Επιμέλεια: Γιάννα Μυράτ
Tο παυσίπονο OxyContin προκάλεσε πάνω από 500.000 θανάτους από υπερβολική δόση σε 20 χρόνια στις ΗΠΑ, δημιουργώντας τη σοβαρότερη κρίση δημόσιας υγείας στη χώρα
Στη μεγαλύτερη υπόθεση οπιοειδών μέχρι σήμερα, η Purdue Pharma, κατασκευαστής του OxyContin, κατέληξε σε διακανονισμό πολλών δισεκατομμυρίων. Ένα μεγάλο πόσο των αποζημιώσεων, προέρχεται από την οικογένεια Σάκλερ, στην οποία ανήκει η φαρμακευτική εταιρεία.
Η Έλεν Άιζακς έχασε τον γιο της από υπερβολική δόση οπιοειδών. Αλλά δεν θέλει τίποτα από τα χρήματα διακανονισμού που προσφέρει η οικογένεια που πούλησε δισεκατομμύρια χάπια OxyContin που προκάλεσαν εθισμό στο αγόρι της.
Η Άιζακς προτιμά να δει την οικογένεια να υποφέρει χρόνια στο δικαστήριο. «Δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα που θα φέρουν κάποιο από τα παιδιά μας πίσω», είπε η 58χρονη Άιζακς.
Η Έλεν Άιζακς, αριστερά, μαζί με άλλους γονείς θυμάτων, κατά τη διάρκεια διαμαρτυρίας το 2021 κατά της Purdue Pharma και των Σάκλερ, έξω από το Υπουργείο Δικαιοσύνης στην Ουάσιγκτον
Τα μέλη της οικογένειας Σάκλερ που κατέχουν την Purdue Pharma έχουν προσφέρει 6 δισεκατομμύρια δολάρια για τη διευθέτηση χιλιάδων αγωγών που τροφοδότησαν την επιδημία οπιοειδών. Περίπου 130.000 άνθρωποι θα μοιραστούν 750 εκατομμύρια δολάρια από τα χρήματα. Οι πολιτειακές και τοπικές κυβερνήσεις θα λάβουν τα υπόλοιπα δισεκατομμύρια για να χρηματοδοτήσουν προγράμματα για την αντιμετώπιση οπιοειδών.
Αλλά η συμφωνία περιλαμβάνει μια διάταξη στην οποία η Άιζακς και κάποιοι άλλοι αντιτίθενται: Χορηγεί στην οικογένεια Σάκλερ ασυλία από μελλοντικές αστικές διαφορές για τα οπιοειδή. Ο διακανονισμός συντάχθηκε σε πτωχευτικό δικαστήριο της Νέας Υόρκης και έχει ασκηθεί έφεση από το Υπουργείο Δικαιοσύνης στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης είπε ότι ο διακανονισμός θα εξαλείψει παράνομα τα δικαιώματα των ανθρώπων να ασκήσουν αγωγές εναντίον μελών της οικογένειας Σάκλερ που έκαναν μια περιουσία πουλώντας τα συνταγογραφούμενα χάπια. Οι δικηγόροι της Purdue υποστηρίζουν ότι η διάταξη περί ασυλίας επιτρέπεται βάσει του πτωχευτικού κώδικα.
«Ένα δικαστήριο δεν θα πρέπει να απαγορεύει στα θύματα να επιβάλλουν τα δικαιώματά τους, επιτρέποντας στους δράστες να επωφεληθούν από τις αδικοπραγίες», έγραψε ο δικηγόρος της Άιζακς, Μάικλ Κουίν, σε μια σύντομη έκθεση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, συντασσόμενος με το Υπουργείο Δικαιοσύνης. Το ανώτατο δικαστήριο θα ακούσει επιχειρήματα που σκιαγραφούν το νομικό και συναισθηματικό χάσμα μεταξύ των οικογενειών που υποστηρίζουν τη συμφωνία διευθέτησης και εκείνων που δεν το κάνουν.
Τα κεντρικά γραφεία της Purdue Pharma στο Stamford
«Ο μόνος τρόπος για να κλείσουμε την υπόθεση είναι να χτυπήσουμε τους Σάκλερ εκεί που πονάνε», είπε ο Γουίλιαμ Νέλσον, ποινικός δικαστής στην Ιντιάνα του οποίου ο γιος πέθανε από υπερβολική δόση OxyContin. Θέλει η οικογένεια Σάκλερ να περάσει χρόνια στο δικαστήριο υπερασπιζόμενη τον εαυτό της από αστικές αγωγές.
Ο Νέλσον και η σύζυγός του είχαν την ευκαιρία να αντιμετωπίσουν μέλη της οικογένειας Σάκλερ σε μια ακρόαση πτώχευσης πέρυσι. Η Κριστίνα Νέλσον έπαιξε μια ηχογράφηση της κλήσης έκτακτης ανάγκης 911 που έκανε όταν βρήκε τον γιο της να μην ανταποκρίνεται μετά από υπερβολική δόση.
«Είναι σαν να θέλεις τα χρήματα αντί να κάνεις αυτό που είναι σωστό», είπε ο Γουίλιαμ Νέλσον. «Είναι οι Σάκλερ που δεν πρέπει να ξεφύγουν».
Οι οικογένειες που τάσσονται υπέρ της αποδοχής της προσφοράς των Σάκλερ ελπίζουν ότι τα χρήματα του διακανονισμού θα παράσχουν ανακούφιση σε όσους υποφέρουν από εθισμό, καθώς και κάποια αποζημίωση σε οικογένειες που έχασαν αγαπημένα τους πρόσωπα ή υπέστησαν σοβαρή βλάβη.
Η Purdue άρχισε να εμπορεύεται το OxyContin ως ασφαλές για χρήση αναλγητικό στη δεκαετία του 1990, με αποτέλεσμα πολλοί γιατροί να συνταγογραφούν τα χάπια για κάθε είδους τραυματισμούς και παθήσεις. Ο όγκος των χαπιών από την Purdue και άλλους κατασκευαστές που κατέκλυσαν τις ΗΠΑ πιστεύεται ότι πυροδότησε την επιδημία οπιοειδών.
Σχεδόν 645.000 άνθρωποι πέθαναν από υπερβολική δόση οπιοειδών από το 1999 έως το 2021, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων.
Οι Σάκλερ έχουν αρνηθεί προηγουμένως ότι έκαναν αδικοπραγία ως ιδιοκτήτες της Purdue και είπαν ότι η προσφορά τους για διακανονισμό θα «επιτρέψει σε πολύ σημαντικούς πρόσθετους πόρους να φτάσουν σε ανθρώπους και κοινότητες που έχουν ανάγκη».
Η επίτευξη της συμφωνίας διευθέτησης χρειάστηκε χρόνια διαπραγματεύσεων και απαιτήθηκε συμφωνία μεταξύ διαφόρων ομάδων θυμάτων και κυβερνητικών φορέων. Το θέμα ήταν πόσα θα έπρεπε να πληρώσουν οι Σάκλερ για να αποκαταστήσουν τον εθισμό στα οπιοειδή και τους θανάτους που συνδέονται με το μάρκετινγκ του OxyContin.
Οι Σάκλερ αύξησαν την προσφορά διακανονισμού τους στα 6 δισεκατομμύρια δολάρια αφού πρώτα πρόσφεραν 3 δισεκατομμύρια δολάρια. Λένε ότι δεν θα πάνε παραπάνω. Η Purdue -ως εταιρεία- θα πληρώσει επιπλέον 1 έως 2 δισεκατομμύρια δολάρια.
Το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων διακανονισμού από τους Σάκλερ και την εταιρεία προορίζεται για τα προγράμματα αποκατάστασης από τη χρήση οπιοειδών και πρόληψης. Τα θύματα και οι οικογένειές τους θα λάβουν πληρωμές που κυμαίνονται από περίπου 3.500 έως 48.000 δολάρια ανά αξίωση, μείον τις νομικές αμοιβές.
Κάποια από τα θύματα πιστεύουν ότι αυτή η συμφωνία είναι η καλύτερη που μπορούν να πετύχουν.
Μια μητέρα, η οποία έχασε δύο γιους από υπερβολική δόση οπιοειδών, υποστηρίζει τον διακανονισμό, αλλά συμπάσχει με τις οικογένειες που αντιτίθενται.
«Αυτοί οι άνθρωποι πονάνε. Έχασαν το παιδί τους. Μερικοί θέλουν απλώς δικαιοσύνη», λέει. «Όπως το βλέπω, αυτά τα χρήματα θα χρησιμοποιηθούν για να σωθούν ζωές. Αυτά τα χρήματα θα χρησιμοποιηθούν έτσι ώστε καμία άλλη μητέρα να μην χρειαστεί να θάψει το παιδί της, ή δύο, όπως εγώ».
Τον Αύγουστο, το Ανώτατο Δικαστήριο μπλόκαρε το σχέδιο πτώχευσης της Purdue και συμφώνησε να ακούσει το επιχείρημα του Υπουργείου Δικαιοσύνης κατά της χορήγησης νομικής ασυλίας στους Σάκλερ. Η οικογένεια δεν έχει καταθέσει αίτηση πτώχευσης — μόνο η εταιρεία της. Οι Σάκλερ είπαν ότι δεν θα συμφωνήσουν στη συμφωνία διευθέτησης χωρίς την ασπίδα έναντι μελλοντικών αστικών αγωγών.
Το 2007, η Purdue ομολόγησε την ενοχή του για κακούργημα για εσφαλμένη χρήση της επωνυμίας ενός ναρκωτικού με σκοπό την εξαπάτηση ή την παραπλάνηση. Το 2020, η εταιρεία ομολόγησε την ενοχή της σε τρεις κατηγορίες κακουργημάτων που σχετίζονται με παράνομες μίζες και ψευδείς δηλώσεις στην Υπηρεσία Δίωξης Ναρκωτικών. Μαζί με τη δεύτερη ποινική ένσταση, τα μέλη της οικογένειας Σάκλερ συμφώνησαν να πληρώσουν αστικό διακανονισμό 225 εκατομμυρίων δολαρίων στην κυβέρνηση των Η.Π.Α. για να επιλύσει τους ισχυρισμούς σχετικά με την επιθετική εμπορία των οπιοειδών προϊόντων της Purdue.
Εάν το Ανώτατο Δικαστήριο ακυρώσει τον διακανονισμό, τα θύματα και οι οικογένειές τους πιθανότατα θα επιστρέψουν για να αντιμετωπίσουν τις ατομικές τους υποθέσεις στο δικαστήριο. Θα μπορούσε να αποδειχθεί δύσκολο, σύμφωνα με δικηγόρους που εμπλέκονται στην υπόθεση.
Μέχρι τη στιγμή της πτώχευσης της Purdue το 2019, η οικογένεια Σάκλερ είχε μεταφέρει μεγάλο μέρος της περιουσίας της σε offshore εταιρείες, μακριά από τα δικαστήρια των ΗΠΑ, σύμφωνα με την αναφορά του Ανωτάτου Δικαστηρίου της εταιρείας. Από το 2021, η περιουσία των μελών της οικογένειας Σάκλερ στην οποία ανήκει η Purdue, υπολογίζεται σε 11 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με έγγραφα από μια επιτροπή του Κογκρέσου.
Εάν το Ανώτατο Δικαστήριο αποδεχτεί τους όρους του διακανονισμού Σάκλερ, θα είναι από τις λίγες φορές που μια φαρμακευτική εταιρεία και οι ιδιοκτήτες της έκαναν πληρωμές απευθείας σε θύματα χρήσης οπιοειδών. Σχεδόν όλα τα δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε διακανονισμούς οπιοειδών που υποσχέθηκαν φαρμακευτικές εταιρείες – όπως η Johnson & Johnson – αναμένεται να διατεθούν για τη χρηματοδότηση σε προγράμματα πρόληψης και αποκατάστασης οπιοειδών.
Η Άιζακς σχεδιάζει να παραστεί στην ακρόαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ελπίζοντας ότι η συμφωνία θα καταρρεύσει. Άλλοι θα είναι επίσης εκεί, ελπίζοντας ότι τα χρήματα των Σάκλερ θα μπορέσουν να φτάσουν σε προβληματικούς χρήστες οπιοειδών, γιατί πιστεύουν ότι έτσι θα αντιμετωπιστεί το πρόβλημα.
Με πληροφορίες από Wall Street Journal
