Για περισσότερο από μια δεκαετία, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν καλλιεργήσει μια μυστική συνεργασία πληροφοριών με την Ουκρανία, η οποία τώρα θεωρείται κρίσιμη και για τις δύο χώρες στην αντιμετώπιση της Ρωσίας
Φωλιασμένη σε ένα πυκνό δάσος, η ουκρανική στρατιωτική βάση φαίνεται εγκαταλελειμμένη και κατεστραμμένη. Αλλά αυτό είναι πάνω από το έδαφος.
Όχι πολύ μακριά, ένα διακριτικό πέρασμα κατηφορίζει σε ένα υπόγειο καταφύγιο όπου ομάδες Ουκρανών στρατιωτών παρακολουθούν Ρώσους κατασκοπευτικούς δορυφόρους και κρυφακούνε συνομιλίες μεταξύ Ρώσων διοικητών. Σε μια οθόνη, μια κόκκινη γραμμή ακολουθεί τη διαδρομή ενός εκρηκτικού drone που περνά μέσω της ρωσικής αεράμυνας από ένα σημείο στην κεντρική Ουκρανία σε έναν στόχο στη ρωσική πόλη Ροστόφ.
Το υπόγειο καταφύγιο, που κατασκευάστηκε για να αντικαταστήσει το κατεστραμμένο κέντρο διοίκησης τους μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας, είναι ένα μυστικό κέντρο του στρατού της Ουκρανίας. Υπάρχει επίσης ένα ακόμη μυστικό: Η βάση χρηματοδοτείται και είναι εξοπλισμένη από τη CIA.
«Εκατόν δέκα τοις εκατό», είπε ο στρατηγός Serhii Dvoretskiy, ανώτατος διοικητής των μυστικών υπηρεσιών, σε μια συνέντευξη στη βάση.
Μπαίνοντας τώρα στον τρίτο χρόνο ενός πολέμου που έχει στοιχίσει εκατοντάδες χιλιάδες ζωές, η συνεργασία των μυστικών υπηρεσιών μεταξύ Ουάσιγκτον και Κιέβου αποτελεί βασικό στοιχείο της ικανότητας της Ουκρανίας να αμυνθεί. Η CIA και άλλες αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών παρέχουν πληροφορίες για στοχευμένες πυραυλικές επιθέσεις, παρακολουθούν τις κινήσεις των ρωσικών στρατευμάτων και βοηθούν στην υποστήριξη κατασκοπευτικών δικτύων.
Αλλά η εταιρική σχέση δεν είναι δημιουργία εν καιρώ πολέμου, ούτε η Ουκρανία είναι ο μόνος δικαιούχος.
Πήρε ρίζα πριν από μια δεκαετία, συνενώθηκε σε αγώνες και ξεκίνησε υπό τρεις πολύ διαφορετικούς προέδρους των ΗΠΑ, και μετέτρεψε την Ουκρανία, της οποίας οι υπηρεσίες πληροφοριών θεωρούνταν εδώ και πολύ καιρό ως πλήρως παραβιασμένες από τη Ρωσία, σε έναν από τους σημαντικότερους εταίρους πληροφοριών της Ουάσιγκτον εναντίον του Κρεμλίνου σήμερα.
Ο σταθμός ακρόασης στο ουκρανικό δάσος είναι μέρος ενός δικτύου βάσεων κατασκόπων, που υποστηρίζεται από τη CIA που κατασκευάστηκε τα τελευταία οκτώ χρόνια και περιλαμβάνει 12 μυστικές τοποθεσίες κατά μήκος των ρωσικών συνόρων.
Γύρω στο 2016, η CIA άρχισε να εκπαιδεύει μια επίλεκτη ουκρανική δύναμη κομάντο – γνωστή ως Unit 2245 – η οποία κατέλαβε ρωσικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και εξοπλισμό επικοινωνίας, ώστε οι τεχνικοί της CIA να μπορούν να τα αναστρέψουν και να σπάσουν τα συστήματα κρυπτογράφησης της Μόσχας.
Και η CIA βοήθησε επίσης στην εκπαίδευση μιας νέας γενιάς Ουκρανών κατασκόπων που δρούσαν στη Ρωσία, σε όλη την Ευρώπη και στην Κούβα και σε άλλα μέρη όπου οι Ρώσοι έχουν μεγάλη παρουσία.
Η σχέση είναι τόσο ριζωμένη που οι αξιωματικοί της CIA παρέμειναν σε μια απομακρυσμένη τοποθεσία στη δυτική Ουκρανία όταν η κυβέρνηση Μπάιντεν εκκένωσε το αμερικανικό προσωπικό τις εβδομάδες πριν από την εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022.
Κατά τη διάρκεια της εισβολής, οι αξιωματικοί μετέφεραν κρίσιμες πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένων εκεί όπου η Ρωσία σχεδίαζε χτυπήματα και ποια οπλικά συστήματα θα χρησιμοποιούσαν.
«Χωρίς αυτούς, δεν θα υπήρχε τρόπος να αντισταθούμε στους Ρώσους ή να τους χτυπήσουμε», είπε ο Ιβάν Μπακάνοφ, ο οποίος ήταν τότε επικεφαλής της εσωτερικής υπηρεσίας πληροφοριών της Ουκρανίας, SBU.
Οι λεπτομέρειες αυτής της συνεργασίας πληροφοριών, πολλές από τις οποίες αποκαλύπτονται για πρώτη φορά από τους New York Times, ήταν ένα στενά φυλαγμένο μυστικό για μια δεκαετία.
Σε περισσότερες από 200 συνεντεύξεις, νυν και πρώην αξιωματούχοι στην Ουκρανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη περιέγραψαν μια συνεργασία που σχεδόν θεμελιώθηκε από αμοιβαία δυσπιστία προτού επεκταθεί σταθερά, μετατρέποντας την Ουκρανία σε κόμβο συλλογής πληροφοριών που υπέκλεπτε περισσότερες ρωσικές επικοινωνίες από όσες ο σταθμός της CIA στο Κίεβο θα μπορούσε αρχικά να χειριστεί.
Τώρα αυτά τα δίκτυα πληροφοριών είναι πιο σημαντικά από ποτέ, καθώς η Ρωσία βρίσκεται στην επίθεση και η Ουκρανία εξαρτάται περισσότερο από δολιοφθορές και πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς που απαιτούν κατασκόπους πολύ πίσω από τις εχθρικές γραμμές. Και κινδυνεύουν αν οι Ρεπουμπλικάνοι στο Κογκρέσο σταματήσουν τη στρατιωτική χρηματοδότηση προς το Κίεβο, γιατί η CIA μπορεί να χρειαστεί να μειώσει.
Για να καθησυχάσει τους Ουκρανούς ηγέτες, ο William J. Burns, ο διευθυντής της CIA, πραγματοποίησε μυστική επίσκεψη στην Ουκρανία την περασμένη Πέμπτη, τη 10η επίσκεψή του από την εισβολή.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν κατηγορεί εδώ και καιρό τις δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών ότι χειραγωγούν το Κίεβο και σπέρνουν αντιρωσικά αισθήματα στην Ουκρανία.
Προς τα τέλη του 2021, σύμφωνα με υψηλόβαθμο ευρωπαίο αξιωματούχο, ο Πούτιν σκέφτηκε αν θα εξαπολύει την εισβολή του σε πλήρη κλίμακα όταν συναντήθηκε με τον επικεφαλής μιας από τις κύριες υπηρεσίες κατασκοπείας της Ρωσίας, ο οποίος του είπε ότι η CIA, μαζί με τη βρετανική Η MI6, έλεγχε την Ουκρανία και τη μετέτρεπε σε προγεφύρωμα για επιχειρήσεις εναντίον της Μόσχας.
Ωστόσο οι ΝΥΤ που έχουν το ρεπορτάζ, ισχυρίζονται ότι ο Πούτιν και οι σύμβουλοί του παρερμήνευσαν μια κριτική δυναμική. Η CIA δεν προχώρησε στην Ουκρανία. Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι ήταν συχνά απρόθυμοι να συμμετάσχουν πλήρως, φοβούμενοι ότι οι Ουκρανοί αξιωματούχοι δεν μπορούσαν να τους εμπιστευτούν και ανησυχούσαν μήπως προκαλέσουν το Κρεμλίνο.
Αν και ένας στενός κύκλος Ουκρανών αξιωματούχων πληροφοριών φλέρταρε επιμελώς με τη CIA και σταδιακά έγιναν ζωτικής σημασίας για τους Αμερικανούς.
Το 2015, ο στρατηγός Valeriy Kondratiuk, τότε επικεφαλής των στρατιωτικών πληροφοριών της Ουκρανίας, έφτασε σε μια συνάντηση με τον αναπληρωτή αρχηγό του σταθμού της CIA και χωρίς προειδοποίηση παρέδωσε μια στοίβα από άκρως απόρρητα αρχεία.
Αυτή η αρχική δόση περιείχε μυστικά για τον Βόρειο Στόλο του Ρωσικού Ναυτικού, συμπεριλαμβανομένων λεπτομερών πληροφοριών σχετικά με τα τελευταία σχέδια ρωσικών πυρηνικών υποβρυχίων. Σε λίγη ώρα, ομάδες αξιωματικών της CIA έβγαιναν τακτικά από το γραφείο του με σακίδια γεμάτα έγγραφα.
«Καταλάβαμε ότι έπρεπε να δημιουργήσουμε τις συνθήκες εμπιστοσύνης», είπε ο στρατηγός Kondratiuk.
Καθώς η συνεργασία βάθυνε μετά το 2016, οι Ουκρανοί έγιναν ανυπόμονοι με αυτό που θεωρούσαν αδικαιολόγητη προσοχή της Ουάσιγκτον και άρχισαν να οργανώνουν δολοφονίες και άλλες θανατηφόρες επιχειρήσεις, οι οποίες παραβίαζαν τους όρους που ο Λευκός Οίκος πίστευε ότι είχαν συμφωνήσει οι Ουκρανοί. Εξοργισμένοι, αξιωματούχοι στην Ουάσιγκτον απείλησαν να διακόψουν την υποστήριξη, αλλά δεν το έκαναν ποτέ.
«Οι σχέσεις έγιναν όλο και ισχυρότερες επειδή και οι δύο πλευρές είδαν αξία σε αυτό και η Πρεσβεία των ΗΠΑ στο Κίεβο – ο σταθμός μας εκεί, η επιχείρηση έξω από την Ουκρανία – έγινε η καλύτερη πηγή πληροφοριών, σημάτων και οτιδήποτε άλλο, για τη Ρωσία», είπε πρώην ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος. «Δεν το χορτάσαμε».
Αυτή είναι η ανείπωτη ιστορία για το πώς συνέβησαν όλα
Η συνεργασία της CIA στην Ουκρανία μπορεί να ανιχνευθεί σε δύο τηλεφωνήματα το βράδυ της 24ης Φεβρουαρίου 2014, οκτώ χρόνια πριν από την πλήρη εισβολή της Ρωσίας.
Εκατομμύρια Ουκρανοί είχαν μόλις ξεπεράσει τη φιλο-Κρεμλινική κυβέρνηση της χώρας και ο πρόεδρος Βίκτορ Γιανουκόβιτς και οι αρχηγοί κατασκόπων του είχαν καταφύγει στη Ρωσία. Μέσα στην αναταραχή, μια εύθραυστη φιλοδυτική κυβέρνηση ανέλαβε γρήγορα την εξουσία.
Ο νέος αρχηγός κατασκοπείας της κυβέρνησης, Valentyn Nalyvaichenko, έφτασε στα κεντρικά γραφεία της εγχώριας υπηρεσίας πληροφοριών και βρήκε ένα σωρό από έγγραφα να σιγοκαίνε στην αυλή. Στο εσωτερικό, πολλοί από τους υπολογιστές είχαν σαρωθεί ή είχαν μολυνθεί με ρωσικό κακόβουλο λογισμικό.
Πήγε σε ένα γραφείο και κάλεσε τον αρχηγό του σταθμού της CIA και τον τοπικό αρχηγό της MI6 και ζήτησε βοήθεια για την ανοικοδόμηση της υπηρεσίας από την αρχή και πρότεινε μια τριμερή συνεργασία. «Έτσι ξεκίνησαν όλα», είπε ο κ. Nalyvaichenko.
Όταν ο Πούτιν κατέλαβε την Κριμαία, ο Nalyvaichenko απηύθυνε έκκληση στη CIA για εναέριες εικόνες και άλλες πληροφορίες για να βοηθήσει στην υπεράσπιση της επικράτειας.
Για τη CIA, το άγνωστο ερώτημα ήταν πόσο καιρό θα ήταν ο κ. Nalyvaichenko και η φιλοδυτική κυβέρνηση. Η CIA είχε καεί στο παρελθόν στην Ουκρανία.
Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, η Ουκρανία κέρδισε την ανεξαρτησία και στη συνέχεια στράφηκε μεταξύ ανταγωνιστικών πολιτικών δυνάμεων: εκείνων που ήθελαν να παραμείνουν κοντά στη Μόσχα και εκείνων που ήθελαν να ευθυγραμμιστούν με τη Δύση. Κατά τη διάρκεια μιας προηγούμενης θητείας ως αρχηγός κατασκοπείας, ο κ. Nalyvaichenko ξεκίνησε μια παρόμοια συνεργασία με τη CIA, η οποία διαλύθηκε όταν η χώρα στράφηκε πίσω στη Ρωσία.
Τώρα για να ξεκλειδώσουν τη βοήθεια της CIA οι Ουκρανοί έπρεπε να αποδείξουν ότι μπορούσαν να παράσχουν πληροφορίες αξίας στους Αμερικανούς.
Οι σύμβουλοι του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα ανησυχούσαν έντονα για την πρόκληση της Μόσχας. Οι κανόνες απαγόρευαν τις υπηρεσίες πληροφοριών από το να παρέχουν οποιαδήποτε υποστήριξη στην Ουκρανία που θα μπορούσε «εύλογα να αναμένεται» ότι θα έχει θανατηφόρες συνέπειες.
Το αποτέλεσμα ήταν μια λεπτή πράξη εξισορρόπησης. Η CIA υποτίθεται ότι ενίσχυε τις υπηρεσίες πληροφοριών της Ουκρανίας χωρίς να προκαλεί τους Ρώσους. Οι κόκκινες γραμμές δεν ήταν ποτέ με ακρίβεια σαφείς, γεγονός που δημιούργησε μια επίμονη ένταση στη συνεργασία.
Όταν το καλοκαίρι του 2014, η πτήση 17 της Malaysia Airlines, που πετούσε από το Άμστερνταμ προς την Κουάλα Λουμπούρ, ανατινάχθηκε στον αέρα και συνετρίβη στην ανατολική Ουκρανία, σκοτώνοντας σχεδόν 300 επιβάτες και πλήρωμα, η Πέμπτη Διεύθυνση παρήγαγε τηλεφωνικές υποκλοπές και άλλες πληροφορίες μέσα σε λίγες ώρες από τη συντριβή και γρήγορα απέδωσε την ευθύνη σε αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Ρωσία.
Η CIA εντυπωσιάστηκε και έκανε την πρώτη της ουσιαστική δέσμευση παρέχοντας ασφαλή εξοπλισμό επικοινωνίας και εξειδικευμένη εκπαίδευση στα μέλη της Πέμπτης Διεύθυνσης και σε δύο άλλες ελίτ μονάδες.
Το καλοκαίρι του 2015, ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Πέτρο Ποροσένκο, διόρισε τον στρατηγό Kondratiuk για επικεφαλής της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών της χώρας, γνωστής ως HUR.
Σε αντίθεση με την εγχώρια υπηρεσία, η HUR είχε την εξουσία να συλλέγει πληροφορίες εκτός της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας.
Προσπαθώντας να οικοδομήσει εμπιστοσύνη, ο στρατηγός Kondratiuk κανόνισε μια συνάντηση με τον Αμερικανό ομόλογό του στην Υπηρεσία Πληροφοριών Άμυνας και παρέδωσε μια στοίβα απόρρητα ρωσικά έγγραφα.
Αλλά ανώτεροι αξιωματούχοι της Άμυνας ήταν καχύποπτοι και αποθάρρυναν να δημιουργήσουν στενότερους δεσμούς. Ο στρατηγός έπρεπε να βρει έναν πιο πρόθυμο σύντροφο.
Μήνες νωρίτερα, ενώ ήταν ακόμη στην εγχώρια υπηρεσία, ο στρατηγός Kondratiuk επισκέφτηκε τα κεντρικά γραφεία της CIA και μετά από σειρά επαφών, αποφασίστηκε ο νέος αρχηγός σταθμού ο οποίος άρχισε να τον επισκέπτεται τακτικά. Οι δύο άντρες ήρθαν κοντά, γεγονός που οδήγησε τη σχέση μεταξύ των δύο πρακτορείων και οι Ουκρανοί έδωσαν στον νέο σταθμάρχη ένα στοργικό ψευδώνυμο: Άγιος Βασίλης.
Τον Ιανουάριο του 2016, η υπηρεσία συμφώνησε να βοηθήσει το HUR να εκσυγχρονιστεί και να βελτιώσει την ικανότητά του να παρακολουθεί τις ρωσικές στρατιωτικές επικοινωνίες. Σε αντάλλαγμα, ο στρατηγός Kondratiuk συμφώνησε να μοιραστεί όλη την ακατέργαστη πληροφορία με τους Αμερικανούς. Τώρα η συνεργασία ήταν πραγματική.
Σήμερα, ο στενός δρόμος που οδηγεί στη μυστική βάση είναι πλαισιωμένος από ναρκοπέδια, που σπάρθηκαν ως γραμμή άμυνας τις εβδομάδες μετά την εισβολή της Ρωσίας. Οι ρωσικοί πύραυλοι που έπληξαν τη βάση φαινομενικά την είχαν κλείσει, αλλά λίγες εβδομάδες αργότερα οι Ουκρανοί επέστρεψαν.
Με χρήματα και εξοπλισμό που παρείχε η CIA, τα πληρώματα υπό τη διοίκηση του στρατηγού Dvoretskiy άρχισαν να ανοικοδομούν, αλλά υπόγεια. Για να αποφευχθεί ο εντοπισμός, δούλευαν μόνο τη νύχτα και όταν οι ρωσικοί κατασκοπευτικοί δορυφόροι δεν βρίσκονταν από πάνω. Οι εργάτες στάθμευαν επίσης τα αυτοκίνητά τους σε απόσταση από το εργοτάξιο.
Στο καταφύγιο, ο στρατηγός Dvoretskiy έδειξε εξοπλισμό επικοινωνιών και μεγάλους διακομιστές υπολογιστών, μερικοί από τους οποίους χρηματοδοτήθηκαν από τη CIA. Είπε ότι οι ομάδες του χρησιμοποιούσαν τη βάση για να παραβιάσουν τα ασφαλή δίκτυα επικοινωνιών του ρωσικού στρατού.
«Αυτό είναι το πράγμα που εισβάλλει σε δορυφόρους και αποκωδικοποιεί μυστικές συνομιλίες», είπε ο στρατηγός Dvoretskiy σε δημοσιογράφο των Times σε περιοδεία, προσθέτοντας ότι εισέβαλαν σε κατασκοπευτικούς δορυφόρους από την Κίνα και τη Λευκορωσία επίσης.
Ένας άλλος αξιωματικός τοποθέτησε δύο χάρτες που δημιουργήθηκαν πρόσφατα σε ένα τραπέζι, ως απόδειξη του πώς η Ουκρανία παρακολουθεί τη ρωσική δραστηριότητα σε όλο τον κόσμο.
Το πρώτο έδειξε τις εναέριες διαδρομές των ρωσικών κατασκοπευτικών δορυφόρων που ταξίδευαν πάνω από την κεντρική Ουκρανία. Το δεύτερο έδειξε πώς ρωσικοί κατασκοπευτικοί δορυφόροι περνούν πάνω από στρατηγικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις – συμπεριλαμβανομένης μιας εγκατάστασης πυρηνικών όπλων – στις ανατολικές και κεντρικές Ηνωμένες Πολιτείες.
Η CIA άρχισε να στέλνει εξοπλισμό το 2016, μετά την κομβική συνάντηση στο Scattergood, είπε ο στρατηγός Dvoretskiy, παρέχοντας κρυπτογραφημένα ραδιόφωνα και συσκευές για την παρακολούθηση μυστικών επικοινωνιών του εχθρού.
Πέρα από τη βάση, η CIA επέβλεψε επίσης ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που διεξήχθη σε δύο ευρωπαϊκές πόλεις, για να διδάξει στους Ουκρανούς αξιωματικούς πληροφοριών πώς να κλέβουν μυστικά στη Ρωσία και σε άλλες χώρες που είναι έμπειροι στην εξόντωση κατασκόπων. Το πρόγραμμα ονομαζόταν Operation Goldfish (επιχείρηση χρυσόψαρο).
Αφού ο Πούτιν ξεκίνησε την εισβολή στις 24 Φεβρουαρίου 2022, οι αξιωματικοί της CIA στο ξενοδοχείο ήταν η μόνη παρουσία της αμερικανικής κυβέρνησης στο έδαφος. Κάθε μέρα στο ξενοδοχείο συναντιόντουσαν με τους Ουκρανούς και οι ενημερώσεις της CIA περιείχαν συγκλονιστικά συγκεκριμένες λεπτομέρειες.
Η CIA και η HUR έχουν κατασκευάσει δύο ακόμα μυστικές βάσεις για να παρακολουθούν τις ρωσικές επικοινωνίες, και σε συνδυασμό με τις 12 βάσεις λειτουργίας, τις οποίες ο στρατηγός Kondratiuk λέει ότι εξακολουθούν να λειτουργούν, το HUR συλλέγει και παράγει τώρα περισσότερες πληροφορίες από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στον πόλεμο τις οποίες μοιράζεται με τη CIA
«Δεν μπορείτε να λάβετε τέτοιες πληροφορίες σαν αυτές πουθενά – εκτός από εδώ και τώρα», είπε ο στρατηγός Dvoretskiy.
Με πληροφορίες από New York Times
