Μειώθηκαν 38,1% οι αξίες των διαμερισμάτων την τελευταία 6ετία

Toυ Κώστα Ιερίδη

Κατά 38,1% μειώθηκαν από το 2008 (µέσο επίπεδο) έως το τελευταίο τρίµηνο του 2014 οι τιµές των διαμερισμάτων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, σύμφωνα με την έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος που στηρίζεται σε στοιχεία από τα πιστωτικά ιδρύματα (Αθήνα -40,4%, Θεσσαλονίκη -42,4%). Ταυτόχρονα, κατά από το πρώτο εξάμηνο του 2010 έως το πρώτο εξάμηνο του 2014, συνολικά η πτώση των τιµών των καταστηµάτων υψηλών προδιαγραφών ανήλθε κατά µέσο όρο σε 28,8% για το σύνολο της χώρας.

Ο κεντρικός τραπεζίτης Γιάννης Στουρνάρας επισημαίνει στην έκθεσή του ότι η ενίσχυση της ζήτησης και του επενδυτικού ενδιαφέροντος για την ελληνική αγορά ακινήτων, διακόπηκε τους τελευταίους µήνες µε την είσοδο της χώρας σε διαδικασίες εκλογών. Η περαιτέρω σταθεροποίηση και ανάκαµψη της αγοράς είναι πλέον άµεσα εξαρτηµένη από τη γενικότερη πολιτική και οικονοµική σταθερότητα, ενώ προϋποθέτει και την υλοποίηση παρεµβάσεων για τον περιορισµό της γραφειοκρατίας και της πολυπλοκότητας, αλλά και της διαµόρφωσης ενός σταθερού πολεοδοµικού και φορολογικού θεσµικού πλαισίου.

Αναλυτικά, σωρευτικά από το 2008 (µέσο επίπεδο) έως το τελευταίο τρίµηνο του 2014 οι τιµές των διαµερισµάτων µειώθηκαν κατά 38,1% µε βάση τα στοιχεία που συγκεντρώνονται από τα πιστωτικά ιδρύµατα (Αθήνα: -40,4%, Θεσσαλονίκη: -42,4%). Ωστόσο, η µείωση είναι μεγαλύτερη βάσει των στοιχείων που συγκεντρώνονται από τα κτηµατοµεσιτικά γραφεία.

Όπως επισημαίνει η έρευνα, στη διάρκεια του 2014 συνεχίστηκαν, αν και µε µικρότερη ένταση, οι πιέσεις στις εµπορικές αξίες, τις τιµές και τα µισθώµατα τόσο των οικιστικών όσο και των επαγγελµατικών ακινήτων.

Στη δυσκολία ανάκαµψης της αγοράς έχουν συµβάλει, εκτός των άλλων, τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, η φορολογική επιβάρυνση της ακίνητης περιουσίας, οι περιορισµοί από την πλευρά της χρηµατοδότησης, η µείωση των επενδύσεων για την κατασκευή νέων κατοικιών και οι δυσκολίες που προκύπτουν από το µεταβαλλόµενο φορολογικό πλαίσιο (εφαρµογή φόρου υπεραξίας, αναπροσαρµογή αντικειµενικών αξιών κ.ά.). Επιπλέον, οι πρώτες ενδείξεις σταθεροποίησης της αγοράς ακινήτων που καταγράφονται από τους τελευταίους µήνες του 2013 και µετά, ως αποτέλεσµα της βελτίωσης του οικονοµικού κλίµατος και των προσδοκιών, φαίνεται να επηρεάστηκαν αρνητικά προς το τέλος του 2014 από την αυξηµένη αβεβαιότητα λόγω των πολιτικών εξελίξεων.

Κατοικίες

Στην αγορά των κατοικιών, η µείωση των τιµών και των συναλλαγών συνεχίστηκε και το 2014 αν και µε πιο συγκρατηµένους ρυθµούς. Ειδικότερα, τα στοιχεία που συλλέγονται από τα πιστωτικά ιδρύµατα δείχνουν ότι οι τιµές των διαµερισµάτων υποχώρησαν το 2014 µε µέσο ετήσιο ρυθµό 7,5%, έναντι 10,9% το 2013 και 11,7% το 2012. Η υποχώρηση των τιµών την περίοδο 2008-2014 ήταν σωρευτικά εντονότερη στα δύο µεγάλα αστικά κέντρα έναντι των άλλων µεγάλων πόλεων και των λοιπών περιοχών, καθώς και για τα παλαιότερα και τα µεγαλύτερου εµβαδού ακίνητα στις σχετικά ακριβότερες περιοχές της χώρας. Η στροφή του αγοραστικού ενδιαφέροντος των νοικοκυριών προς παλαιότερα ακίνητα, µικρότερου εµβαδού και χαµηλότερης αξίας σε µεσαίου κόστους περιοχές, που καταγράφηκε από την αρχή της τρέχουσας κρίσης, συνεχίστηκε εντονότερα το 2014.

Παρά το γεγονός ότι το απόθεµα των αδιάθετων κατοικιών παραµένει υψηλό, από τις έρευνες κτηµατοµεσιτικών γραφείων που διενεργήθηκαν στη διάρκεια του 2014, καταγράφεται αυξηµένο ενδιαφέρον για ακίνητα µικρής και µεσαίας αξίας, τα οποία θεωρούνται εναλλακτικές µορφές εξασφάλισης των αποταµιεύσεων των νοικοκυριών και αποτελούν πλέον επενδυτικές επιλογές. Σε αυτό εκτιµάται ότι συνέβαλε και η σηµαντική µείωση του φόρου µεταβιβάσεων ακινήτων (στο 3% από το 2014), η οποία αναµένεται και στο µέλλον να συµβάλει στην αύξηση της πολύ χαµηλής συχνότητας µεταπώλησης των ακινήτων στην εγχώρια αγορά.

Οι πτωτικές τάσεις στις τιµές των κατοικιών είναι πιθανόν να συνεχιστούν και τα επόµενα τρίµηνα, αλλά µε σχετικά πιο συγκρατηµένους ρυθµούς. Επιπλέον, εκτιµάται ότι στη σταδιακή σταθεροποίηση της αγοράς κατοικίας θα µπορούσε να συµβάλει η διευθέτηση του ζητήµατος των επισφαλών δανείων.

Γραφεία

Στην αγορά επαγγελματικών χώρων, η σωρευτική µείωση των τιµών των γραφειακών χώρων υψηλών προδιαγραφών (σε ονοµαστικούς όρους) κατά το α’ εξάµηνο του 2014, σε σχέση µε το αντίστοιχο εξάµηνο του 2010, ανήλθε κατά µέσο όρο σε 31,6% για το σύνολο της χώρας (προσωρινά στοιχεία) και είναι περίπου ίδια σε όλες τις επιµέρους περιοχές (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, υπόλοιπη Ελλάδα).

Η µείωση των τιµών των γραφείων, η οποία περιορίζεται σταδιακά κατά τα τελευταία εξάµηνα, ανήλθε στο 6,9% το α’ εξάµηνο του 2014 σε σχέση µε το αντίστοιχο εξάµηνο του 2013. Η σωρευτική µείωση των µισθωµάτων γραφειακών χώρων υψηλών προδιαγραφών από το α’ εξάµηνο του 2010 µέχρι και το α’ εξάµηνο του 2014 εκτιµάται στο 26,9%, ενώ ο αντίστοιχος ρυθµός µείωσης για την ευρύτερη περιοχή της Αθήνας ανήλθε στο 29,6%.

Η αποκλιµάκωση των µισθωµάτων γραφείων συνεχιζόταν µε έντονους ρυθµούς το α’ εξάµηνο του 2014 (10,7%), καθώς εντείνεται η επαναδιαπραγµάτευση των ενεργών µισθώσεων και αυξάνεται η προσφορά γραφειακών χώρων. Εκτιµάται πάντως ότι, καθώς υπάρχει ακόµη σηµαντική απόκλιση του επιπέδου των µισθωµάτων των παλαιών (υφιστάµενων) µισθώσεων σε σχέση µε τις νέες συναπτόµενες µισθώσεις στην αγορά των γραφείων, θα συνεχιστεί η αποκλιµάκωση του συγκεκριµένου δείκτη και τα επόµενα εξάµηνα.

Καταστήματα

Σωρευτικά, η πτώση των τιµών των καταστηµάτων υψηλών προδιαγραφών (σε ονοµαστικούς όρους) κατά το α’ εξάµηνο του 2014, σε σχέση µε το α’ εξάµηνο του 2010, ανήλθε κατά µέσο όρο σε 28,8% για το σύνολο της χώρας (προσωρινά στοιχεία), ενώ ο αντίστοιχος ρυθµός µείωσης για την Αθήνα ήταν 30,5%. Η µείωση των τιµών κατά το α’ εξάµηνο του 2014 σε σχέση µε το αντίστοιχο εξάµηνο του 2013 ανήλθε στο 9,1% για το σύνολο της Ελλάδος.

Η ΤτΕ επισημαίνει ότι η αγορά των επαγγελµατικών ακινήτων χαρακτηρίζεται από υπερβάλλουσα προσφορά, σηµαντική µείωση των συναλλαγών και πτωτική τάση των τιµών. Σηµαντικές πιέσεις για επαναδιαπραγµάτευση και µείωση των ενοικίων έχουν δεχθεί ιδιαίτερα τα συνοικιακά εµπορικά ακίνητα, οι επαγγελµατικοί αποθηκευτικοί χώροι και τα λιγότερο πλεονεκτικά κτίρια γραφείων. Η σηµαντική πτώση των µισθωτικών αξιών έχει δηµιουργήσει τάσεις µετεγκατάστασης ιδιωτών και εταιριών προς ακίνητα µικρότερα αλλά υψηλότερων προδιαγραφών, ενώ κινητικότητα εµφανίζεται και στις µισθώσεις καταστηµάτων, σε εµπορικές θέσεις, καθώς τα ενοίκια βρίσκονται πλέον σε πολύ χαµηλά επίπεδα.

Τόσο οι µισθωτικές όσο και οι αγοραίες αξίες των επαγγελµατικών ακινήτων συρρικνώθηκαν περαιτέρω το 2014. Η µέση ετήσια µείωση των τιµών των γραφείων και των καταστηµάτων υψηλών προδιαγραφών κατά το πρώτο εξάµηνο του 2014, ήταν 6,9% και 9,1% αντίστοιχα. Οι αντίστοιχες µισθωτικές αξίες παρουσίασαν πτώση της τάξεως του 10,7% και 9,5% σε σχέση µε το α’ εξάµηνο του 2013. Σχετική σταθεροποίηση παρουσίασαν οι αποδόσεις των επαγγελµατικών ακινήτων.

Από την αρχή του 2014 και έως το γ’ τρίµηνο του ίδιου έτους καταγράφηκε βελτίωση του επενδυτικού κλίµατος και των προσδοκιών, µε το επενδυτικό ενδιαφέρον να επικεντρώνεται κυρίως σε ακίνητα εισοδήµατος. Εντούτοις, οι περιορισµοί από την πλευρά της χρηµατοδότησης, σε συνδυασµό µε την αβεβαιότητα στο οικονοµικό περιβάλλον που εντάθηκε τους τελευταίους µήνες, συντηρούν τη σχετική επιφυλακτικότητα των επενδυτών. Ενδείξεις σταθεροποίησης καταγράφηκαν στην αγορά των καταστηµάτων, η οποία έχει υποστεί και τις µεγαλύτερες πιέσεις από την αρχή της τρέχουσας κρίσης, ενώ επενδυτικό ενδιαφέρον προσελκύει και ο τοµέας των µισθωµένων γραφειακών χώρων και µεγάλου µεγέθους αποθηκευτικών χώρων υψηλών προδιαγραφών.

Τουριστικά ακίνητα

Ιδιαίτερα θετικές προσδοκίες διαµορφώθηκαν για τον τοµέα των τουριστικών ακινήτων-ξενοδοχειακών µονάδων και της παραθεριστικής κατοικίας. Οι τιµές των επαγγελµατικών ακινήτων υψηλών προδιαγραφών στις κύριες αγορές (prime) αναµένεται να ανακάµψουν πιο σύντοµα, ενώ αντίθετα για τα επαγγελµατικά ακίνητα χαµηλότερων προδιαγραφών εκτιµάται ότι οι τιµές θα υποστούν περαιτέρω µείωση.