Η Ρωσία έχει αποδειχθεί κατά καιρούς σκληρός παίκτης στη γεωπολιτική σκακιέρα. Στην παρούσα φάση, πίσω από τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις σχετικά με τον ευρωπαϊκό ή μη προσανατολισμό της Ουκρανίας κρύβεται σίγουρα κι ένα άλλο διακύβευμα, πολύ πιο σημαντικό για τη ρωσική κυβέρνηση: η κυριαρχία της στον τομέα της ενέργειας και δη του φυσικού αερίου.
Η Μόσχα δεν ενδιαφέρεται μόνο για τη στρατηγική θέση της Κριμαίας, που αποτελεί πέρασμα προς τη Μαύρη Θάλασσα, αλλά και για τον υπόγειο πλούτο της ευρύτερης περιοχής της Ουκρανίας, δηλαδή το μεγάλο κοίτασμα φυσικού αερίου.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν γνωρίζει καλά ότι η ενεργειακή κυριαρχία της χώρας του επί του ουκρανικού εδάφους καθιστά το Κίεβο απόλυτα εξαρτημένο από τη Μόσχα. Με τις διμερείς συμφωνίες που έχουν υπογραφεί μεταξύ των δύο χωρών, η Ουκρανία βρίσκεται σε «προνομιακή» θέση, καθώς αγοράζει το φυσικό αέριο φθηνότερα από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους πελάτες της Μόσχας.
Η αντίστοιχη ουκρανική εταιρεία αγοράζει επί του παρόντος το φυσικό αέριο με περίπου 269 δολάρια ανά κυβικό μέτρο από την Gazprom, όταν οι υπόλοιπες χώρες πληρώνουν από 360 έως και 400 δολάρια ανά περίπτωση.
Bέβαια, προβλέπονται και πιστώσεις, και είναι γεγονός ότι η Ουκρανία χρωστάει μεγάλα ποσά, τα οποία ο Ρώσος πρόεδρος θα μπορούσε να τα «παραγράψει» σε περίπτωση που η Ουκρανία απέρριπτε ή πάγωνε τον ευρωπαϊκό της προσανατολισμό. Οι άριστες σχέσεις του μέχρι πρότινος προέδρου της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανουκόβιτς με τον Βλαντιμίρ Πούτιν εξυπηρετούσαν σε μεγάλο βαθμό τον σκοπό αυτό – έως την ανατροπή του πρώτου, οπότε και άνοιξε ο ασκός του Αιόλου.
Η νεοδιορισθείσα κυβέρνηση, φιλικά διακείμενη προς την Ευρώπη, δεν δύναται να αποπληρώσει το χρέος της χώρας στη Ρωσία.
Η διελκυστίνδα που ταλανίζει τη Ρωσία είναι η εξής: Εάν σταματήσει την παροχή φυσικού αερίου στην Ουκρανία, η χώρα θα καταρρεύσει. Όμως το Κίεβο κρατά έναν άσο στο μανίκι του, καθώς οι αγωγοί που συνδέουν τη Ρωσία με άλλες χώρες περνούν από το ουκρανικό έδαφος και έτσι θα σταματούσε η παροχή σε πολλές περιοχές-πελάτες της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης.
Άρα η Μόσχα εξαρτάται μερικώς από το Κίεβο. Εξαίρεση αποτελεί ο αγωγός Nord Stream, τον οποίο έχει κατασκευάσει η Gazprom σε συνεργασία με τις γερμανικές Ε.ΟΝ και BASF και τη γαλλική GDF Suez, που δυνητικά μπορεί να τροφοδοτήσει τη Γερμανία και κατ’ επέκταση και άλλες χώρες της Ευρώπης με 55 δισ. κυβικά μέτρα κάθε χρόνο.
Μια δεύτερη επιλογή είναι ο υπό κατασκευή αγωγός South Stream, που θα περνά από Σερβία-Ουγγαρία-Ιταλία.
Μπορεί οι αγωγοί αυτοί να βοηθούν δυνητικά τις επιλογές της Ρωσίας, ωστόσο η Ουκρανία αποπειράται να ισχυροποιήσει τη θέση της στον ενεργειακό χάρτη συνάπτοντας συμφωνίες με δυτικούς κολοσσούς, όπως η Shell, προκειμένου να γίνουν έρευνες για φυσικό αέριο.
Επιπλέον, η Ουκρανία συμφώνησε με την αμερικανική Chevron να ξεκινήσει έρευνες στην περιοχή Ολέσκι στα ανατολικά της χώρας – ένα στρατηγικό σημείο το οποίο ενδεχομένως να αποτελέσει νέα πρόκληση για τις σχέσεις των δύο χωρών…
