Επιμέλεια: Εβελίνα Δαβάκη
Παγκόσμια ανησυχία έχει προκαλέσει η δήλωση του Ντόναλντ Τραμπ πως οι ΗΠΑ θα επανεκκινήσουν τις δοκιμές πυρηνικών όπλων μετά από 33 χρόνια αποχής. Ο Τραμπ στήριξε την απόφασή του στο γεγονός ότι «κάνουν και οι άλλοι δοκιμές» – αναφερόμενος στη Ρωσία και την Κίνα.
Η αντίδραση του Κρεμλίνου ήταν αντανακλαστική: «αν γίνει κάτι τέτοιο, το ίδιο θα κάνουμε και εμείς». Ο φόβος για μια νέα κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών επανέρχεται. Η σκιά του Ψυχρού Πολέμου και η απειλή του πυρηνικού ολέθρου αναβιώνουν.
Το Πρακτορείο Reuters αναλύει τι θα σήμαινε η επανέναρξη των πυρηνικών δοκιμών και ποιες χώρες διαθέτουν το μεγαλύτερο οπλοστάσιο.
Οι χώρες που διαθέτουν πυρηνικά όπλα
Ο ακριβής αριθμός των πυρηνικών κεφαλών που διαθέτει κάθε χώρα δεν είναι επισήμως γνωστός, αλλά σύμφωνα με την Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων, η Ρωσία έχει συνολικά περίπου 5.459 πυρηνικές κεφαλές, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν περίπου 5.177. Αυτοί οι αριθμοί περιλαμβάνουν τις πυρηνικές κεφαλές που έχουν αναπτυχθεί, αποθηκευτεί και αποσυρθεί.
Η Arms Control Association, με έδρα την Ουάσιγκτον, αναφέρει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν απόθεμα 5.225 πυρηνικών κεφαλών και η Ρωσία 5.580.
Τα παγκόσμια αποθέματα πυρηνικών κεφαλών έφτασαν στο αποκορύφωμά τους το 1986, με πάνω από 70.000 κεφαλές, οι περισσότερες στη Σοβιετική Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά έκτοτε έχουν μειωθεί σε περίπου 12.000, οι περισσότερες από τις οποίες εξακολουθούν να βρίσκονται στη Ρωσία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Κίνα είναι η τρίτη μεγαλύτερη πυρηνική δύναμη με 600 κεφαλές, η Γαλλία έχει 290, το Ηνωμένο Βασίλειο 225, η Ινδία 180, το Πακιστάν 170, το Ισραήλ 90 και η Βόρεια Κορέα 50, σύμφωνα με την Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων.
Η Ρωσία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα θεωρείται πως έχουν προχωρήσει στον εκσυγχρονισμό των πυρηνικών οπλοστασίων τους.
Η αρχή της πυρηνικής εποχής
Η λεγόμενη πυρηνική εποχή ξεκίνησε τον Ιούλιο του 1945, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες πραγματοποίησαν δοκιμές για την πρώτη ατομική βόμβα, 20 κιλοτόνων, στο Αλαμογκόρντο του Νέου Μεξικού. Τον Αύγουστο του ίδιου έτους, οι βόμβες που έπεσαν στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι ανάγκασαν την Ιαπωνία να παραδοθεί, γεγονός που σηματοδότησε το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Στη συνέχεια, ακολούθησε η Σοβιετική Ένωση, η οποία σόκαρε τη Δύση με τη δοκιμή της δικής της πρώτης πυρηνικής βόμβας μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα, τον Αύγουστο του 1949.
Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, κατά τη διάρκεια των πέντε δεκαετιών μεταξύ του 1945 και της Συνθήκης για την Πλήρη Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών (CTBT) του 1996, πραγματοποιήθηκαν πάνω από 2.000 πυρηνικές δοκιμές, 1.032 από τις οποίες από τις Ηνωμένες Πολιτείες και 715 από τη Σοβιετική Ένωση. Η Βρετανία πραγματοποίησε 45 δοκιμές, η Γαλλία 210 και η Κίνα 45.
Μόνο οι δοκιμές που έγιναν στις Νήσους Μάρσαλ, από τις ΗΠΑ, υπολογίζεται ότι ισούνται με περίπου 7.000 εκρήξεις σαν αυτή της Χιροσίμα.
Από την υπογραφή της CTBT και έπειτα, έχουν πραγματοποιηθεί 10 πυρηνικές δοκιμές. Η Ινδία πραγματοποίησε δύο το 1998, το Πακιστάν επίσης δύο το 1998 και η Βόρεια Κορέα πραγματοποίησε δοκιμές το 2006, το 2009, το 2013, το 2016 (δύο φορές) και το 2017, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες πραγματοποίησαν την τελευταία δοκιμή τους το 1992, η Κίνα και η Γαλλία το 1996 και η Σοβιετική Ένωση το 1990. Η Ρωσία, η οποία κληρονόμησε το μεγαλύτερο μέρος του σοβιετικού πυρηνικού οπλοστασίου, δεν έχει πραγματοποιήσει δοκιμή τέτοιου μεγέθους. Πραγματοποίησε πυρηνικές ασκήσεις την περασμένη εβδομάδα και έχει δοκιμάσει έναν πυρηνικό πύραυλο κρουζ και μια πυρηνική τορπίλη, αλλά δεν έχει εκτοξεύσει πυρηνική κεφαλή.
Γιατί σταμάτησαν οι πυρηνικές δοκιμές;
Όπως αναφέρει το Reuters, σταδιακά αυξήθηκε η ανησυχία για τις επιπτώσεις των δοκιμών – στο έδαφος, υπόγεια, αλλά και υποβρύχια – στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον.
Οι δοκιμές της Δύσης στον Ειρηνικό και της Σοβιετικής Ένωσης στο Καζακστάν και την Αρκτική ήταν επικίνδυνες τόσο για το περιβάλλον, όσο και για τους ανθρώπους. Οι ακτιβιστές υποστηρίζουν ότι εκατομμύρια άνθρωποι στον Ειρηνικό και το Καζακστάν είδαν τις εκτάσεις τους να μολύνονται και αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας εδώ και δεκαετίες.
Οι υποστηρικτές της συνθήκης ισχυρίζονται ότι ο περιορισμός των πυρηνικών δοκιμών κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου θα μπορούσε να είχε μειώσει τις εντάσεις μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον.
Η CTBT απαγορεύει τις πυρηνικές εκρήξεις από όλους, παντού. Υπογράφηκε από τη Ρωσία το 1996 και επικυρώθηκε το 2000. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υπέγραψαν τη συνθήκη το 1996, αλλά δεν την έχουν επικυρώσει.
Το 2023, ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ανακάλεσε επίσημα την επικύρωση της CTBT από τη Ρωσία, ευθυγραμμίζοντας τη χώρα του με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Τι νόημα θα είχε μια επανέναρξη των δοκιμών;
Σύμφωνα με το Πρακτορείο Reuters, μια τέτοια απόφαση θα προσέφερε νέες πληροφορίες ή θα έστελνε ένα μήνυμα.
Οι δοκιμές παρέχουν στοιχεία για τις δυνατότητες των νέων πυρηνικών όπλων και επιβεβαιώνουν πως τα παλαιότερα παραμένουν αποτελεσματικά.
Το 2020, η Washington Post ανέφερε ότι η Κυβέρνηση του Τραμπ είχε συζητήσει το ενδεχόμενο διεξαγωγής πυρηνικής δοκιμής.
Εκτός από την παροχή τεχνικών δεδομένων όμως, μια τέτοια δοκιμή θα θεωρούταν από τη Ρωσία και την Κίνα ως σκόπιμη επίδειξη της στρατηγικής δύναμης των ΗΠΑ.
Ο Πούτιν έχει προειδοποιήσει επανειλημμένα ότι αν οι Ηνωμένες Πολιτείες ξαναρχίσουν τις πυρηνικές δοκιμές, το ίδιο θα κάνει και η Ρωσία. Ο Πούτιν λέει ότι έχει ήδη ξεκινήσει ένας παγκόσμιος εξοπλιστικός αγώνας όσον αφορά τα πυρηνικά.
