Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν γνωρίζει πολύ καλά πως να εξασφαλίζει τη νίκη στις εκλογές – ξέρει ότι ο καλύτερος τρόπος είναι να κερδίσει πολύ πριν από την ημερομηνία των εκλογών. Στις 14 Δεκεμβρίου, το τουρκικό δικαστήριο καταδίκασε τον πιο ισχυρό αντίπαλο του Ερντογάν, τον δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, σε φυλάκιση δύο ετών και επτά μηνών. Το δικαστήριο (μέρος ενός δικαστικού συστήματος που ελέγχεται σε μεγάλο βαθμό από τον πρόεδρο) επέβαλε επίσης πολιτική απαγόρευση στον Ιμάμογλου. Ο δυναμικός και νεαρός σε ηλικία δήμαρχος αποτελεί ξεκάθαρα μια πραγματική απειλή για τον Ερντογάν, του οποίου η δημοτικότητα μειώνεται, καθώς η χώρα προετοιμάζεται για τις εκλογές του 2023. Το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του προέδρου έχει υποστεί σημαντική μείωση της υποστήριξης του στις δημοσκοπήσεις και η οικονομία της Τουρκίας αντιμετωπίζει υπερπληθωρισμό – που μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο από ταμειακές ροές από φιλικές δυνάμεις όπως η Ρωσία ή τα αραβικά κράτη του Κόλπου.
Ο Ερντογάν ήταν ανέκαθεν ένας πολιτικός με μηδενικό άθροισμα – πρόθυμος να καταφύγει σε σχεδόν κάθε μέσο για να εξουδετερώσει τους αντιπάλους του. Ωστόσο, η προσπάθειά του να εξαλείψει τον Ιμάμογλου από τον πολιτικό χάρτη ενέχει προφανείς κινδύνους – και θα μπορούσε εύκολα να αποτύχει εάν η αντιπολίτευση παίξει έξυπνα τα χαρτιά της.
Ο αγώνας στην Τουρκία δεν έχει τελειώσει, σε καμία περίπτωση. Η απόφαση για τον Ιμάμογλου δεν τίθεται σε ισχύ έως ότου εγκριθεί από εφετείο. Το στρατόπεδο της αντιπολίτευσης – έξι κόμματα που έχουν δημιουργήσει ένα ενιαίο μπλοκ – θα ήταν καλό να απαντήσει στην κίνηση του προέδρου με συσπείρωση πίσω από τον δήμαρχο ή ακόμη και εξετάζοντας το ενδεχόμενο να ορίσουν τον Ιμάμογλου ως υποψήφιο.
Τεχνικά, φυσικά, η δικαστική απόφαση ήταν ένα προϊόν της (υποτιθέμενης) ανεξάρτητης δικαστικής εξουσίας της Τουρκίας, αν και κανείς δεν αμφιβάλλει ότι προήλθε από τα πάνω στρώματα. Η ίδια η υπόθεση είναι καφκική – ακόμη και για τα τουρκικά πρότυπα. Ο Ιμάμογλου κατηγορείται για προσβολή του δικαστικού σώματος διότι περιέγραψε τους εξαιρετικά ύποπτους ελιγμούς των αρχών μετά τις τοπικές εκλογές του 2019 ως πράξη «ανόητη».
Εάν το ανώτερο δικαστήριο αποφασίσει να επικυρώσει την απαγόρευση του Ιμάμογλου τους επόμενους μήνες, το κοινό είναι πιθανό να αντιδράσει με οργή και το παιχνίδι της αντιπολίτευσης θα αποδώσει καρπούς. Οι Τούρκοι ψηφοφόροι τιμωρούν παραδοσιακά τις προσπάθειες απροκάλυπτης ανάμειξης στις εκλογές. Αυτό θα μπορούσε να μετατρέψει την απόφαση της 14ης Δεκεμβρίου σε δώρο εξ ουρανού για την αντιπολίτευση, εφόσον δείξει προθυμία να κάνει κάποια τολμηρά βήματα.
Φυσικά, ο Ερντογάν έχει και άλλους άσσους στο μανίκι του και η απαγόρευση του Ιμάμογλου είναι μόνο ένα σε μια σειρά βημάτων για τη διαμόρφωση του πολιτικού ανταγωνισμού πριν από τις εκλογές. Μετά από 20 χρόνια στην εξουσία – και έχοντας κάνει πολλούς εχθρούς – ο Ερντογάν έχει πολλά να χάσει. Η εξάλειψη του βασικού αντιπάλου του είναι μόνο μια αρχή. Η πρόσφατη υιοθέτηση από την Τουρκία του «νομοσχεδίου παραπληροφόρησης», το οποίο λένε οι επικριτές, έχει τη δυνατότητα να περιορίσει την ελευθερία του λόγου και τη ροή πληροφοριών στα social media, είναι μια άλλη ριψοκίνδυνη κίνηση.
Ο Ερντογάν παίζει επίσης επιδέξια στον χώρο της γεωπολιτικής με τρόπους που ελπίζει ότι θα του εξασφαλίσουν την εξουσία στην Τουρκία. Έχει επωφεληθεί οικονομικά και γεωπολιτικά από τον πόλεμο στην Ουκρανία κρατώντας την Τουρκία σχεδόν ουδέτερη μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, σε αυτό που αποκαλεί «ισορροπημένη» πολιτική. Συγχρόνως, η Τουρκία πουλάει drones στην Ουκρανία και βοήθησε στη διασφάλιση της συμφωνίας για τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών.
Ταυτόχρονα, όμως, έχει τριπλασιάσει τις συναλλαγές της με την Ρωσία και οι εισροές κεφαλαίων από άγνωστες πηγές στα ταμεία της Κεντρικής Τράπεζας – σχεδόν 28 δις δολ. – απέτρεψαν μια αναμενόμενη κρίση ισοζυγίου πληρωμών. Αυτό, με τη σειρά του, επέτρεψε στην κυβέρνηση να εκταμιεύσει νέες παροχές προς στο κοινό.
Ο Τούρκος πρόεδρος ελπίζει επίσης ότι μπορεί να πείσει τον Vladimir Putin να δώσει το πράσινο φως για άλλη μια τουρκική εισβολή στη Συρία, ακριβώς πριν από τις επικείμενες εκλογές – με την ελπίδα ότι αυτό θα αποθαρρύνει ή θα αποκόψει τους Κούρδους ψηφοφόρους από το στρατόπεδο της αντιπολίτευσης, δημιουργώντας έτσι μια υπερεθνικιστική ατμόσφαιρα. Ο Putin θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ανοιχτός σε αυτό το ενδεχόμενο.
Ωστόσο, παρόλο που ο Ερντογάν παραμένει κορυφαίος τακτικιστής, υπάρχουν ενδείξεις ότι έχει χάσει την επαφή με τον λαό. Δίνει στον κορυφαίο αντίπαλό του την ευκαιρία να ακολουθήσει τον δικό του δρόμο προς την πολιτική εξουσία. Το 1998, όταν ήταν δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, ο Ερντογάν συγκρούστηκε με την κυβέρνηση, η οποία τον απομάκρυνε από την εξουσία και στη συνέχεια εξέτισε τέσσερις μήνες φυλάκιση. Οι Τούρκοι ψηφοφόροι δεν συγχώρησαν ποτέ αυτή την παραβίαση της θέλησής τους και τον επανάφεραν ως νικητή των γενικών εκλογών του 2002. Τώρα δίνει την ευκαιρία στον Ιμάμογλου να ακολουθήσει μια παρόμοια τροχιά.
Η απόφαση της περασμένης εβδομάδας προδίδει άγχος και θα μπορούσε να αποβεί μοιραίο λάθος κρίσης για την τουρκική κυβέρνηση – εάν η αντιπολίτευση καταφέρει να κάνει τις σωστές κινήσεις. Το αν ο Ερντογάν θα κερδίσει ή θα χάσει το 2023 εξαρτάται πιθανότατα από το πόσο τολμηροί είναι οι αντίπαλοί του. Η πλειοψηφία των Τούρκων θέλει ξεκάθαρα αλλαγή. Αυτές οι εκλογές είναι δεν είναι τόσο για να τις κερδίσει ο Ερντογάν, όσο για να τις χάσει η αντιπολίτευση.
Πηγή: The Washington Post
