Την αύξηση των επιτοκίων της κατά 0,75% αποφάσισε πριν από λίγο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Πρόκειται για την τρίτη συνεχόμενη αύξηση (2% η συνολική αύξηση) με αποτέλεσμα το βασικό της επιτόκιο να διαμορφωθεί πλέον στο 2%.
Το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων από τις τράπεζες από 0,75% διαμορφώνεται στο 1,5%.
Η νέα αυτή αύξηση φέρνει σε απελπιστική κατάσταση του δανειολήπτες είτε πρόκειται για ιδιώτες, είτε για επιχειρήσεις.
Το κόστος του χρήματος κυριολεκτικά εκτινάσσεται και η εξυπηρέτηση των δανείων γίνεται εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση.
Παράλληλα, οι αυξήσεις των κεντρικών επιτοκίων έχουν υφεσιακά αποτελέσματα, αφού «παγώνουν» την οικονομία και πλήττουν την ανάπτυξη.
Την ίδια στιγμή τα επιτόκια των καταθέσεων παραμένουν «παγωμένα» σε μηδενικά επίπεδα και οι τράπεζες έχουν την ευκαιρία να εκτοξεύουν τα κέρδη τους, αφού σπεύδουν σχεδόν άμεσα να αναπροσαρμόζουν τα επιτόκια των δανείων που έχουν χορηγήσει.
Παράλληλα το Διοικητικό Συμβούλιο, στη σημερινή του συνεδρίαση, αποφάσισε να προχωρήσει στα πρώτα μέτρα προκειμένου να μειωθεί ο ισολογισμός της ΕΚΤ, ο οποίος μετά τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης και παροχής φθηνής ρευστότητας προς τις τράπεζες, που εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια έχει ξεπεράσει τα 8,8 τρισ. ευρώ.
Όπως αναφέρεται στην απόφαση, το Διοικητικό Συμβούλιο έλαβε τη σημερινή απόφαση και αναμένει να αυξήσει περαιτέρω τα επιτόκια, προκειμένου να διασφαλίσει την έγκαιρη επιστροφή του πληθωρισμού στο μεσοπρόθεσμο στόχο του 2%.
Το Διοικητικό Συμβούλιο θα βασίσει τη μελλοντική πορεία των επιτοκίων στις εξελισσόμενες προοπτικές για τον πληθωρισμό και την οικονομία, ακολουθώντας την προσέγγισή του κάθε συνεδρίαση.
Παράλληλα η ΕΚΤ αποφάσισε να αλλάξει τους όρους και τις προϋποθέσεις για την παροχή φθηνής ρευστότητας στις τράπεζες μέσω του μηχανισμού LTROiii.
Η σημερινή απόφαση
Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε σήμερα να αυξήσει τα τρία βασικά επιτόκια της ΕΚΤ κατά 75 μονάδες βάσης. Με αυτήν την τρίτη στη σειρά σημαντική αύξηση των επιτοκίων, το Διοικητικό Συμβούλιο έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο ως προς την άρση της διευκολυντικής κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής.
Το Διοικητικό Συμβούλιο έλαβε τη σημερινή απόφαση και αναμένει ότι θα αυξήσει τα επιτόκια περαιτέρω ούτως ώστε να διασφαλίσει την έγκαιρη επαναφορά του πληθωρισμού στον μεσοπρόθεσμο στόχο του 2%.
Το Διοικητικό Συμβούλιο θα στηρίξει τη μελλοντική πορεία των επιτοκίων πολιτικής στην εξέλιξη των προοπτικών για τον πληθωρισμό και την οικονομία, ακολουθώντας μια προσέγγιση σύμφωνα με την οποία οι αποφάσεις θα λαμβάνονται από συνεδρίαση σε συνεδρίαση.
Ο πληθωρισμός εξακολουθεί να είναι υπερβολικά υψηλός και θα παραμείνει πάνω από τον στόχο για παρατεταμένη χρονική περίοδο. Τον Σεπτέμβριο, ο πληθωρισμός της ζώνης του ευρώ ανήλθε σε 9,9%.
Τους τελευταίους μήνες, η αλματώδης αύξηση των τιμών της ενέργειας και των ειδών διατροφής, τα προβλήματα στις αλυσίδες εφοδιασμού και η ανάκαμψη της ζήτησης μετά την πανδημία έχουν συμβάλει στη διεύρυνση των πιέσεων στις τιμές και στην άνοδο του πληθωρισμού.
Η νομισματική πολιτική του Διοικητικού Συμβουλίου επιδιώκει να μειώσει τη στήριξη της ζήτησης και να αποτρέψει τον κίνδυνο επίμονης μετατόπισης προς τα πάνω των προσδοκιών για τον πληθωρισμό.
Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε επίσης να τροποποιήσει τους όρους της τρίτης σειράς στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (TLTRO ΙΙΙ). Στη διάρκεια της οξείας φάσης της πανδημίας, αυτό το μέσο συνέβαλε σημαντικά στην αντιμετώπιση των καθοδικών κινδύνων για τη σταθερότητα των τιμών.
Σήμερα, λαμβανομένης υπόψη της απρόβλεπτης και πρωτοφανούς αύξησης του πληθωρισμού, είναι αναγκαίο να αναπροσαρμοστεί προκειμένου να διασφαλιστεί ότι είναι συμβατό με την ευρύτερη διαδικασία εξομάλυνσης της νομισματικής πολιτικής και να ενισχυθεί η μετάδοση των αυξήσεων των επιτοκίων πολιτικής στις συνθήκες τραπεζικών χορηγήσεων.
Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε επομένως να προσαρμόσει τα επιτόκια που ισχύουν για τις TLTRO ΙΙΙ από τις 23 Νοεμβρίου 2022 και να παράσχει στις τράπεζες επιπρόσθετες ημερομηνίες για πρόωρη αποπληρωμή σε προαιρετική βάση.
Τέλος, προκειμένου να υπάρξει μια στενότερη ευθυγράμμιση του τοκισμού των υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεματικών που τηρούνται από τα πιστωτικά ιδρύματα στο Ευρωσύστημα με τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά χρήματος, το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να ορίσει το επιτόκιο των υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεματικών στο επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων της ΕΚΤ.
Οι λεπτομέρειες για την τροποποίηση των όρων των ΣΠΠΜΑ III παρέχονται σε ξεχωριστό δελτίο Τύπου που θα δημοσιευθεί στις 15:45 ώρα κεντρικής Ευρώπης. Άλλο ένα δελτίο Τύπου τεχνικού χαρακτήρα στο οποίο περιγράφεται λεπτομερώς η τροποποίηση του τοκισμού των υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεματικών θα δημοσιευθεί στις 15:45 ώρα κεντρικής Ευρώπης.
Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να αυξήσει τα τρία βασικά επιτόκια της ΕΚΤ κατά 75 μονάδες βάσης. Κατά συνέπεια, το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης καθώς και τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα αυξηθούν σε 2,00%, 2,25% και 1,50% αντιστοίχως, με ισχύ από τις 2 Νοεμβρίου 2022.
Πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού (APP) και έκτακτο πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας (PEPP)
Το Διοικητικό Συμβούλιο σκοπεύει να συνεχίσει να επανεπενδύει, πλήρως, τα ποσά από την εξόφληση τίτλων αποκτηθέντων στο πλαίσιο του προγράμματος APP κατά τη λήξη τους για παρατεταμένη χρονική περίοδο μετά την ημερομηνία κατά την οποία άρχισε να αυξάνει τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ και, σε κάθε περίπτωση, για όσο χρονικό διάστημα κρίνεται αναγκαίο για τη διατήρηση συνθηκών άφθονης ρευστότητας και της ενδεδειγμένης κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής.
Σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα PEPP, το Διοικητικό Συμβούλιο σκοπεύει να επανεπενδύει τα ποσά κεφαλαίου από την εξόφληση τίτλων που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος κατά τη λήξη τους τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2024. Σε κάθε περίπτωση, η μελλοντική σταδιακή μείωση (roll-off) του χαρτοφυλακίου PEPP θα ρυθμιστεί κατά τρόπο ώστε να αποφευχθούν παρεμβολές στην ενδεδειγμένη κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής.
Το Διοικητικό Συμβούλιο θα συνεχίσει να εφαρμόζει ευελιξία στις επανεπενδύσεις ποσών από την εξόφληση τίτλων του χαρτοφυλακίου PEPP καθώς φθάνουν στη λήξη τους, με σκοπό να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι για τον μηχανισμό μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής που σχετίζονται με την πανδημία.
Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να αναπροσαρμόσει τα επιτόκια που εφαρμόζονται στις ΣΠΠΜΑ ΙΙΙ. Από τις 23 Νοεμβρίου 2022 και ως την ημερομηνία λήξης ή τυχόν πρόωρης αποπληρωμής της κάθε αντίστοιχης ανεξόφλητης ΣΠΠΜΑ III, το επιτόκιο αυτών των πράξεων θα συνδέεται με τα μέσα εφαρμοστέα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ για τη συγκεκριμένη περίοδο.
Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε επίσης να παράσχει στις τράπεζες επιπρόσθετες ημερομηνίες πρόωρης αποπληρωμής σε προαιρετική βάση. Σε κάθε περίπτωση, το Διοικητικό Συμβούλιο θα αξιολογεί τακτικά το πώς οι στοχευμένες πράξεις χρηματοδότησης συνεισφέρουν στην κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής του.
Το Διοικητικό Συμβούλιο είναι έτοιμο να προσαρμόσει όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή του εντός των ορίων της εντολής που του έχει ανατεθεί, προκειμένου να διασφαλίσει ότι ο πληθωρισμός θα σταθεροποιηθεί στον στόχο του 2% μεσοπρόθεσμα. Το μέσο για την προστασία της μετάδοσης (Transmission Protection Instrument – TPI) είναι διαθέσιμο για να αντισταθμιστούν ανεπιθύμητες, άτακτες εξελίξεις στην αγορά που θέτουν σοβαρή απειλή για τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής σε όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ, επιτρέποντας έτσι στο Διοικητικό Συμβούλιο να εκπληρώσει πιο αποτελεσματικά την αποστολή του για τη σταθερότητα των τιμών.
Η ΕΚΤ έχει το δύσκολο έργο τώρα να προσπαθήσει να ισορροπήσει την ανάγκη για μείωση του πολύ υψηλού πληθωρισμού που στην ευρωζώνη τρέχει με περίπου 10%, ποσοστό πενταπλάσιο από τον στόχο του 2%. Αντίστοιχο δίλημμα έχει και η Fed, με τις δύο κεντρικές τράπεζες πάντως να προχωρούν προς το παρόν με πλήρη ταχύτητα προς πιο περιοριστική νομισματική πολιτική.
Η προσπάθεια της ΕΚΤ να αυξήσει τα επιτόκια για να εμποδίσει τις τιμές καταναλωτή να ξεφύγουν από τον έλεγχο φαίνεται ότι αποτελεί την κύρια προτεραιότητα της προέδρου Κριστίν Λαγκάρντ και των υπόλοιπων μελών της κεντρικής τράπεζας, ακόμη και τώρα που ο κίνδυνος ύφεσης πλησιάζει περισσότερο από ποτέ. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι αγορές αναμένουν αύξηση επιτοκίων κατά 75 μονάδες βάσης την Πέμπτη, παρά το γεγονός ότι πολλοί οικονομολόγοι υπολογίζουν τώρα ότι έχει ήδη ξεκινήσει ύφεση στην ευρωζώνη.
Στην ΕΚΤ επίσης εκτός από τα επιτόκια γίνεται και συζήτηση για το πότε θα αρχίσει η μείωση του ισολογισμού της τράπεζας από κρατικά ομόλογα, ύψους 5 τρισ. ευρώ, που αγοράστηκαν από την κεντρική τράπεζα κατά τη διάρκεια πρόσφατων κρίσεων.
Η λεγόμενη αυτή ποσοτική σύσφιγξη αναμένεται να ξεκινήσει μέχρι το τρίτο τρίμηνο του 2023 αν και η πλειοψηφία συμμετεχόντων σε σχετική έρευνα του Bloomberg δεν βλέπει την ΕΚΤ να είναι σε θέση να πουλήσει πάνω από το 30% των συγκεκριμένων συμμετοχών της, κάνοντας λόγο για κίνδυνο αυξήσεων στις αποδόσεις ομολόγων ορισμένων κυβερνήσεων της ευρωζώνης.
Κάποιο σχετικό σήμα ενδέχεται να δοθεί από τον Δεκέμβριο.
Την ίδια στιγμή από την πλευρά τους οι αξιωματούχοι της Federal Reserve ετοιμάζονται να προχωρήσουν μια ακόμη μεγάλη αύξηση των επιτοκίων της τάξεως των 75 μονάδων βάσης στις αρχές Νοεμβρίου.
Η Fed ήταν η πρώτη που άνοιξε τον κύκλο των πιο μεγάλων συνεχόμενων αυξήσεων των τελευταίων σαράντα ετών και τώρα οι αγορές περιμένουν κάποιο σημάδι για το πότε θα τον κλείσουν κιόλας.
