουκρανία που απήχθησαν από Ρώσους, ζητώντας την υποστήριξη αυτής της προσπάθειας για να επιστρέψουν τα παιδιά στους γονείς τους και στην πατρίδα τους.
Αναφερόμενος στην Ουκρανία και τη Ρωσία είπε ότι μόνο δύο άνθρωποι από τους αξιωματούχους μπορούν να μιλούν μεταξύ τους. «Πρόκειται για τον Διαμεσολαβητή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Ουκρανίας Ντμίτρο Λούμπινετς και τη Διαμεσολαβήτρια Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Ρωσίας Τατιάνα Μοσκάλκοβα. Κάποια μέρα θα γυριστεί μια ταινία γι’ αυτούς, για το πώς αυτοί οι δύο διαφορετικοί άνθρωποι σε βίαιες συγκρούσεις υπηρετούν διαφορετικούς προέδρους – αλλά έχουν ανταλλάξει εκατοντάδες και εκατοντάδες αιχμαλώτους πολέμου. Αυτοί οι άνθρωποι δεν συμπαθούν ο ένας τον άλλον, αλλά κάνουν μια τεράστια σημαντική δουλειά. Ας υποστηρίξουμε τους διαμεσολαβητές. Ακόμη και σε αυτή την κόλαση πρέπει να μειώσουμε τον αριθμό των χήρων και των ορφανών».
Θα κάνει χρήση πυρηνικών όπλων η Ρωσία;
«Η ρωσική τηλεόραση έχει πει διακόσιες φορές τις τελευταίες δύο εβδομάδες ότι… ίσως… και πώς πρέπει να χρησιμοποιηθούν τα πυρηνικά όπλα. Διακόσιες φορές. Σε ένα δεκαπενθήμερο. Ήδη ακούγεται σαν διαφήμιση για σκυλοτροφές», είπε χαρακτηριστικά ο Μουράτοφ, ενώ αναφερόμενος στο ενδεχόμενο να πατήσει το κουμπί των πυρηνικών όπλων ο Πούτιν είπε: «Είτε ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα πατήσει το κουμπί είτε όχι. Κανείς μας δεν ξέρει. Θα έχουμε την ευκαιρία, όπως είπε ο στρατιώτης Σβέικ, να συναντηθούμε στις έξι το απόγευμα μετά τον πόλεμο; Πότε θα είναι αυτό το ‘μετά’; Και θα έχουμε αυτή την ευκαιρία; Αλλά ας ζήσουμε αυτόν τον εναπομείναντα χρόνο σαν ανθρώπινα όντα».
Το ντοκιμαντέρ των Ουκρανών δημοσιογράφων για την Μαριούπολη
Τέλος ο Μουράτοφ, ολοκληρώνοντας την ομιλία του απευθύνθηκε στο ακροατήριο λέγοντας «Σας απευθύνω ένα αίτημα. Υπάρχουν οι διακεκριμένοι Ουκρανοί δημοσιογράφοι Μτσιλάβ Τσερνόφ και Γιεφγέν Μαλολέτκα και το τηλεοπτικό τους συνεργείο. Έφτιαξαν την περίφημη ταινία «Είκοσι ημέρες στη Μαριούπολη». Ήταν οι τελευταίοι δημοσιογράφοι που είχαν απομείνει σε αυτή την ετοιμοθάνατη πόλη. Η μοίρα των δημοσιογράφων και η μοίρα των ανθρώπων που κινηματογράφησαν ήταν μία και η ίδια. Θα μπορούσαν να είχαν πεθάνει κάθε δευτερόλεπτο. Δεν ήταν παρατηρητές. Ήταν μέσα στην τραγωδία. Οι Ουκρανοί δημοσιογράφοι θέλουν να καθιερώσουν ένα βραβείο για τους Ουκρανούς ντοκιμαντερίστες. Γι αυτούς τους ανθρώπους που κινηματογραφούν τώρα στο μέτωπο. Κινηματογραφούν την τραγωδία αυτής της κόλασης. Ας τους υποστηρίξουμε. Απευθύνω έκκληση στην Deutsche Welle. Ας υποστηρίξουμε την ιδέα του Μτσισλάβ Τσερνόφ και του Γιεφγκένι Μαλοκλέτκα.
Τότε ίσως να μπορέσουμε να τα πούμε «στις έξι η ώρα το απόγευμα μετά τον πόλεμο».
