Μετά την αιφνιδιαστική επίθεση του Ισραήλ εναντίον του Ιράν το πρωί της Παρασκευής (13/6), υπάρχουν τρία κρίσιμα ερωτήματα που απαιτούν απαντήσεις. Αυτά τα τρία ερωτήματα θα καθορίσουν τον ρυθμό των γεγονότων που θα ακολουθήσουν και, ενώ η κλιμάκωση είναι αναπόφευκτη, το πόσο επικίνδυνη θα γίνει η κατάσταση στη Μέση Ανατολή εξαρτάται από τις απαντήσεις που θα προκύψουν από την ομίχλη του πολέμου.
Πόση ζημιά προκάλεσε το Ισραήλ;
Το πρώτο ερώτημα είναι πόση ζημιά προκάλεσε η επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν, και συγκεκριμένα στις πυρηνικές του δυνατότητες. Είναι ήδη σαφές ότι το Ισραήλ κατάφερε να σκοτώσει αρκετούς κορυφαίους Ιρανούς στρατιωτικούς διοικητές, κατέστρεψε ό,τι είχε απομείνει από τα συστήματα αεράμυνας της χώρας, (μεγάλο μέρος των οποίων έχει ήδη υποβαθμιστεί από προηγούμενες ισραηλινές επιδρομές) και στοχοποίησε πυρηνικούς επιστήμονες και ανώτερους αξιωματούχους που εμπλέκονται στην αναζήτηση πυρηνικών όπλων από το Ιράν.
Αυτό που παραμένει ασαφές είναι η έκταση της ζημιάς στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν στο Νατάνζ και το κατά πόσον το Ισραήλ κατάφερε να φτάσει σε άλλες πυρηνικές εγκαταστάσεις, ιδιαίτερα στο Φορντόου, το οποίο βρίσκεται βαθύτερα στο υπέδαφος και θεωρείται πιο δύσκολο να προσβληθεί. Αργότερα την Παρασκευή 13/6, οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) ανακοίνωσαν «σημαντικές ζημιές» στο Νατάνζ.
Η απάντηση αυτή, στο ερώτημα αυτό είναι κρίσιμη, καθώς θα καθορίσει εάν το Ισραήλ θα εξαπολύσει πρόσθετα κύματα αεροπορικών επιδρομών τις επόμενες ώρες και ημέρες, ή εάν η χθεσινοβραδινή επίθεση ήταν ταυτόχρονα η αρχή και το τέλος της επιχείρησης. Το δεύτερο φαίνεται λιγότερο πιθανό: σύμφωνα με τις ισραηλινές στρατιωτικές ενημερώσεις, ενώ η εναρκτήρια ομοβροντία ήταν μια μεγάλη επιτυχία, υπάρχουν ακόμη πολλά που πρέπει να γίνουν ώστε να επιτευχθεί ο δηλωμένος στόχος του Ισραήλ, να καταστρέψει δηλαδή την ικανότητα του Ιράν, στο να αναπτύξει πυρηνικά όπλα.
Πώς θα αντιδράσει το Ιράν;
Αυτό οδηγεί στο δεύτερο ερώτημα: πώς ακριβώς θα αντιδράσει το Ιράν; Λίγες ώρες μετά την αρχική επίθεση του Ισραήλ, το Ιράν εκτόξευσε περίπου 100 επιθετικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) προς το Ισραήλ, τα περισσότερα από τα οποία φαίνεται να αναχαιτίστηκαν από τον ισραηλινό ή τον ιορδανικό στρατό καθ’ οδόν. Είναι απίθανο αυτό να είναι το πλήρες εύρος της απάντησης του Ιράν, και το αν εκατοντάδες βαλλιστικοί πύραυλοι ακολουθούν αυτά τα drones είναι μια κρίσιμη λεπτομέρεια.
Οι περισσότεροι αναλυτές στο Ισραήλ υποψιάζονται ότι το Ιράν, φοβούμενο να φανεί σαν χάρτινη τίγρη, θα απαντήσει πολύ πιο δυναμικά από ό,τι μετά τις προηγούμενες επιθέσεις του Ισραήλ τον Οκτώβριο του 2024. Στη συνέχεια, το Ιράν έστειλε πάνω από 300 drones και βαλλιστικούς πυραύλους, τα περισσότερα από τα οποία αναχαιτίστηκαν ή προσγειώθηκαν σε ανοιχτές περιοχές, αν και προκάλεσαν ζημιές σε περιουσιακά στοιχεία αξίας τουλάχιστον 40 εκατομμυρίων δολαρίων στο Ισραήλ.
Αλλά μια τέτοια κίνηση θα ενείχε σημαντικούς κινδύνους για το Ιράν, ειδικά αν το Ισραήλ δεν έχει ακόμη καταφέρει να προκαλέσει σημαντική ζημιά στις βασικές πυρηνικές του εγκαταστάσεις.
Πώς εμπλέκεται η Αμερική;
Το τρίτο ερώτημα αφορά την εμπλοκή και τη γνώση της Αμερικής για τις επιθέσεις. Λίγες ώρες πριν ξεκινήσουν οι εκρήξεις στην Τεχεράνη, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τραμπ εξακολουθούσε να μιλάει για την πιθανότητα και την ελπίδα επίτευξης συμφωνίας με το Ιράν μέσω διαπραγματεύσεων. Για τους Ιρανούς, αυτά τα λόγια μοιάζουν τώρα με παγίδα που έχουν στήσει από κοινού οι Ισραηλινοί και οι Αμερικανοί, και η πιθανότητα να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με αυτήν την Κυβέρνηση φαίνεται πολύ χαμηλή. Το Ιράν φέρεται να έχει ήδη αποσυρθεί από τις προγραμματισμένες πυρηνικές συνομιλίες με τις ΗΠΑ που έχουν προγραμματιστεί για την Κυριακή.
Ωστόσο, το αν οι ΗΠΑ δεν συμμετείχαν στις ισραηλινές επιθέσεις, όπως δήλωσε ο Υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο σε μια ανακοίνωση που εξέδωσε χθες το βράδυ , ή αν όντως ήταν μέρος μιας ισραηλινής προσπάθειας δολώματος εναντίον του Ιράν, όπως έχουν υπονοήσει Ισραηλινοί αξιωματούχοι στα μέσα ενημέρωσης, παραμένει ανοιχτό ερώτημα. Η απάντηση σε αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει την αντίδραση του Ιράν και τα επόμενα βήματα του Ισραήλ με τρόπους που είναι δύσκολο να εκτιμηθούν πριν προκύψουν πιο συγκεκριμένες λεπτομέρειες.
Αν οι Ιρανοί πειστούν -δικαίως ή όχι- ότι επρόκειτο για κοινή ισραηλινο-αμερικανική προσπάθεια, πιθανότατα θα πάρουν μέρος της εκδίκησής τους σε αμερικανικούς στόχους στην περιοχή και ίσως σε άλλους Αμερικανούς συμμάχους εκτός από το Ισραήλ. Αν, από την άλλη πλευρά, καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι επρόκειτο για μονομερή επιχείρηση του Ισραήλ, χωρίς καμία εμπλοκή των ΗΠΑ, θα μπορούσαν να περιορίσουν την αντίδρασή τους σε στόχους εντός του Ισραήλ.
Φυσικά, η αμερικανική εμπλοκή δεν πρέπει απαραίτητα να θεωρηθεί ως συμμετοχή στις αρχικές επιθέσεις. Το Ιράν θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι ο Τραμπ είχε την ικανότητα να εμποδίσει το Ισραήλ από το να πραγματοποιήσει αυτήν την επίθεση και επέλεξε να μην το κάνει. Ο Τραμπ έχει ήδη δηλώσει ότι οι ΗΠΑ, θα βοηθήσουν το Ισραήλ να αποκρούσει τα αντίποινα του Ιράν, μια ενέργεια που θα μπορούσε από μόνη της να ερμηνευτεί από την Τεχεράνη ως de facto υποστήριξη του πολέμου του Ισραήλ.
Αλλά το να μετατρέψει το Ιράν σε πράξη ένα τέτοιο συμπέρασμα θα ενείχε πρόσθετους κινδύνους. Ένας από τους στόχους του όταν ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με την Κυβέρνηση Τραμπ εξαρχής ήταν να δημιουργήσει φως και απόσταση μεταξύ Τραμπ και Ισραήλ. Η επίθεση σε αμερικανικούς στόχους ως απάντηση στο Ισραήλ θα είχε ως αποτέλεσμα το αντίθετο, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.
Τι ακολουθεί για τη Γάζα και τους ομήρους του Ισραήλ;
Και έπειτα υπάρχει ένα τελευταίο ερώτημα – πώς όλα αυτά θα επηρεάσουν την κατάσταση στη Γάζα, όπου το Ισραήλ συνεχίζει να διεξάγει έναν πόλεμο φθοράς εναντίον της Χαμάς, και όπου 53 Ισραηλινοί όμηροι, 20 εκ των οποίων πιστεύεται ότι είναι ζωντανοί, εξακολουθούν να κρατούνται από την παλαιστινιακή τρομοκρατική ομάδα; Ορισμένοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι έσπευσαν να ενημερώσουν τα μέσα ενημέρωσης, μετά τις επιθέσεις στο Ιράν, ισχυριζόμενοι ότι αυτό θα διευκολύνει την επίτευξη συμφωνίας με τη Χαμάς, καθώς η ομάδα θα νιώσει απομονωμένη μόλις αρθεί η απειλή του Ιράν για το Ισραήλ.
Αλλά θα μπορούσε επίσης να συμβεί το αντίθετο: Η Χαμάς μπορεί να χάσει την όποια ελάχιστη εμπιστοσύνη είχε στον Τραμπ και τον ειδικό απεσταλμένο του, Στίβεν Γουίτκοφ, υπό το φως αυτού που μοιάζει με αμερικανο-ισραηλινή εξαπάτηση της Τεχεράνης. Αν συμβεί αυτό, το τέλμα στη Γάζα θα παραταθεί και οι όμηροι θα συνεχίσουν να υποφέρουν χωρίς να έχει τέλος ορατό.
